Đánh giá thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của dự án cải tạo, nâng cấp quốc lộ 1A đoạn Văn Điển - Ngọc Hồi (Km 185 - Km 189) huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội giai đoạn 2015-2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

---------------------------------------

ĐÀO THỊ TUYÊN

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG,

HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ CỦA DỰ ÁN CẢI TẠO,

NÂNG CẤP QUỐC LỘ 1A ĐOẠN VĂN ĐIỂN - NGỌC

HỒI (KM 185 – KM 189) HUYỆN THANH TRÌ,

THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2015-2019

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

Thái Nguyên –năm 2021

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

---------------------------------------

ĐÀO THỊ TUYÊN

ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG,

HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ CỦA DỰ ÁN CẢI TẠO,

NÂNG CẤP QUỐC LỘ 1A ĐOẠN VĂN ĐIỂN - NGỌC

HỒI (KM 185 – KM 189) HUYỆN THANH TRÌ,

THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2015-2019

Ngành : Quản lý Đất đai

Mã số ngành: 8.85.01.03

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Quang Thi

Thái Nguyên –năm 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này công trình nghiên cứu do cá nhân tôi thực

hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Quang Thi, không sao chép các

công trình nghiên cứu của người khác. Số liệu và kết quả của luận văn chưa từng

được công bố ở bất kì một công trình khoa học nào khác.

Các thông tin thứ cấp sử dụng trong luận văn là có nguồn gốc rõ ràng, được

trích dẫn đầy đủ, trung thực và đúng qui cách.

Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính xác thực và nguyên bản của luận văn.

Tác giả

Đào Thị Tuyên

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tôi đã nhận

được sự hướng dẫn, chỉ đạo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của

bạn bè đồng nghiệp và gia đình đã trang bị cho học viên những kiến thức cơ bản về

chuyên môn cũng như cuộc sống, tạo cho học viên hành trang vững chắc trong công

tác sau này.

Xuất phát từ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc, học viên xin chân thành

cảm ơn các Thầy Cô. Đặc biệt để hoàn thành luận văn tốt nghiệp này, trước hết học

viên xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới Thầy giáo TS. Nguyễn Quang Thi đã

chỉ bảo tận tình và trực tiếp hướng dẫn trong suốt thời gian thực hiện đề tài.

Học viên xin chân thành cảm ơn Ủy ban nhân dân huyện Thanh Trì, Phòng

Tài nguyên và Môi trường huyện Thanh Trì, Ban bồi thường giải phóng mặt bằng

huyện Thanh Trì, Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng huyện Thanh Trì,

Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Thanh Trì, UBND các xã: Ngũ Hiệp, Ngọc Hồi,

Tứ Hiệp và Liên Ninh và các phòng ban khác của UBN D huyện Thanh Trì đã trực

tiếp giúp đỡ Học viên trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài.

Học viên xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ quý báu đó!

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2021

Học viên

Đào Thị Tuyên

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN..................................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................................ii

MỤC LỤC ...........................................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................................vi

DANH MỤC BẢNG...........................................................................................................vii

DANH MỤC HÌNH ..........................................................................................................viii

MỞ ĐẦU...............................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài.....................................................................................................1

2. Mục tiêu của đề tài.............................................................................................................3

3. Ý nghĩa của đề tài ..............................................................................................................3

3.1. Ý nghĩa khoa học ........................................................................................................................ 3

3.2. Ý nghĩa thực tiễn......................................................................................................................... 3

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU .................................................5

1.1. Cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý........................................................................................5

1.1.1. Cơ sở lý luận liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư................................................. 5

1.1.2. Cơ sở pháp lý liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ............................................. 12

1.2. Những quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất........................................... 14

1.2.1. Những quy định về thu hồi đất............................................................................................... 14

1.2.2. Những quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất........................................ 16

1.2.3. Những quy định về hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất ............................................................. 23

1.2.4. Những quy định về tái định cư, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ................................. 26

1.3. Chính sách liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của một số nước và tổ chức

trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam............................................................27

1.3.1. Trung Quốc: ........................................................................................................................... 27

1.3.2. Nhật Bản ................................................................................................................................ 28

1.3.3. Thái Lan ................................................................................................................................. 29

1.3.4. Một số tổ chức........................................................................................................................ 30

1.3.5. Bài học kinh nghiệm về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho Việt Nam.............................. 32

1.4. Khái quát công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại Việt Nam và Hà Nội. ...................33

iv

1.4.1. Khái quát công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại Việt Nam ....................................... 33

1.4.2. Khái quát công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại Hà Nội ........................................... 35

CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........38

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................38

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................................ 38

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu................................................................................................................ 38

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ................................................................................38

2.2.1. Thời gian nghiên cứu ............................................................................................................. 38

2.2.2. Địa điểm nghiên cứu .............................................................................................................. 38

2.3. Nội dung nghiên cứu.....................................................................................................38

2.4. Phương pháp nghiên cứu ..............................................................................................39

2.4.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu thứ cấp ....................................................................... 39

2.4.2. Phương pháp điều tra thu thập số liệu sơ cấp......................................................................... 39

2.4.3. Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp số liệu và xử lý số liệu điều tra......................... 40

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN.........................................41

3.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, KT-XH huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội ......................41

3.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Thanh Trì ...................................................................................... 41

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Thanh Trì ........................................................................... 45

3.1.3. Những thuận lợi, khó khăn của điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ................................................ 49

3.2. Tình hình quản lý và sử dụng đất huyện Thanh Trì......................................................51

3.2.1. Hiện trạng sử dụng đất huyện Thanh Trì năm 2019............................................................... 51

3.2.2. Tình hình quản lý đất đai huyện Thanh Trì ........................................................................... 52

3.3. Đánh giá kết quả bồi thường, hỗ trợ và tái định cư Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A

đoạn Văn Điển - Ngọc Hồi ..................................................................................................56

3.3.1. Khái quát về Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn Văn Điển - Ngọc Hồi ................................ 56

3.3.2. Quy định về giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại huyện Thanh Trì.... 57

3.3.3. Đánh giá kết quả thực hiện Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn Văn Điển - Ngọc Hồi60

3.3.4. Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn Văn Điển -

Ngọc Hồi qua ý kiến người dân bị thu hồi đất và người làm công tác bồi thường .......................... 66

v

3.3.5. Thuận lợi, khó khăn, nguyên nhân và giải pháp nâng cao hiệu quả về công tác bồi

thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Thanh Trì, thành

phố Hà Nội...........................................................................................................................73

3.4.3. Nguyên nhân .......................................................................................................................... 76

3.4.4. Giải pháp nâng cao hiệu quả về công tác bồi thường hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi

đất trên địa huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội................................................................................. 77

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...........................................................................................81

1. Kết luận............................................................................................................................81

2. Kiến nghị..........................................................................................................................82

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................83

vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt

CNH - HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa

CP Chính phủ

BTHT Bồi thường hỗ trợ

GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

HĐND Hội đồng nhân dân

KT-XH Kinh tế - xã hội

MTTQ Mặt trận tổ quốc

NĐ Nghị định

QĐ-UBND Quyết định ủy ban nhân dân

QLĐĐ Quản lý đất đai

GPMB Giải phóng mặt bằng

TĐC Tái định cư

TNMT Tài nguyên môi trường

UBND Ủy ban nhân dân

SDĐ Sử dụng đất

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1: Thống kê tài nguyên đất huyện Thanh Trì..................................... 44

Bảng 3. 2: Tình hình dân số, lao động và việc làm huyện Thanh Trì............. 48

Bảng 3.3: Hiện trạng sử dụng đất huyện Thanh Trì năm 2019....................... 51

Bảng 3.4: Tổng hợp các đối tượng được bồi thường, hỗ trợ khi thực hiện Dự

án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A, đoạn Văn Điển - Ngọc Hồi (Km 185-Km

189).................................................................................................................. 62

Bảng 3.5: Tổng hợp hộ được bồi thường đất ở............................................... 63

Bảng 3.6: Đơn giá bồi thường áp dụng tại dự án............................................ 63

Bảng 3.7: Biểu giá thu tiền sử dụng đất tái định cư của dự án ....................... 65

Bảng 3.8: Kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ tại dự án nghiên cứu ............. 65

Bảng 3.9: Ý kiến của người bị thu hồi đất về đối tượng được bồi thường và

không được bồi thường tại Dự án ................................................................... 67

Bảng 3.10: Ý kiến của người dân có đất bị thu hồi về mức giá bồi thường về

đất tại Dự án Cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A, đoạn Văn Điển - Ngọc Hồi...... 68

Bảng 3.11: Ý kiến của người dân về mức giá bồi thường về tài sản .............. 70

Bảng 3.12: Phương thức sử dụng tiền bồi thường, hỗ trợ tại dự án nghiên cứu

......................................................................................................................... 71

viii

DANH MỤC HÌNH

Hình 3. 1: Cơ cấu kinh tế giai đoạn 2015 - 2019 huyện Thanh Trì ................ 45

Hình 3. 2: Tốc độ tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2015 - 2019 huyện Thanh Trì,

thành phố Hà Nội ............................................................................................ 46

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Đất đai là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất không thể

thay thế được, là thành phần quan trọng của môi trường sống, là địa bàn phân bố

khu dân cư, xây dựng cơ sở kinh tế, văn hóa, an ninh, quốc phòng, là yếu tố cấu

thành lãnh thổ của mỗi quốc gia.

Thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng là khâu then chốt, quan trọng.

Bồi thường giải phóng mặt bằng là điều kiện ban đầu và tiên quyết để triển khai các

dự án. Có thể nói: “Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư phục vụ công tác

giải phóng mặt bằng nhanh là nhân tố quan trọng hoàn thành dự án”. Thu hồi đất là

vấn đề hết sức nhạy cảm, phức tạp, tác động tới mọi mặt đời sống, kinh tế, xã hội,

nhân văn của nhiều người, của cả cộng đồng dân cư.

Trong điều kiện quỹ đất ngày càng hạn hẹp, nhận thức của người dân ngày

một cao, giá trị sinh lời của đất ngày càng tăng cùng với tốc độ phát triển kinh tế thì

việc GPMB để tạo ra quỹ đất sạch triển khai dự án theo đúng tiến độ ngày càng trở

nên cấp thiết và quan trọng bởi không có đất sạch thì không thể triển khai dự án

theo đúng tiến độ đề ra. Tuy nhiên, vì quyền lợi của người dân và vì nhận thức luôn

phải có lợi cho mình của người dân lúc nào cũng đòi hỏi phải được bồi thường thỏa

đáng nhưng nếu việc GPMB không theo quy định của pháp luật, không tuân theo

đúng chế độ chính sách của Nhà nước thì cơ quan thực hiện việc giải phóng mặt

bằng sẽ không bao giờ đáp ứng được đầy đủ theo đúng nguyện vọng của nhân dân.

Do vậy, để giải quyết hài hòa mối quan hệ trên trong công tác GPMB thì cần phải

xác định đúng các nguyên nhân của những tồn tại, qua đó xây dựng những giải pháp

thực hiện nhằm đảm bảo quyền lợi của người dân cũng như việc đảm bảo tiến độ của

công tác GPMB nói riêng và tiến độ thực hiện của các dự án cần thu hồi đất nói chung.

Trong công cuộc đổi mới đất nước Nhà nước ta luôn đặt ra quyền và lợi ích hợp

pháp của người dân do vậy để đáp ứng việc thực thi pháp luật Nhà nước ban hành các

Nghị định, Thông tư, Quyết định thường xuyên phải sửa đổi, bổ sung để đáp ứng với tình

hình thực trạng đang diễn ra trong xã hội. Tuy có Nghị định, có Thông tư, có Quyết định

nhưng với đặc thù của từng địa phương, từng dự án có sự khác biệt nên đây cũng là lý do