Đánh giá thực trạng và giải pháp chủ yếu giải quyết việc làm cho lao động nông thôn trên địa bàn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN MẠNH TUÂN

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU

GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ

PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

THÁI NGUYÊN, NĂM 2020

LỜ I

i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN MẠNH TUÂN

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU

GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Ngành: Phát triển nông thôn

Mã số ngành: 8.62.01.16

LUẬN VĂN THẠC SĨ

PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

Người hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Ngọc Nông

THÁI NGUYÊN, NĂM 2020

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan tất cả các số liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn

là hoàn toàn trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Mọi trích dẫn trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc.

Tôi xin chịu trách nhiệm trước Hội đồng chấm luận văn, trước Nhà trường

và phòng Đào tạo về các thông tin, số liệu trong đề tài luận văn này.

Tác giả luận văn

Nguyễn Mạnh Tuân

iii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian nghiên cứu tại huyện Bà Vì, TP Hà Nội, tôi đã hoàn thành

xong đề tài luận văn cao học của mình. Để có được kết quả này, ngoài sự nỗ lực

của bản thân, tôi luôn nhận được sự giúp đỡ chu đáo, tận tình của nhà trường,

các cơ quan, thầy cô, gia đình và bạn bè. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành

tới:

Ban Giám hiệu Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, Phòng Đào tạo

cùng toàn thể các Thầy, Cô đã tận tụy giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập

cũng như thời gian hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng

biết ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS.TS. Nguyễn Ngọc Nông đã tận tình hướng

dẫn, giúp đỡ, tôi trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của UBND huyện Bà Vì; Phòng

Nông nghiệp và PTNT huyện; Chi cục Thống kê huyện; Phòng Lao động -

TB&XH huyện, Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Ba Vì, các hộ gia đình trên

địa bàn điều tra… đã tạo mọi điều kiện thuận lợi có thể để tôi hoàn thành đề tài

luận văn này.

Với trình độ và thời gian có hạn, do đó bản luận văn của tôi không thể

tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến

của các thầy cô để bản đề tài của tôi được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ..... tháng ........ năm 2020

Học viên

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................. iii

MỤC LỤC .................................................................................................................. iv

DANH MỤC BẢNG.................................................................................................. vii

DANH MỤC HÌNH.................................................................................................. viii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................................. ix

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN............................................................................................x

MỞ ĐẨU ......................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................2

3.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................2

3.2.Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................2

4.Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài...................................................................3

4.1. Ý nghĩa khoa học ...................................................................................................3

4.2. Ý nghĩa thực tiễn....................................................................................................3

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI.......................................................4

1.1.Cơ sở lý luận ...........................................................................................................4

1.1.1.Các khái niệm cơ bản...........................................................................................4

1.1.2. Khái lược một số mô hình lý thuyết về tạo việc làm........................................12

1.1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến việc làm và thu nhập của lao động

nông thôn ....................................................................................................................15

1.2.Cơ sở thực tiễn......................................................................................................19

1.2.1.Tình hình lao động và việc làm ở nông thôn nước ta hiện nay .........................19

1.2.2. Kinh nghiệm tạo việc làm cho lao động nông thôn tại huyện Hiệp Hòa

tỉnh Bắc Giang............................................................................................................20

1.2.3. Kinh nghiệm giải quyết việc làm cho lao động nông thôn tại huyện Quảng

Trạch tỉnh Quảng Bình................................................................................................21

1.2.4. Kinh nghiệm tạo việc làm ở huyện Thanh Miện tỉnh Hải Dương ...................22

1.3. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài .................................23

v

1.4. Bài học kinh nghiệm rút ra cho giải quyết việc làm cho lao động nông thôn

tại huyện Ba Vì thành phố Hà Nội............................................................................26

CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...........28

2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu...............................................................................28

2.1.1. Điều kiện tự nhiên.............................................................................................28

2.1.2. Ðiều kiện kinh tế xã hội....................................................................................29

2.1.3. Đánh giá những thuận lợi, khó khăn về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội

huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội trong giải quyết việc làm cho lao động nông thôn.30

2.2. Nội dung nghiên cứu............................................................................................32

2.3.Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................33

2.3.1. Phương pháp nghiên cứu cụ thể........................................................................33

2.3.2. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................................35

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................................36

3.1.Thực trạng giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ở huyện Ba Vì,

thành phố Hà Nội........................................................................................................36

3.1.1.Một số chính sách giải quyết việc làm của Trung ương và thành phố ..............36

3.1.2.Thực trạng việc làm của người lao động huyện Ba Vì......................................37

3.2.Thực trạng giải quyết việc làm lao động nông thôn thông qua phát triển kinh tế

huyện Ba Vì thành phố ...............................................................................................45

3.2.1. Giải quyết việc làm thông qua thu hút đầu tư và phát triển khu công nghiệp.......45

3.2.2. Giải quyết việc làm thông qua phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ................47

3.2.3.Giải quyết việc làm thông qua phát triển làng nghề truyền thống tạo việc làm

cho người lao động nông thôn ....................................................................................49

3.2.4. Giải quyết việc làm thông qua tăng cường đào tạo nghề có định hướng, đẩy

mạnh phát triển kinh tế, xúc tiến.................................................................................50

3.2.5. Giải quyết việc làm thông qua việc đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài....51

3.2.6. Giải quyết việc làm thông qua phối hợp, vận hành, khai thác sàn giao dịch việc

làm vệ tinh...................................................................................................................52

3.2.7.Giải quyết việc làm thông qua vay vốn quốc gia giải quyết việc làm ..............53

3.3. Phân tích thuận lợi, khó khăn, cơ hội, thách thức của giải quyết việc làm

cho lao động nông thôn huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội...........................................55

3.3.1.Thế mạnh trong vấn đề giải quyết việc làm tại huyện Ba Vì ............................55

vi

3.3.2.Điểm yếu trong vấn đề giải quyết việc làm tại địa phương...............................56

3.3.3.Những cơ hội trong vấn đề giải quyết việc làm tại huyện Ba Vì thành phố Hà

Nội...............................................................................................................................57

3.3.4.Những thách thức trong vấn đề giải quyết việc làm tại huyện Ba Vì................58

3.4. Dự báo xu thế và quan điểm giải quyết việc làm cho lao động nông thôn

ở huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội...............................................................................60

3.4.1. Dự báo xu thế....................................................................................................60

3.4.2.Quan điểm giải quyết việc làm cho người lao động ..........................................61

3.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến giải quyết việc làm cho lao động nông thôn

tại huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội.............................................................................63

3.5.1.Dân số và cơ cấu dân số.....................................................................................63

3.5.2. Tiến bộ khoa học - công nghệ...........................................................................63

3.5.3. Tài nguyên thiên nhiên .....................................................................................64

3.5.4. Xuất khẩu lao động ...........................................................................................64

3.5.5.Chính sách giải quyết việc làm của Đảng và Nhà nước ....................................65

3.6. Giải pháp giải quyết việc làm cho lao động nông thô tại huyện Ba Vì,

thành phố Hà Nội........................................................................................................66

3.6.1. Nhóm giải pháp chủ yếu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tạo việc làm ................66

3.6.2. Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực .....................................67

3.6.3. Nhóm giải pháp phát triển thị trường lao động và giải quyết việc làm............67

3.6.4. Nhóm giải pháp về tăng cường hoạt động xuất khẩu lao động ........................69

3.6.5. Nhóm giải pháp về nâng cao hiệu quả hoạt động vay vốn giải quyết việc làm

từ nguồn ngân sách Thành phố ủy thác qua Chi nhánh Ngân hàng chính sách xã hội

.....................................................................................................................................70

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................................72

1.Kết luận....................................................................................................................72

2.Kiến nghị..................................................................................................................73

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................................74

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Giá trị sản xuất của huyện Ba Vì giai đoạn 2017 – 2019...........................30

Bảng 2.2: Phân vùng chọn mẫu điều tra .....................................................................34

Bảng 3.1: Tình trạng việc làm của huyện Ba Vì giai đoạn 2017 – 2019....................37

Bảng 3.2: Quy mô và cơ cấu lao động có việc làm chia

theo khu vực và giới tính của huyện Ba Vì giai đoạn 2017 – 2019............................38

Bảng 3.3: Quy mô và cơ cấu lao động nông thôn làm việc

theo ngành kinh tế của huyện Ba Vì giai đoạn 2017 – 2019 ......................................40

Bảng 3.4: Quy mô và cơ cấu lao động nông thôn có việc làm

qua các năm chia theo thành phần kinh tế của huyện Ba Vì ......................................42

Bảng 3.5: Lao động nông thôn phân theo vị thế việc làm của huyện Ba Vì

giai đoạn 2017 – 2019.................................................................................................43

Bảng 3.6: Thu nhập bình quân của người lao động nông thôn huyện Ba Vì .............45

Bảng 3.7: Quy mô lao động nông thôn làm việc trong khu công nghiệp

huyện Ba Vì giai đoạn 2017 – 2019 ...........................................................................46

Bảng 3.8: Số lượng doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn huyện Ba Vì

giai đoạn 2017 - 2019 .................................................................................................47

Bảng 3.9: Số lao động nông thôn trong các doanh nghiệp phân theo ngành kinh tế

của huyện Ba Vì giai đoạn 2017 – 2019.....................................................................48

Bảng 3.10: Công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn

huyện Ba Vì giai đoạn 2017 – 2019 ...........................................................................50

Bảng 3.11: Tình hình sử dụng quỹ quốc gia giải quyết việc làm

huyện Ba Vì giai đoạn 2017 – 2019 ...........................................................................53

Bảng 3.12: Điểm yếu giải quyết việc làm tại huyện Ba Vì ........................................56

Bảng 3.13. Các cơ hội trong vấn đề giải quyết việc làm ............................................57

Bảng 3.14. Ma trận SWOT giải quyết việc làm tại các xã nghiên cứu ......................58

viii

DANH MỤC HÌNH

Hình 3.1. Thế mạnh giải quyết việc làm tại các xã nghiên cứu (% ý kiến)................55

Hình 3.2. Những thách thức trong vấn đề giải quyết việc làm...................................58