Đánh Giá Hiệu Quả Sử Dụng Đất Nông Nghiệp Huyện Ba Vì Thành Phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

PHÙNG VĂN NAM

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP

HUYỆN BA VÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

MÃ NGÀNH: 8850103

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. PHÍ ĐĂNG SƠN

Hà Nội - 2019

i

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu, kết quả nêu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được ai

công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng lặp với bất kỳ công trình

nghiên cứu nào đã được công bố, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm và

tuân thủ kết luận đánh giá luận văn của Hội đồng khoa học.

Hà Nội, ngày .. tháng ..... năm 2019

Người cam đoan

Phùng Văn Nam

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thiện luận văn Em đã nhận được sự giúp đỡ tận tình, sự đóng

góp quý báu của quý Thầy, cô giáo trường Đại học Lâm Nghiệp và tập thể

các cơ quan quản lý Nhà nước trên địa bàn huyện.

Trước hết, Em xin chân thành cảm ơn TS. Phí Đăng Sơn_ Giảng viên

Đại Học Lâm nghiệp Việt Nam đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo em trong

suốt thời gian thực hiện Luận Văn.

Em xin chân thành cảm ơn sự góp ý chân thành của quý Thầy, Cô giáo

trong Viện Quản lý đất đai, Ban quản lý đào tạo trường Đại Học Lâm nghiệp

Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho em thực hiện và hoàn thành Luận

văn.

Em xin chân thành cảm ơn Ủy ban nhân dân huyện Ba Vì, tập thể

Phòng Tài nguyên và Môi trường, Phòng Kinh tế, Phòng Thống kê, Phòng

khuyến nông huyện, Trung Tâm Phát Triển Quỹ đất huyện và Cấp Ủy,

Chính quyền cơ sở và bà con nhân dân ba xã Chu Minh, Minh Châu và Ba

Trại trong vùng lựa chọn nghiên cứu của huyện Ba Vì đã giúp đỡ em trong

quá trình thực hiện làm Luận văn trên địa bàn.

Em xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè đã động viên, giúp đỡ và

tạo điều kiện thuận lợi nhất cho em trong qua trình thực hiện Luận Văn.

Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày .... tháng ..... năm 2019

Tác giả luận văn

Phùng Văn Nam

iii

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGIỆP Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

BẢN NHẬN XÉT

Của ngƣời hƣớng dẫn luận văn thạc sĩ

Họ và tên người hướng dẫn: TS. Phí Đăng Sơn

Họ và tên học viên: Phùng Văn Nam

Chuyên ngành: Quản lý đất đai

Khóa học: 2017 - 2019

Nội dung nhận xét:

1. Tinh thần thái độ làm việc, ý thức tổ chức kỷ luật:

....................................................................................................................

....................................................................................................................

2. Về năng lực và trình độ chuyên môn:

....................................................................................................................

....................................................................................................................

3. Về quá trình thực hiện luận văn và kết quả của luận văn:

..................................................................................................................

4. Đồng ý cho học viên bảo vệ luận văn trước Hội đồng:Có Không

Hà Nội, ngày......tháng...... năm

Người nhận xét

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................ i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................. ii

MỤC LỤC ................................................................................................. iv

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................... vi

DANH MỤC BẢNG................................................................................. vii

MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1

Chƣơng 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ....................... 4

1.1. Hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp và phân loại hiệu quả sử dụng đất ... 4

1.1.1. Khái niệm hiệu quả sử dụng đất .................................................... 4

1.1.2. Phân loại hiệu quả sử dụng đất ..................................................... 5

1.2. Đặc điểm và phương pháp đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp . 9

1.2.1. Đất nông nghiệp và quan điểm sử dụng đất nông nghiệp .............. 9

1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ..... 12

1.2.3. Đặc điểm, tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả sử dụng đất nôngnghiệp . 15

1.3. Những nghiên cứu nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên thế

giới và Việt Nam........................................................................................ 17

1.3.1. Trên thế giới ............................................................................... 17

1.3.2. Tình hình sử dụng đất nông nghiệp của Việt Nam ...................... 20

Chƣơng 2. NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............. 24

2.1. Nội dung nghiên cứu ........................................................................... 24

2.1.1. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ............................... 24

2.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................... 24

2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu........................................... 24

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp ......................................... 25

2.2.3. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp........................................... 25

2.2.4. Phương pháp phân tích, xử lí số liệu ........................................... 25

2.2.5.Phương pháp đánh giá hiệu quả sử dung đất nông nghiệp ............ 25

2. 2.6. Phương pháp chuyên gia............................................................ 27

v

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..................... 28

3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Ba Vì........................... 28

3.1.1. Điều kiện tự nhiên ..................................................................... 28

3.1.2.Đặc điểm kinh tế, xã hội .............................................................. 31

3.2. Tình hình sản xuất đất nông nghiệp của huyện .................................... 41

3.2.1. Hiện trạng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp .............................. 41

3.2.2.Biến động diện tích đất nông nghiệp ............................................ 42

3.2.3. Tình hình sản xuất nông nghiệp của huyện ................................. 43

3.2. 4. Tình hình sản xuất nông nghiệp của đại diện vùng nghiên cứu .. 44

3.3.Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp............................ 46

3.3.1. Đặc điểm một số loại hình sử dụng đất vùng đồng bằng ............. 47

3.3.2. Đặc điểm một số loại hình sử dụng đất vùng miền núi................ 50

3.3.3.Hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ............................................... 51

3.4. Lựa chọn các LUT có hiệu quả và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả

sử dụng đất................................................................................................. 89

3.4.1. Lựa chọn các loại hình sử dụng đất nông nghiệp có hiệu quả ..... 89

3.4.2. Thuận lợi và khó khăn trong quá trình sản xuất nông nghiệp tạiđịa

phương ....................................................................................................... 91

3.5. Các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp .................. 93

3.5.1. Giải pháp về thị trường tiêu thụ nông sản ................................... 93

3.5.2. Giải pháp về vốn đầu tư.............................................................. 93

3.5.3. Giải pháp về ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất và phát triển cơ sở

hạ tầng nông thôn. ...................................................................................... 94

3.5.4. Giải pháp về môi trường............................................................. 94

KẾT LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 99

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT Chữ viết tắt Chữ viết đây đủ

1 BVTV Bảo vệ thực vật

2 CPTG Chi phí trung gian

3 GTSX/CLĐ Giá trị sản xuất/ Công lao động

4 GTSX Giá trị sản xuất

5 GTNC Giá trị ngày công

6 GTGT/CLĐ Giá trị gia tăng/ Công lao động

7 HQĐV Hiệu quả đồng vốn

9 LĐ Lao động

10 LUT Loại hình sử dụng đất

11 NTTS Nuôi trồng thủy sản

12 STT Số thứ tự

13 TB Trung bình

14 Tr. đồng Triệu đồng

15 Phòng NN & PTNT Phòng nông nghiệp và phát triển nông thôn

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1: Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp huyện Ba Vì tính đến ngày

31/12/2018 ..................................................................................................41

Bảng 3.2. Biến động diện tích đất nông nghiệp 2015-2018........................42

Bảng 3.3. Một số cây trồng chính và kiểu sử dụng đất khu B…………….47

Bảng 3.4. Một số cây trồng chính và kiểu sử dụng đất khu A……………48

Bảng 3.5. Một số cây trồng chính và kiểu sử dụng đất vùng núi…………50

Bảng 3.6. Hiệu quả sử dụng đất của một số cây trồng chính khu B……....52

Bảng 3.7. Hiệu quả sử dụng đất của một số cây trồng chính khu A...........54

Bảng 3.8.Hiệu quả sử dụng đất của các cây trồng chính Vùng Núi............56

Bảng 3.9: Hiệu quả kinh tế của các LUT Khu B………………………….58

Bảng 3.10. Hiệu quả sử dụng đất của các LUT khu A .............................. 60

Bảng 3.11 .Tổng hợp hiệu quả sử dụng đất vùng Đồng Bằng ................... 63

Bảng 3.12. Hiệu quả sử dụng đất của các LUT tại Vùng Núi…………….64

Bảng 3.13.Tổng hợp hiệu quả sử dụng đất hai Vùng……………………..66

Bảng 3.14. Mức độ chấp nhận các LUT của khu B................................... 68

Bảng 3.15. Mức độ chấp nhận các LUT của khu A .................................. 69

Bảng 3.16. Mức độ chấp nhận các LUT của vùng 2 ................................. 71

Bảng 3.17.Giá trị Công lao động của các LUT tại khu B.......................... 73

Bảng 3.18. Giá trị Công lao động của các LUT tại Khu A........................ 74

Bảng 3.19.Giá trị Công lao động của các LUT Vùng Núi......................... 76

Bảng 3.20. Tổng hợp lợi ích xã hội vùng Đồng Bằng............................... 77

Bảng 3.21.Tổng hợp lợi ích xã hội giữa các vùng..................................... 78

Bảng 3.22. Các hình thức tiêu thụ sản phẩm............................................. 80

Bảng 3.23.Mức áp dụng cơ giới hóa vào sản xuất của các hộ điều tra ...... 82

Bảng 3.24.Tổng hợp mức đầu tư phân bón tại các nông hộ điều tra với tiêu

chuẩn bón phân cân đối hợp lý ................................................................. 85

1

MỞ ĐẦU

1.1.Tính cấp thiết.

Trong công tác quản lý, sử dụng đất nhiều năm qua đã có nhiều biện

pháp nhằm nâng cao hiệu quả như tiến hành giao quyền sử dụng đất lâu dài ổn

định cho người sử dụng đất, hoàn thiện hệ thống thủy lợi, chuyển đổi cơ cấu

cây trồng, đưa các giống cây tốt năng suất cao vào sản xuất, nhờ đó mà năng

suất cây trồng, hiệu quả sử dụng đất được nâng lên. Trong đó, việc thay đổi cơ

cấu cây trồng, sử dụng giống mới với năng suất và chất lượng cao, áp dụng các

tiến bộ khoa học kỹ thuật, có biểu hiện rõ rệt đến hiệu quả sử dụng đất.

Khai thác tiềm năng đất đai sao cho đạt hiệu quả cao nhất là việc làm

hết sức quan trọng và cần thiết, đảm bảo cho sự phát triển của sản xuất nông

nghiệp cũng như của sự phát triển chung của nền kinh tế đất nước. Cần phải

có các công trình nghiên cứu khoa học, đánh giá thực trạng hiệu quả sử dụng

đất nông nghiệp, nhằm phát hiện ra các yếu tố tích cực và hạn chế, từ đó làm

cơ sở để định hướng phát triển sản xuất nông nghiệp, thiết lập các giải pháp

nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp.

Ba Vì là huyện thuộc vùng bán sơn địa, nằm về phía Tây Bắc thủ đô Hà

Nội. Với tổng diện tích 424km2, dân số hơn 265 nghìn người (bao gồm 3 dân

tộc Kinh, Mường, Dao), toàn huyện có 31 xã, thị trấn, trong đó có 7 xã miền

núi, một xã giữa sông Hồng. Tình hình phát triển kinh tế còn gặp nhiều khó

khăn, về cơ bản là một huyện thuần nông, tình hình phát triển kinh tế nông

nghiệp đang còn ở trình độ thấp do hình thức canh tác còn manh mún, đầu tư

nhỏ lẻ, công cụ sản xuất phần đa là thủ công dẫn tới năng suất lao động thấp

và hiệu quả kinh tế thấp.

Hiện nay, mặc dù đã qua nhiều năm đổi mới, song người nông dân vẫn

còn có tư tưởng trông chờ sự hỗ trợ của Nhà nước về nhiều nguồn tài chợ

2

khác nhau về: giống, tài chính, hình thức canh tác…, nhận thức của nhân dân

về sản xuất hàng hóa trong cơ chế thị trường còn rất hạn chế, ngại thay đổi, ít

quan tâm đến những chính sách ưu tiên về phát triển nông nghiệp nông thôn

và những mô hình, kiểu sử dụng đất mang lại hiệu quả cao, thân thiện với môi

trường sống.

Vì vậy, để giúp huyện Ba Vì có hướng đi đúng trong phát triển nền kinh

tế nông nghiệp bền vững, giúp người dân lựa chọn được phương thức sản xuất

phù hợp trong điều kiện cụ thể của huyện, nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông

nghiệp, đáp ứng yêu cầu phát triển nền nông nghiệp bền vững là việc làm hết

sức quan trọng và cần thiết.Xuất phát từ những vấn đề quan trọng như trên, Tôi

tiến hành thực hiện đề tài: “Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp

huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội”.

1.2. Mục tiêu

1.2.1. Mục tiêu tổng quát

Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất

nông nghiệp huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội.

1.2.2. Mục tiêu cụ thể

- Thu thập số liệu về các loại hình sử dụng đất trên địa bàn huyện;

- Bằng các phương pháp cụ thể phân tích, so sánh các loại hình sử dụng

đất trên địa bàn huyện dựa vào các tiểu vùng điển hình được lựa chọn;

- Phát hiện lợi thế và hạn chế trong các loại hình sử dụng đất sản xuất

nông nghiệp trên địa bàn huyện dựa vào các vùng điển hình được lựa chọn;

- Đề xuất giải pháp và hướng sử dụng đất nông nghiệp hiệu quả hơn.

1.3. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi về không gian: địa bàn huyện Ba Vì thành phố Hà Nội dựa

3

trên cơ sở các xã dại diện cho vùng nghiên cứu là xã Chu Minh, xã Minh Châu

và xã Ba Trại;

- Phạm vi về thời gian: năm 2018;

- Phạm vi về nội dung: do giới hạn thời gian làm luận văn nên Tôi chọn

đất sản xuất nông nghiệp gồm: đất trồng cây hàng năm, đất trồng cây lâu năm,

ăn quả và đất nuôi trồng thủy sản trên địa bàn huyện dựa trên 2 đại diện thổ

nhưỡng điển hình để điều tra.

1.4. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn của luận văn

1.4.1. Ý nghĩa khoa học

- Giúp học viên củng cố kiến thức đã được tiếp thu trong nhà trường và

bước đầu áp dụng trong thực tiễn, phục vụ yêu cầu công việc sau khi ra

trường.

- Luận văn góp phần nâng cao nhận thức về vị trí và vai trò của vấn đề

sử dụng đất để phát triển nông nghiệp trong giai đoạn phát triển kinh tế xã hội

ở huyện Ba Vì nói riêng và nước ta nói chung.

- Luận văn làm sáng tỏ thực trạng và yêu cầu về vấn đề sử dụng đất để

phát triển nông nghiệp của huyện Ba Vì trong giai đoạn hiện nay.

1.4.2. Ý nghĩa thực tiễn

- Nâng cao khả năng tiếp cận, thu thập số liệu và xử lý thông tin của

học viên trong quá trình làm luận văn;

- Trên cơ sở đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp từ đó

đề xuất được những giải pháp sử dụng đất đạt hiệu quả cao.

- Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ việc giảng dạy

và nghiên cứu về vấn đề sử dụng đất nông nghiệp trong các trường cao đẳng

và đại học hay các đối tượng khác có quan tâm đến vấn đề này.