Đánh giá hiệu quả và tính an toàn của phẫu thuật kích thích não sâu ở người bệnh parkinson (2)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----------------

PHAN XUÂN QUANG

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ VÀ TÍNH AN TOÀN

CỦA PHẪU THUẬT KÍCH THÍCH NÃO SÂU

Ở NGƢỜI BỆNH PARKINSON

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2021

.

.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----------------

PHAN XUÂN QUANG

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ VÀ TÍNH AN TOÀN

CỦA PHẪU THUẬT KÍCH THÍCH NÃO SÂU

Ở NGƢỜI BỆNH PARKINSON

CHUYÊN NGÀNH: NỘI KHOA (THẦN KINH)

MÃ SỐ: 8720107

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. TRẦN NGỌC TÀI

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2021

.

.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu

nêu trong khóa luận là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ

công trình nghiên cứu nào khác.

`Tác giả

PHAN XUÂN QUANG

.

.

MỤC LỤC

Trang

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................ i

DANH MỤC ĐỐI CHIẾU CÁC THUẬT NGỮ NƢỚC NGOÀI VÀ THUẬT

NGỮ TIẾNG VIỆT...........................................................................................ii

DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................iii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ............................................................................... v

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ.......................................................................... vi

DANH MỤC CÁC HÌNH..............................................................................viii

ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................... 1

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN............................................................................. 3

1.1 Bệnh Parkinson ........................................................................................... 3

1.2 Phẫu thuật kích thích não sâu...................................................................... 9

1.3 Một số nghiên cứu trƣớc đây .................................................................... 28

CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................ 30

2.1 Đối tƣợng nghiên cứu................................................................................ 30

2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu........................................................................... 31

CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ................................................................................. 40

3.1 Đặc điểm lâm sàng của đối tƣợng nghiên cứu.......................................... 40

3.2 Thuốc điều trị bệnh Parkinson hiện tại ..................................................... 43

3.3 Các biến chứng vận động.......................................................................... 45

3.4 Các thang điểm đánh giá........................................................................... 47

.

.

3.5 Các thông số của kích thích não sâu ......................................................... 52

3.6 Biến chứng của phẫu thuật kích thích não sâu.......................................... 59

CHƢƠNG 4: BÀN LUẬN.............................................................................. 62

4.1 Đặc điểm lâm sàng của đối tƣợng nghiên cứu.......................................... 62

4.2 Các thuốc điều trị Parkinson đang sử dụng hiện tại.................................. 66

4.3 Các biến chứng vận động.......................................................................... 67

4.4 Các thang điểm đánh giá........................................................................... 68

4.5 Phẫu thuật kích thích não sâu.................................................................... 73

4.6 Sự hài lòng của ngƣời bệnh với kích thích não sâu .................................. 81

KẾT LUẬN..................................................................................................... 83

KIẾN NGHỊ .................................................................................................... 85

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

.

.

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt tiếng anh Thuật ngữ đầy đủ

CTScan Computerized tomography scan

FDA U.S. Food and Drug Administration

GDS The Geriatric Depression Scale

GPi Globus pallidus pars interna

IPG Implantable pulse generator

LED Levodopa equivalent dose

MAO-B Monoamine oxidase type B

MDS-PD

International Parkinson and Movement Disorder

Society Clinical Diagnostic Criteria for Parkinson’s

disease

MDS-UPDRS

Movement Disorder Society-Unified Parkinson

Disease Rating Scale

MMSE Mini Mental State Examination

MRI Magnetic resonance imaging

NA Not available

SNr Substantia nigra pars reticulate

STN Subthalamic nucleus

Từ viết tắt tiếng việt Thuật ngữ đầy đủ

KTNS Kích thích não sâu

TTKTM Thuyên tắc khí tĩnh mạch

TTNVĐ Triệu chứng ngoài vận động

XHNS Xuất huyết nội sọ

.

.

i

DANH MỤC ĐỐI CHIẾU CÁC THUẬT NGỮ NƢỚC NGOÀI VÀ

THUẬT NGỮ TIẾNG VIỆT

Thuật ngữ nƣớc ngoài Thuật ngữ tiếng Việt

Computerized tomography scan Chụp cắt lớp vi tính

U.S. Food and Drug Administration Hiệp hội thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ

The Geriatric Depression Scale Thang điểm đánh giá trầm cảm ở

ngƣời lớn

Globus pallidus pars interna Đoạn trong nhân cầu nhạt

Implantable pulse generator Thiết bị phát xung

Levodopa equivalent dose Liều levodopa tƣơng đƣơng

International Parkinson and Movement

Disorder Society Clinical Diagnostic

Criteria for Parkinson’s disease

Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh

Parkinson của Hiệp hội Parkinson và

Rối loạn vận động quốc tế

Movement Disorder Society-Unified

Parkinson Disease Rating Scale

Thang điểm đánh giá bệnh Parkinson

thống nhất đƣợc sửa đổi bởi Hội rối

loạn vận động

Mini Mental State Examination Thang điểm kiểm tra trạng thái tâm

thần tối thiểu

Magnetic resonance imaging Hình ảnh học cộng hƣởng từ

Not available Không có dữ liệu

Substantia nigra pars reticulate Đoạn lƣới của chất đen

Subthalamic nucleus Nhân dƣới đồi

.

.

i

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Các triệu chứng đáp ứng hoặc không đáp ứng với KTNS ở

ngƣời bệnh Parkinson. ....................................................................... 11

Bảng 1.2: So sánh hai vị trí STN và GPi. .................................................... 14

Bảng 3.1: Phân bố liều các thuốc điều trị bệnh Parkinson hiện tại. ........ 43

Bảng 3.2: Thống kê điểm số các phần trong thang điểm MDS-UPDRS.. 49

Bảng 3.3: So sánh trung bình điểm MDS-UPDRS phần III chung và các

triệu chứng vận động của bệnh Parkinson giai đoạn “tắt”

thuốc/“tắt” máy và “tắt” thuốc/“bật” máy bằng phép kiểm

Student. ................................................................................................ 50

Bảng 3.4: So sánh trung bình điểm MDS-UPDRS phần III chung và các

triệu chứng vận động của bệnh Parkinson giai đoạn “tắt”

thuốc/“bật” máy và “bật” thuốc/“bật” máy bằng phép kiểm

Student. ................................................................................................ 51

Bảng 3.5: Thống kê vị tri đặt điện cực hai bên trong KTNS. ................... 52

Bảng 3.6: Thống kê thông số kích thích ở ngƣời bệnh. ............................. 54

Bảng 3.7: So sánh các thông số KTNS giữa bên phải và bên trái khi bên

ƣu thế bệnh là bên phải bằng phép kiểm Student (n=20)............... 57

Bảng 3.8: So sánh các thông số KTNS giữa bên phải và bên trái khi bên

ƣu thế bệnh là bên trái bằng phép kiểm Student (n=19). ............... 58

Bảng 4.1: Tuổi trung bình hiện tại của ngƣời bệnh Parkinson qua các

nghiên cứu KTNS................................................................................ 63

Bảng 4.2: Tuổi khởi bệnh trung bình của ngƣời bệnh Parkinson............ 64

Bảng 4.3: Thời gian khởi phát bệnh đến khi tiến hành KTNS................. 65

Bảng 4.4: Giá trị trung bình các mục trong thang điểm MDS-UPDRS tại

thời điểm đánh giá. ............................................................................. 68

.

.

v

Bảng 4.5: Sự thay đổi % điểm số MDS-UPDRS phần III giữa các giai

đoạn trong các nghiên cứu. ................................................................ 69

Bảng 4.6: Sự cải thiện các triệu chứng vận động bệnh Parkinson giữa 2

giai đoạn “tắt” thuốc/“tắt” máy và “tắt” thuốc/“bật” máy............ 70

Bảng 4.7: Tỉ lệ đặt vị trí đặt điện cực hai bên. ........................................... 73

Bảng 4.8: So sánh các giá trị trung bình điện thế trong các nghiên cứu. 75

Bảng 4.9: So sánh các giá trị trung bình độ rộng xung trong các nghiên

cứu. ....................................................................................................... 76

Bảng 4.10: So sánh giá trị trung bình tần số kích thích trong các nghiên

cứu. ....................................................................................................... 77

Bảng 4.11: So sánh tỉ lệ các biến chứng liên quan đến phẫu thuật của

KTNS giữa các nghiên cứu. ............................................................... 78

Bảng 4.12: So sánh tỉ lệ các biến chứng liên quan đến thiết bị phần cứng

của KTNS giữa các nghiên cứu. ........................................................ 79

Bảng 4.13: So sánh tỉ lệ các biến chứng liên quan đến kích thích của

KTNS giữa các nghiên cứu. ............................................................... 80

.

.

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Phác đồ lập trình lần đầu tiên.................................................... 17

Sơ đồ 1.2: Phác đồ điều chỉnh khi gặp loạn động do kích thích trong

KTNS vùng STN.................................................................................... 19

Sơ đồ 1.3: Phác đồ điều chỉnh rối loạn dáng đi.......................................... 20

Sơ đồ 2.1: Quy trình lấy mẫu. ...................................................................... 38

.

.

i

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Phân bố đối tƣợng nghiên cứu theo giới................................ 40

Biểu đồ 3.2: Phân bố đối tƣợng nghiên cứu theo tuổi tại thời điểm khảo

sát............................................................................................................ 41

Biểu đồ 3.3: Phân bố đối tƣợng nghiên cứu theo tuổi tại thời điểm khảo

sát............................................................................................................ 41

Biểu đồ 3.4: Phân bố sử dụng các thuốc điều trị bệnh Parkinson hiện tại.

................................................................................................................. 43

Biểu đồ 3.5: Phân bố số thuốc Parkinson đang sử dụng. .......................... 44

Biểu đồ 3.6: Số lƣợng ngƣời bệnh có biến chứng vận động. ..................... 45

Biểu đồ 3.7: Phân bố các dạng của dao động vận động............................. 46

Biểu đồ 3.8: Phân bố các dạng của loạn động. ........................................... 46

Biểu đồ 3.9: Phân bố mức độ suy giảm nhận thức theo thang điểm

MMSE tại thời điểm khảo sát.............................................................. 47

Biểu đồ 3.10: Phân bố khả năng trầm cảm theo thang điểm GDS tại thời

điểm khảo sát......................................................................................... 48

Biểu đồ 3.11: Phân bố về loại pin đƣợc chọn sử dụng trong KTNS......... 53

Biểu đồ 3.12: Phân bố về thiết lập điện cực ở mỗi bên.............................. 53

Biểu đồ 3.13: Phân bố độ rộng xung ở các điện cực bên phải. ................. 55

Biểu đồ 3.14: Phân bố độ rộng xung ở các điện cực bên trái.................... 55

Biểu đồ 3.15: Phân bố tần số ở các điện cực bên phải. .............................. 56

Biểu đồ 3.16: Phân bố tần số ở các điện cực bên trái. ............................... 57

Biểu đồ 3.17: Đánh giá chủ quan của ngƣời bệnh sau mổ KTNS. ........... 59

Biểu đồ 3.18: Phân bố các nhóm biến chứng trong KTNS. ...................... 59

Biểu đồ 3.19: Số lƣợng từng biến chứng trong nhóm biến chứng liên quan

đến phẫu thuật....................................................................................... 60

.

.

i

Biểu đồ 3.20: Số lƣợng từng biến chứng trong nhóm biến chứng liên quan

đến phần cứng. ...................................................................................... 60

Biểu đồ 3.21: Số lƣợng từng biến chứng trong nhóm biến chứng liên quan

đến kích thích. ....................................................................................... 61

.

.