Đánh giá thực trạng môi trường xung quanh mỏ than Mạo Khê, thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN VĂN ĐẠT

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG XUNG

QUANH MỎ THAN MẠO KHÊ, THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU,

TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

THÁI NGUYÊN - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN VĂN ĐẠT

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG MÔI TRƯỜNG XUNG

QUANH MỎ THAN MẠO KHÊ, THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU,

TỈNH QUẢNG NINH

Ngành: Khoa học môi trường

Mã số ngành: 60 44 03 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG

Người hướng dẫn khoahọc: TS DƯ NGỌC THÀNH

THÁI NGUYÊN - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Các số

liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được ai công bố trong bất

kỳ công trình nào khác. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Thái Nguyên, tháng 11 năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Đạt

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng Đào Tạo, khoa Khoa

Môi trường, cùng toàn thể các thầy, cô giáo Trường Đại học Nông Lâm Thái

Nguyên đã nhiệt tình giảng dạy, truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu

trong quá trình học tập vừa qua.

Tôi xin chân thành cảm ơn Thạc sỹ Đặng Xuân Thường - Viện trưởng Viện

Kỹ Thuật và Công nghệ môi trường, các cán bộ, nhân viên làm việc tại Viện đã

phối hợp, tham gia, hỗ trợ nhiệt tình trong suốt quá trình tôi nghiên cứu và học hỏi

tại Viện.

Tôi xin chân thành cám ơn sâu sắc đến TS Dư Ngọc Thành - Phó Khoa

Môi trường - Giảng viên khoa Khoa Môi Trường, Trường Đại học Nông Lâm Thái

Nguyên đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Xin chân thành cảm ơn Công ty than Mạo Khê, các cán bộ công nhân, các

hộ dân xung quanh khu vực mỏ, đã nhiệt tình giúp đỡ tôi, tham gia phỏng vấn và

cung cấp những thông tin, số liệu chính xác cho tôi trong quá trình tôi thực hiện đề

tài. Tôi xin cảm ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè và người thân đã động viên, hỗ trợ

tôi trong quá trình nghiên cứu.

Thái Nguyên, tháng 11 năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Đạt

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .........................................................................v

DANH MỤC CÁC BẢNG.........................................................................................vi

DANH MỤC CÁC HÌNH.........................................................................................vii

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...............................................................................2

2.1. Mục tiêu tổng quát ...............................................................................................2

2.2. Mục tiêu cụ thể.....................................................................................................2

3. Ý nghĩa của đề tài....................................................................................................2

3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học....................................................2

3.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài..................................................................................2

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU..................................................................4

1.1. Cơ sở khoa học của đề tài ....................................................................................4

1.1.1. Cơ sở lý luận .....................................................................................................4

1.1.2. Cơ sở pháp lý ....................................................................................................7

1.2. Tình hình khai than trên Thế giới và Việt Nam.................................................10

1.2.1. Tình hình khai thác than trên thế giới .............................................................10

1.2.2. Tình hình khai thác than ở Việt Nam..............................................................17

1.2.3. Tổng quan về khai thác than tại tỉnh Quảng Ninh ..........................................23

1.3. Tình hình nghiên cứu về môi trường xung quanh tại các mỏ than trên Thế

giới và ở Việt Nam.......................................................................................27

1.3.1. Tình hình nghiên cứu về môi trường xung quanh tại các mỏ than trên

Thế giới ........................................................................................................27

1.3.2. Tình hình nghiên cứu về môi trường xung quanh tại các mỏ than ở Việt Nam....29

CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...........32

2.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .........................................................................32

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................32

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu.........................................................................................32

iv

2.2. Địa điểm và thời gian .........................................................................................32

2.2.1. Địa điểm nghiên cứu .......................................................................................32

2.2.2. Thời gian nghiên cứu ......................................................................................32

2.3. Nội dung nghiên cứu..........................................................................................32

2.4. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................32

2.4.1. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu thứ cấp................................................32

2.4.2. Phương pháp điều tra khảo sát thực địa ..........................................................33

2.4.3. Phương pháp lấy mẫu......................................................................................33

2.4.4. Phương pháp xử lý số liệu...............................................................................36

2.4.5. Phương pháp so sánh với quy chuẩn, tiêu chuẩn Việt Nam ...........................36

2.4.6. Phương pháp điều tra, phỏng vấn....................................................................36

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN..............................38

3.1. Khái quát về khu vực khai thác than tại mỏ Mạo Khê.......................................38

3.1.1. Đặc điểm địa hình, địa mạo của khu vực ........................................................38

3.1.2. Trữ lượng và công nghệ khai thác than của mỏ Mạo Khê..............................39

3.1.3. Cơ cấu tổ chức và công tác quản lý tại mỏ than Mạo Khê .............................42

3.2. Đánh giá thực trạng môi trường xung quanh mỏ than Mạo Khê .......................43

3.2.1. Đánh giá thực trạng môi trường đất xung quanh mỏ than Mạo Khê ..............43

3.2.2. Đánh giá thực trạng môi trường nước tại mỏ than Mạo Khê..........................47

3.2.3 Đánh giá thực trạng môi trường không khí tại mỏ than Mạo Khê...................63

3.3. Đánh giá thực trạng môi trường xung quanh mỏ than Mạo Khê thông qua

ý kiến người dân xung quanh khu vực mỏ than Mạo Khê...........................71

3.4. Đề xuất giải pháp nhằm bảo vệ môi trường trên địa bàn mỏ than Mạo Khê .....75

3.4.1.Các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí..............75

3.4.2. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lí môi trường tại mỏ........76

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ.....................................................................................77

1. KẾT LUẬN...........................................................................................................77

2. ĐỀ NGHỊ ..............................................................................................................77

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................79

PHIẾU ĐIỀU TRA..................................................................................................82

v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Kí hiệu viết tắt Tên kí hiệu

BOD (Biochemical Oxygen Demand) Nhu cầu oxy sinh học

BVMT Bảo vệ môi trường

COD (Chemical Oxygen Demand) Nhu cầu oxy hóa học

CTNH Chất thải nguy hại

DO (Dissolve oxygen) Oxy hòa tan

ĐTM Đánh giá tác động môi trường

HLMT Hầm lò mỏ than

HĐND Hội đồng nhân dân

HTXL Hệ thống xử lý

MPN (Most Probable Number) Số vi khuẩn có thể lớn nhất

QCVN Quy chuẩn Việt Nam

TSS (Total Suspended Solid) Tổng chất rắn lơ lửng

TCCP Tiêu chuẩn cho phép

TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam

TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn một thành viên

TN&MT Tài nguyên và Môi trường

TKV Tập đoàn công nghiệp than - Khoáng

sản Việt Nam

UBND Ủy ban nhân dân

WEC (World Energy Council) Hội đồng năng lượng toàn cầu

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Top 10 nhà sản xuất than năm 2016......................................................12

Bảng 1.2. Các nguồn gây ô nhiễm môi trường trong hoạt động khai thác than ....26

Bảng 2.1. Phương pháp phân tích các thông số đánh giá ......................................34

Bảng 3.1. Tiến độ và sản lượng khai thác theo từng năm của Dự án ............................. 40

Bảng 3.2. Kết quả chất lượng môi trường đất tại khu vực xung quanh mỏ than Mạo

Khê đợt 1-11/2016.......................................................................................... 45

Bảng 3.3. Kết quả chất lượng môi trường đất tại khu vực xung quanh mỏ than Mạo

Khê đợt 2-2/2017............................................................................................ 46

Bảng 3.4. Kết quả chất lượng môi trường đất tại khu vực xung quanh mỏ than Mạo

Khê đợt 3-8/2017............................................................................................ 46

Bảng 3.5. Kết quả phân tích mẫu nước mặt mỏ than Mạo Khê đợt 1 và đợt 2............... 51

Bảng 3.6. Kết quả phân tích mẫu nước mặt mỏ than Mạo Khê đợt 3 và đợt 4............... 52

Bảng 3.7. Kết quả phân tích mẫu nước thải mỏ than Mạo Khê đợt 1 và đợt 2............... 54

Bảng 3.8. Kết quả phân tích mẫu nước thải mỏ than Mạo Khê đợt 3 và đợt 4............... 55

Bảng 3.9. Kết quả phân tích mẫu nước thải sau xử lý mỏ than ...................................... 59

Bảng 3.10. Kết quả phân tích mẫu nước thải sau xử lý mỏ than Mạo Khê đợt 3 và đợt 4 ...... 60

Bảng 3.11. Kết quả phân tích nước ngầm......................................................................... 62

Bảng 3.12. Chất lượng môi trường không khí khu vực mỏ than ...................................... 64

Bảng 3.13. Chất lượng môi trường không khí khu vực mỏ than ...................................... 65

Bảng 3.14. Chất lượng môi trường không khí khu vực mỏ than ...................................... 66

Bảng 3.15. Chất lượng môi trường không khí khu vực mỏ than ...................................... 67

Bảng 3.16. Chất lượng môi trường không khí xung quanh khu vực ................................ 69

Bảng 3.17. Thực trạng môi trường xung quanh Mỏ Mạo Khê qua ý kiến người dân ...... 72

vii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Quy trình công nghệ khai thác lộ thiên kèm theo dòng thải ....................24

Hình 1.2. Quy trình công nghệ khai thác hầm lò kèm theo dòng thải ......................25

Hình 3.1. Sơ đồ tổ chức quản lý................................................................................43

Hình 3.2. Diễn biến hàm lượng Cu trong đất............................................................47

Hình 3.3. Nguyên lý trạm xử lý nước thải hầm lò mỏ Mạo Khê [3] ........................50

Hình 3.4. Diễn biến hàm lượng TSS trong nước mặt ...............................................53

Hình 3.5. Diễn biến hàm lượng Mn trong nước mặt.................................................54

Hình 3.6. Diễn biến hàm lượng TSS trong nước thải mỏ .........................................57

Hình 3.7 . Diễn biến hàm lượng Mn trong nước thải mỏ..........................................58

Hình 3.8. Diễn biến hàm lượng Fe trong nước thải mỏ ............................................58

Hình 3.9. Tiếng ồn khu vực mỏ than ........................................................................69

Hình 3. 10. Đánh giá thực trạng môi trường đất thông qua ý kiến người dân..........72

Hình 3.11. Đánh giá thực trạng môi trường nước thông qua ý kiến người dân........73

Hình 3.12. Đánh giá thực trạng môi trường không khí thông qua ý.........................73

Hình 3.13. Đánh giá ảnh hưởng của hoạt động khai thác than đến môi trường

không khí ...............................................................................................75