Đánh giá hiệu quả hoạt động M&A trong ngành Ngân hàng Việt Nam - hướng đi mới

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG M&A TRONG

NGÀNH NGÂN HÀNG VN - HƯỚNG ĐI MỚI

Sinh viên thực hiện: Phạm Bích Huệ

Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Văn Thuận

TP. Hồ Chí Minh, 2013

MỤC LỤC



Trang

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SÁP NHẬP, MUA LẠI NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI (M&A):........................................................................................................1

1.1 Khái quát về sáp nhập (Merger) và mua lại (Acquisition): ...........................................1

1.1.1 Khái niệm về sáp nhập (Merger) và mua lại (Acquisition): ...................................1

1.1.2 Phân loại sáp nhập và mua lại doanh nghiệp, ngân hàng: ......................................2

1.1.2.1 Phân loại sáp nhập:..........................................................................................2

1.1.2.2 Phân loại mua lại:............................................................................................3

1.1.3 Các phương thức sáp nhập và mua lại chủ yếu: .....................................................3

1.1.3.1 Chào thầu:........................................................................................................3

1.1.3.2 Lôi kéo:............................................................................................................4

1.1.3.3 Mua lại tài sản: ................................................................................................5

1.2 Lợi ích của sáp nhập và mua lại;....................................................................................5

1.2.1 Lợi thế nhờ quy mô: ...............................................................................................5

1.2.2 Mở rộng thị trường, đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ;..............................................5

1.2.3 Giảm chi phí gia nhập thị trường:...........................................................................5

1.2.4 Gia tăng giá trị doanh nghiệp: ................................................................................5

1.2.5 Gia tăng giá trị về mặt tài chính: ............................................................................6

1.3 Những hạn chế của sáp nhập và mua lại ngân hàng: .....................................................6

1.3.1 Quyền lợi của các cổ động bị ảnh hưởng: ..............................................................6

1.3.2 Xung đột mâu thuẫn của các cổ đông lớn:..............................................................6

1.3.3 Văn hóa doanh nghiệp bị ảnh hưởng:.....................................................................7

1.3.4 Xu hướng chuyển dịch nguồn nhân sự: ..................................................................7

CHƯƠNG 2: KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG M&A Ở CÁC NƯỚC

TRÊN THẾ GIỚI:..................................................................................................................8

2.1 Bức tranh toàn cầu về hoạt động M&A ngành ngân hàng:............................................8

2.1.1 Thực trạng hoạt động M&A ngành ngân hàng Mỹ: ...............................................8

2.1.2 Hoạt động M&A ngành ngân hàng châu Âu: .......................................................10

2.1.3 Hoạt động M&A ngành ngân hàng châu Á: .........................................................10

2.1.4 Hoạt động M&A ngành ngân hàng Đông Nam Á:...............................................11

2.2 Đặc điểm M&A ngành ngân hàng trên Thế giới: ........................................................11

2.3 Một số thương vụ điển hình và bài học kinh nghiệm cho hoạt động M&A ngân

hàng Việt Nam:.......................................................................................................................12

2.3.1 Thương vụ Bayerische Vereinsbank và Hypobank:.............................................12

2.3.2 Thương vụ mua lại National Irish Bank của Danske Bank Group:......................13

2.3.3 Bài học kinh nghiệm cho hoạt động M&A ngân hàng Việt Nam: .......................14

CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG THỊ TRƯỜNG M&A NGÂN HÀNG Ở VIỆT NAM

TRONG THỜI GIAN QUA: ...............................................................................................17

3.1 Tổng quan về hoạt động M&A tại Việt Nam: .............................................................17

3.2 Thực trạng M&A trong ngành ngân hàng Việt Nam:..................................................19

3.2.1 Hoạt động M&A ngân hàng Việt Nam giai đoạn trước 2005: .............................19

3.2.2 Hoạt động M&A ngân hàng Việt Nam giai đoạn 2005 – 2008:...........................20

3.2.3 Hoạt động M&A ngân hàng Việt Nam giai đoạn 2009 – 2012:...........................23

3.3 Phân tích, đánh giá một số thương vụ M&A điển hình trong ngành NH Việt Nam: ..25

3.3.1 Thương vụ IFC – Vietinbank: ..............................................................................26

3.3.1.1 Giới thiệu về ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam: ......26

3.3.1.2 Giới thiệu về IFC:..........................................................................................27

3.3.1.3 Động cơ của hai bên:.....................................................................................28

3.3.2.4 Phân tích kết quả đạt được của Vietinbank thời kỳ hậu M&A: ....................28

3.3.2.5 Đánh giá thương vụ và bài học kinh nghiệm: ...............................................28

3.3.2 Thương vụ Liên Việt Bank – Tiết kiệm Bưu điện:...............................................31

3.3.2.1 Giới thiệu Liên Việt Bank:............................................................................31

3.3.2.1 Giới thiệu Tiết kiệm Bưu điên: .....................................................................32

3.3.2.2 Động cơ các bên:...........................................................................................33

3.3.2.4 Đánh giá giá trị cộng hưởng:.........................................................................34

3.3.2.5 Thách thức đặt ra cho LVPB:........................................................................37

3.3.2.6 Bài học rút ra từ thương vụ: ..........................................................................38

3.3.3 Thương vụ hợp nhất 3 ngân hàng: SCB – Ficombank – Tín Nghĩa Bank: ..........38

3.3.3.1 Giới thiệu các ngân hàng:..............................................................................38

3.3.3.2 Phân tích những rủi ro tài chính của 3 ngân hàng trước khi hợp nhất: .........40

3.3.3.3 Động lực hợp nhất:........................................................................................41

3.3.3.4 Đánh giá sự cộng hưởng khi hợp nhất 3 ngân hàng:.....................................42

3.3.4 Sáp nhập SHB và Habubank: ...............................................................................45

3.3.4.1 Giới thiệu SHB và HBB:...............................................................................46

3.3.4.2 Phân tích tài chính của SHB và HBB trước khi sáp nhập:............................48

3.3.4.3 Động cơ sáp nhập:.........................................................................................49

3.3.4.4 Đánh giá giá trị cộng hưởng của thương vụ:.................................................52

3.4 Phân tích đánh giá hoạt động M&A ngành ngân hàng Việt Nam: ..............................52

3.4.1 Đặc điểm của M&A ngân hàng Việt Nam: ..........................................................52

3.4.2Những mặt tích cực và hạn chế của M&A ngân hàng Việt Nam:.........................53

3.4.2.1Tác động tích cực của M&A ngân hàng Việt Nam thời gian qua:.................54

3.4.2.2 Những hạn chế của M&A ngân hàng Việt Nam thời gian qua:....................55

3.5 Nhân tố thúc đẩy, cản trở hoạt động M&A ngành ngân hàng tại Việt Nam: ..............57

3.5.1 Những yếu tố thúc đẩy M&A ngân hàng Việt Nam: ................................................57

3.5.2 Những yếu tố cản trở M&A ngân hàng Việt Nam:...................................................60

CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG M&A NGÀNH NGÂN

HÀNG VIỆT NAM: .............................................................................................................64

4.1 Xu hướng M&A ngân hàng 2012 - 2015:....................................................................64

4.2 Giải pháp vĩ mô phát triển thị trường M&A ngành NH Việt Nam:.............................65

4.2.1 Giải pháp về phía nhà nước và NHNN góp phần hoàn thiện khung pháp lý,

thúc đẩy hoạt động M&A ngành NH và kiểm soát, hạn chế các tác động tiêu cực: .....65

4.2.1.1 Hoàn thiện hệ thống khái niệm trong các luật và quy định liên quan đến

hoạt động M&A thống nhất và phù hợp với thông lệ quốc tế: .................................65

4.2.1.2 Xây dựng, hoàn thiện, bổ sung, điều chỉnh một số quy định liên quan đến

hoạt động M&A ngành ngân hàng: ...........................................................................65

4.2.1.3 Cần sớm xây dựng, hoàn thiện và ban hành Thông tư thay thế Thông tư

số 04/2010/TT-NHNN ngày 11 tháng 02 năm 2010 của ngân hàng nhà nước.........66

4.2.2 Nâng cao vai trò của Ngân hàng nhà nước Việt Nam trong định hướng và lộ

trình thúc đẩy hoạt động M&A ngân hàng:...................................................................66

4.2.2.1 Vai trò của Ngân hàng nhà nước Việt Nam trong định hướng và lộ trình

thúc đẩy hoạt động M&A ngân hàng: .......................................................................66

4.2.2.2 NHNN Việt Nam cần chú trọng, tăng cường đánh giá xếp loại, giám sát

NH theo chiêu chí CAMEL và quy định chế tài góp phần cơ cấu lại hệ thống

NHTM Việt Nam.......................................................................................................67

4.2.2.3 Tăng cường hoạt động truyền thông về M&A ngành ngân hàng thông qua

hội thảo, diễn đàn: .....................................................................................................67

4.3 Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện M&A từ các ngân hàng: ................................67

4.3.1 Ngân hàng thương mại Việt Nam cần thay đổi tư duy, nhận thức về hoạt động

mua bán, sáp nhập, hợp nhất: ........................................................................................67

4.3.2 Xây dựng mục tiêu và chiến lược, quy trình cụ thể cho hoạt động M&A tại các

NHTM:...........................................................................................................................68

4.3.2.1 Quy trình thực hiện hoạt động M&A ngân hàng thương mại Việt Nam: .....68

4.3.2.2 Xây dựng chiến lược xác định thương hiệu: .................................................68

4.3.2.3 Các ngân hàng cần chú ý các vấn đề trong quá trình thực hiện trước, trong

và sau M&A như sau;................................................................................................69

4.3.3 Ngân hàng thương mại cần có sự phối hợp kết hợp với luật sư, các công ty tư

vấn trong hoạt động M&A:............................................................................................69

4.3.4 Giải pháp nâng cao hiệu quả cho việc định giá trong hoạt động M&A: ..............71

4.3.5 Ngân hàng cần chủ động trong giao dịch M&A và minh bạch thông tin:............72

4.3.6 Ngân hàng cần xác định, lựa chọn đối tác trong mua bán, sáp nhập và hợp

nhất: ...............................................................................................................................73

4.3.7 Ngân hàng cần chú trọng yếu tố nguồn nhân lực cho quá trình sáp nhập:...........73

❖ Kết luận

❖ Phụ lục.

❖ Tài liệu tham khảo.

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ



Biểu đồ 3.1: Các thương vụ M&A tại Việt Nam (1995 – 2011)................................................... 17

Biểu đồ 3.2: Thị phần các thương vụ M&A Việt Nam so với thị phần châu Á Thái Bình

Dương (1995 – 2011) .............................................................................................................17

Biểu đồ 3.3: Các thương vụ M&A xuyên quốc gia tại Việt Nam (1995 – 2011) ..................18

Biểu đồ 3.4: Thị phần các thương vụ M&A xuyên quốc gia tại Việt Nam (1995 – 2011)....18

Biểu đồ 3.5: Quy mô thương vụ M&A tại Việt Nam.............................................................19

Biểu đồ 3.6: M&A phân loại theo ngành, lĩnh vực năm 2011 ...............................................19

Biểu đồ 3.7: Cơ cấu Vốn điều lệ của các NTTM ...................................................................58

DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU



Bảng 3.1: Tỉ lệ tăng trưởng trung bình năm (1995 – 2011) ...................................................18

Bảng 3.2: Các giao dịch sáp nhập, mua lại giai đoạn trước 2005 ..........................................20

Bảng 3.3: Một số thương vụ đầu tư của NHNNg tại các NH TMCP Việt Nam (2005 –

2008).......................................................................................................................................21

Bảng 3.4: Sở hữu chéo của các ngân hàng thương mại trong nước (2005 – 2008) ...............22

Bảng 3.5: Các thương vụ đầu tư vào NHTM của các tập đoàn tài chính, công ty.................23

Bảng 3.6: Một số thương vụ M&A ngân hàng trong năm 2009 ............................................24

Bảng 3.7: Một số thương vụ M&A năm 2011 .......................................................................24

Bảng 3.8: Các chỉ tiêu thể hiện kết quả hoạt động kinh doanh năm 2010 của Vietinbank:...27

Bảng 3.9 : Chỉ tiêu ROE và ROA của Vietinbank trong giai đoạn 2006 – 2010...................27

Bảng 3.10: Một số chỉ tiêu hoạt động của Vietinbank:..........................................................29

Bảng 3.11: Báo cáo tài chính vắn tắt của LienVietBank 2008 – 2010 ..................................32

Bảng 3.12: Số lượng các chi nhánh, PGD của LienVietBank: ..............................................35

Bảng 3.13: Một số chỉ tiêu hoạt động kinh doanh của LVPB................................................36

Bảng 3.14: Kết quả hoạt động kinh doanh của LVBP ...........................................................36

Bảng 3.15: Một số chỉ tiêu hoạt động của SCB, TNB, FCB:.................................................40

Bảng 3.16: Một số chỉ tiêu hoạt động kinh doanh của SHB .................................................46

Bảng 3.17: Một số chỉ tiêu hoạt động kinh doanh của HBB..................................................46

Bảng 3.18: Một số chỉ tiêu của SHB trước và sau thời điểm sáp nhập..................................50

Bảng 3.19: Một số chỉ tiêu của SHB sau 1 tháng sáp nhập....................................................50

Bảng 3.20: Bảng kết quả hoạt động kinh doanh của SHB .....................................................51

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT



BIDV : Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và phát triển Việt Nam

CTCP : Công ty cổ phần

DN : Doanh nghiệp

FCB : Ngân hàng thương mại cổ phần Đệ Nhất (Ficombank)

HBB : Ngân hàng thương mại cổ phần Nhà Hà Nội

HĐQT : Hội đồng quản trị

LVB : Ngân hàng thương mại cổ phần Liên Việt (LienVietBank)

LVPB : Ngân hàng thương mại cổ phần Bưu điện Liên Việt (LienVietPostBank)

NH : Ngân hàng

TMCP : Thương mại cổ phần

NHNN : Ngân hàng nhà nước

NHNNg : Ngân hàng nước ngoài

NHTM : Ngân hàng thương mại

PGD : Phòng giao dịch

SCB : Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn

SHB : Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn – Hà Nội

TCTD : Tổ chức tín dụng

TNB : Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Tín nghĩa (Tinnghia Bank)

TTCK : Thị trường chứng khoán

Vietinbank : Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam

VPSC : Công ty dịch vụ Tiết kiệm Bưu điện

VNPT : Tổng công ty bưu chính viễn thông Việt Nam

VNPost : Tổng công ty Bưu chính Việt Nam