Đánh giá thực trạng công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

TRẦN QUỐC TOÀN

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT

KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN BÌNH CHÁNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

Thái Nguyên – 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

TRẦN QUỐC TOÀN

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT

KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN BÌNH CHÁNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Ngành: Quản lý đất đai

Mã số: 8 85 01 03

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

Người hướng dẫn khoa học: TS. VŨ THỊ THANH THUỶ

Thái Nguyên – 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu, kết

quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ

công trình nào khác.

Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ

rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, ngày … tháng ….. năm 2020

Tác giả luận văn

Trần Quốc Toàn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tôi đã nhận

được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô, sự giúp đỡ, động viên của bạn

bè, đồng nghiệp và gia đình.

Nhân dịp hoàn thành luận văn, cho phép tôi được bày tỏ lòng kính trọng và

biết ơn sâu sắc TS. Vũ Thị Thanh Thủy đã tận tình hướng dẫn, dành nhiều công sức, thời

gian và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban giám hiệu, Phòng đào tạo, Khoa

Quản lý tài nguyên - Trường ĐH Nông Lâm Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ tôi trong

quá trình học tập, thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ viên chức UBND huyện

Bình Chánh, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Bình Chánh, Văn phòng đăng ký

đất đai chi nhánh huyện Bình Chánh, đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá

trình thực hiện đề tài.

Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo mọi

điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn

thành luận văn./.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Trần Quốc Toàn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN...................................................................................................... ii

MỤC LỤC............................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC BẢNG.................................................................................. vii

DANH MỤC CÁC HÌNH..................................................................................viii

MỞ ĐẦU............................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu.......................................................................................... 2

3. Những đóng góp mới và ý nghĩa của luận văn ................................................. 2

3.1. Đóng góp về lý luận........................................................................................ 2

3.2. Đóng góp về thực tiễn .................................................................................... 3

3.3. Ý nghĩa của luận văn...................................................................................... 3

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC GIẢI

QUYẾT TRANH CHẤP KHIẾU NẠI, TỐ CÁO VỀ ĐẤT ĐAI ........................ 4

1.1. Cơ sở khoa học về công tác giải quyết tranh chấp khiếu nại, tố cáo về đất

đai.......................................................................................................................... 4

1.1.1. Khiếu nại về đất đai..................................................................................... 4

1.1.2. Tố cáo về đất đai......................................................................................... 9

1.1.3. Tranh chấp đất đai..................................................................................... 12

1.1.4. Đặc điểm của công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất

đai........................................................................................................................ 14

1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại,

tố cáo về đất đai .................................................................................................. 15

1.2. Tình hình giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trên thế

giới và ở Việt Nam............................................................................................. 16

iv

1.2.1. Tình hình giải quyết tranh cháp, khiếu nại, tố cáo về đất đai trên thế

giới....................................................................................................................... 16

1.2.2. Tình hình khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai ở Việt Nam................. 21

1.3. Rút ra bài học kinh nghiệm về gải quyết công tác tranh chấp, khiếu nại về

đất đai cho huyện Bình Chánh ............................................................................ 26

Chương 2 ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU..................................................................................................................... 28

2.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................... 28

2.2. Phạm vi nghiên cứu...................................................................................... 28

2.3. Nội dung nghiên cứu.................................................................................... 28

2.4. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................. 29

2.4.1. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp....................................................... 29

2.4.2. Phương pháp điều tra, thu thập số liệu sơ cấp .......................................... 29

2.4.3. Phương pháp chuyên gia ........................................................................... 30

2.4.4. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu..................................................... 31

Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................. 32

3.1. Đặc điểm về huyện Bình Chánh, Thành phố Hồ Chí Minh........................ 32

3.1.1. Điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên............................................ 32

3.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội..................................................... 42

3.1.3. Hệ thống cơ sở hạ tầng của huyện Bình Chánh .................................... 45

3.1.4. Đánh giá chung về thực trạng phát triển kinh tế-xã hội và áp lực đối với

đất đai .................................................................................................................. 47

3.2. Tình hình quản lý, sử dụng đất trên địa bàn huyện Bình Chánh ................. 49

3.2.1. Tình hình quản lý đất đai trên địa bàn huyện Bình Chánh....................... 49

3.2.2. Tình hình sử dụng đất đai ......................................................................... 56

3.2.3. Thực trạng bộ máy tổ chức cán bộ quản lý đất đai huyện Bình Chánh ... 57

3.3. Đánh giá công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo trên địa bàn

huyện Bình Chánh............................................................................................... 58

v

3.3.1. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai..... 58

3.3.2. Công tác tiếp dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai ..... 59

Bảng 3.6. Công tác tiếp công dân tại Ban tiếp công dân huyện Bình Chánh giai

đoạn 2017-2019.................................................................................................... 61

Bảng 3.7. Tổng hợp tiếp nhận, phân loại và xử lý đơn thư trên địa bàn huyện Bình

Chánh (2017-2019)............................................................................................... 62

3.3.3. Kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai ....................... 64

3.3.4. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tranh chấp, khiếu nại và tố cáo về đất

đai trên địa bàn huyện Bình Chánh, thành phố HCM giai đoạn 2017- 2019 ..... 67

Trong tranh chấp đất đai dẫn đến khiếu nại thì có rất nhiều nguyên nhân, ở

huyện Bình Chánh theo kết quả phỏng vẫn về tranh chấp đất đai của 80 hộ

dân tổng hợp do 3 nguyên gắn với 3 nội dung tranh chấp được thể hiện ở bảng

sau:....................................................................................................................... 67

3.3.5. Ý kiến của người dân về công tác tiếp dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố

cáo và tranh chấp đất đai..................................................................................... 72

Bảng 3.12. Tổng hợp tình hình chung về đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh

chấp đất đai theo phiếu điều tra........................................................................... 73

3.3.6. Ý kiến của các ban ngành, cơ quan chuyên môn, chính quyền cơ sở có

liên quan đến công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai......... 74

3.3.7. Vụ việc khiếu nại, tố cáo về đất đai điển hình đã được giải quyết của

các cơ quan nhà nước trên địa bàn huyện Bình Chánh....................................... 75

3.3.8. Các yếu tố dẫn đến sự phát sinh khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai

của huyện Bình Chánh ........................................................................................ 82

3.4. Những thuận lợi, khó khăn và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải

quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai trên địa bàn huyện Bình Chánh... 85

3.4.1. Thuận lợi ................................................................................................... 85

3.4.2. Khó khăn ................................................................................................... 86

vi

3.4.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và

tranh chấp đất đai trên địa bàn huyện Bình Chánh ............................................. 88

3.4.3.1. Nâng cao công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện.................... 89

3.4.3.2. Xây dựng cơ cấu tổ chức hợp lý và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ 89

3.4.3.3. Hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật đất đai và giải quyết khiếu

nại, tố cáo và tranh chấp đất đai.......................................................................... 90

3.4.3.4. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật .......... 92

3.4.3.5. Có các chính sách khích lệ và đưa khoa học công nghệ trong giải

quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai..................................................... 93

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................................. 94

1. Kết luận ........................................................................................................... 94

2. Kiến nghị......................................................................................................... 95

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................... 96

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................96

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Hệ thống sông, rạch chính của huyện Bình Chánh năm 2019 .................34

Bảng 3.2: Thống kê các loại đất huyện Bình Chánh.................................................35

Bảng 3.3: Tình hình biến động về đất đai ở huyện Bình Chánh giai đoạn

2017-2019..................................................................................................................37

Bảng 3.4: Tình hình giá trị sản xuất các ngành kinh tế của huyện Bình Chánh giai

đoạn 2017-2019.........................................................................................................44

Bảng 3.5. Hiện trạng sử dụng đất của huyện Bình Chánh năm 2019 .......................56

Bảng 3.6. Công tác tiếp công dân tại Ban tiếp công dân huyện Bình Chánh giai đoạn

2017-2019 ..................................................................................................................61

Bảng 3.7. Tổng hợp tiếp nhận, phân loại và xử lý đơn thư trên địa bàn huyện Bình

Chánh (2017-2019).....................................................................................................62

Bảng 3.8: Tổng hợp kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai giai đoạn

2017 – 2019................................................................................................................65

Bảng 3.9. Kết quả phỏng vấn người dân về nguyên nhân tranh chấp ......................68

Bảng 3.10. Kết quả phỏng vấn về nguyên nhân khiếu nại........................................69

Bảng 3.11. Kết quả phỏng vấn nguyên nhân tố cáo về đất đai .................................71

Bảng 3.12. Tổng hợp tình hình chung về đơn thư khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất

đai theo phiếu điều tra ...............................................................................................73

Bảng 3.13. Kết quả phỏng vấn cán bộ về nguyên nhân tranh chấp, khiếu kiện, tố cáo

trong lĩnh vực đất đai của huyện Bình Chánh...........................................................74

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1. Sơ đồ vị trí huyện Bình Chánh..................................................................33

Hình 3.2. Công tác tiếp dân tại huyện Bình Chánh...................................................61

Hình 3.3. Phân loại đơn thư đủ điều kiện, không đủ điều kiện.................................63

Hình 3.4 Tỷ lệ đơn khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai giai đoạn 2017-2019 ....63

Hình 3.5 Kết quả giải quyết khiếu nại ......................................................................66

Hình 3.6 Kết quả giải quyết tố cáo............................................................................67

Hình 3.7: Tổng hợp ý kiến của người dân về nguyên nhân dẫn đến tranh chấp trong

lĩnh vực đất đai trên địa bàn huyện Bình Chánh giai đoạn 2017-2019.....................68

Hình 3.8. Tổng hợp ý kiến của người dân về nguyên nhân dẫn đến khiếu nại trong

lĩnh vực đất đai trên địa bàn huyện Bình Chánh giai đoạn 2017-2019.....................70

Hình 3.9. Tổng hợp ý kiến của người dân về nguyên nhân dẫn đến tố cáo trong lĩnh

vực đất đai trên địa bàn huyện Bình Chánh giai đoạn 2017-2019............................71

ix

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BTNMT: Bộ Tài nguyên và Môi trường

CP: Chính phủ

BTD: Ban tiếp công dân

GCNQSD: Giấy chứng nhận quyền sử dụng

GT- XD-CN: Giao thông- xây dựng- Công nghiệp

GCN: Giấy chứng nhận

GPMB : Giải phóng mặt bằng

HĐND : Hội đồng nhân dân

HCNN: Hành chính nhà nước

KNTC: Khiếu nại, tố cáo

NĐ: Nghị định

QH: Quốc hội

TT: Thông tư

TTCP: Thanh tra Chính phủ

TTCP- BTP- BNV : Thanh tra Chính phủ - Bộ Tư pháp - Bộ Nội vụ

TTLT- BTP- TTCP : Thông tư liên tịch - Bộ Tư pháp - Thanh tra Chính phủ

QLNN: Quản lý nhà nước

QSDĐ: Quyền sử dụng đất

QPPL: Quy phạm pháp luật

TN&MT: Tài nguyên và Môi trường

THCS: Trung học cơ sở

UBND: Ủy ban nhân dân

UB: Ủy ban

XHCN: Xã hội chủ nghĩa