Đánh giá hiệu quả của việc phân loại rác thải tại nguồn phường An Biên, quận Lê Chân, thành phố Hải

Më ®Çu

H¬n ba m¬i n¨m tr«i qua kÓ tõ Héi nghÞ Liªn HiÖp Quèc vÒ m«i tr￾êng t¹i Stockhom(Thuþ §iÓn)-1972 vµ h¬n mêi n¨m sau Héi nghÞ Thîng ®Ønh

tr¸i ®Êt vÒ M«i trêng vµ ph¸t triÓn t¹i Rio de Janeiro( Brazil)-1992, Héi nghÞ

Thîng ®Ønh thÕ giíi vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng t¹i Johannesburg ®îc tæ chøc ®Ó

t×m sù ®ång thuËn cña c¸c quèc gia trªn quy m« toµn cÇu vÒ sù khÈn thiÕt c¸c

biÖn ph¸p h÷u hiÖu trong c«ng t¸c b¶o vÖ m«i trêng vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng,

ChÝnh phñ ViÖt Nam ®ang cã nh÷ng nç lùc tiÕn kÞp sù ph¸t triÓn trªn thÕ giíi

trong ®Þnh híng ph¸t triÓn mang tÝnh bÒn v÷ng lµ xu thÕ mang tÝnh phæ biÕn

trªn ph¹m vi toµn cÇu. Chñ tr¬ng cña chóng ta lµ: " Ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi

g¾n chÆt víi b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn m«i trêng, b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn hµi hoµ gi÷a

m«i trêng nh©n t¹o víi m«i trêng thiªn nhiªn, gi÷ g×n ®a d¹ng sinh häc".

Qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ang diÔn ra víi tèc dé

nhanh chãng, ®Æc biÖt lµ ë ba vïng kinh tÕ träng ®iÓm. H¶i Phßng lµ thµnh

phè c¶ng n»m trong vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé, trong nh÷ng n¨m gÇn

®©y, thµnh phè H¶i Phßng ®ang tõng ngµy ph¸t triÓn, nç lùc ph¸t huy c¸c tiÒm

lùc cña m×nh, bíc ph¸t triÓn trë thµnh ®« thÞ lo¹i mét ®· chøng tá ®iÒu ®ã nh￾ng ®ång thêi còng ®Æt ra nhiÒu th¸ch thøc cña mét thµnh phè lín. Trong bèi

c¶nh chung cña mét níc ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn , H¶i Phßng cßn rÊt nhiÒu

nhiÖm vô kinh tÕ x· héi cÇn gi¶i quyÕt. Qu¶n lÝ tèt r¸c th¶i r¾n ®« thÞ còng lµ

mét trong c¸c nhiÖm vô kinh tÕ x· héi cña thµnh phè, ®©y còng lµ ch¬ng tr×nh

hµnh ®éng träng ®iÓm trong chiÕn lîc b¶o vÖ m«i trêng quèc gia ®Õn n¨m

2010.

HiÖn nay qu¶n lÝ chÊt th¶i r¾n ®« thÞ ë H¶i Phßng cßn cha ®¹t møc

hiÖu qña nh mong muèn, chØ ®¹t 70-75% lîng chÊt th¶i ph¸t sinh hµng ngµy,

®¸ng chó ý lµ lîng chÊt th¶i nµy cha ®îc t¸i chÕ , t¸i sö dông còng nh chÕ biÕn

hiÖu qu¶. §Æt trong xu thÕ hiÖn nay, kinh tÕ chÊt th¶i ®ang trë thµnh ngµnh

1

kinh tÕ ®¸ng chó träng trong viÖc gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, th×

c«ng t¸c qu¶n lÝ chÊt th¶i r¾n ®« thÞ ë H¶i Phßng ph¶i ®îc chó träng lµ ®iÒu tÊt

yÕu. Khai th¸c tèt h×nh thøc kinh tÕ nµy kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt m«i tr￾êng, c¶nh quan ®« thÞ mµ cßn cã kh¶ n¨ng ®em l¹i nguån lîi nhuËn khæng lå

tõ c¸c nguån thu tõ chÕ biÕn r¸c.

NhËn thøc ®îc vÊn ®Ò ®ã, ChÝnh quyÒn vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng

thµnh phè H¶i Phßng ®· thùc hiÖn ®Çu t cã träng ®iÓm th«ng qua c¸c dù ¸n vÒ

qu¶n lÝ chÊt th¶i r¾n ®« thÞ. Ph©n lo¹i chÊt th¶i t¹i nguån còng lµ mét trong c¸c

ch¬ng tr×nh thu hót ®îc nhiÒu dù ¸n. §Ó ®¸nh gi¸ ®óng hiÖu qu¶ tõ ®ã nh©n

réng m« h×nh, thµnh phè ®· tiÕn hµnh dù ¸n thÝ ®iÓm t¹i phêng An Biªn quËn

Lª Ch©n vÒ ph©n lo¹i r¸c th¶i t¹i nguån.

Qua qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc tËp t¹i C«ng ty M«i trêng §« thÞ H¶i

Phßng, t«i ®· thùc hiÖn chuyªn ®Ò:"§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc ph©n lo¹i

r¸c th¶i t¹i nguån phêng An Biªn, quËn Lª Ch©n, thµnh phè H¶i Phßng".

Chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn chÝnh:

Ch¬ng I: Tæng quan chÊt th¶i, chÊt th¶i r¾n r¸c th¶i sinh ho¹t.

Ch¬ng II: HiÖn tr¹ng qu¶n lý chÊt th¶i r¾n cña thµnh phè H¶i

Phßng.

Ch¬ng III: §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ch¬ng tr×nh ph©n lo¹i r¸c th¶i t¹i

nguån thµnh phè H¶i Phßng.

2

Ch¬ng I

Tæng quan chÊt th¶i, chÊt th¶i r¾n,

r¸c th¶i sinh ho¹t.

1. ChÊt th¶i.

1.1. Kh¸i niÖm

ChÊt th¶i lµ mét bé phËn vËt liÖu ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ

sinh ho¹t cña con ngêi, kh«ng cã hoÆc kh«ng cßn gi¸ trÞ sö dông n÷a. R¸c th¶i

tån taÞ ë mäi d¹ng vËt chÊt nh: r¾n, láng, khÝ cã thÓ x¸c ®Þnh khèi lîng râ

rµng. Mét sè chÊt th¶i tån t¹i díi d¹ng khã x¸c ®Þnh nh: nhiÖt, bøc x¹, phãng

x¹...Dï tån t¹i díi d¹ng nµo th× t¸c ®éng g©y « nhiÔm cña chÊt th¶i lµ do c¸c

thuéc tÝnh cña chóng vÒ lÝ, ho¸, sinh cña chóng trong ®ã thuéc tÝnh ho¸ häc lµ

quan träng nhÊt. ChÊt th¶i mang tÝnh tÝch luü dÇn, nªn tõ mét lîng nhá v« haÞ

qua thêi gian chóng tÝch luü thµnh lîng lín g©y t¸c h¹i nguy hiÓm. C¸c ho¸

chÊt cã thÓ chuyÓn tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c hoÆc kÕt hîp víi nhau thµnh

c¸c chÊt nguy hiÓm h¬n hoÆc Ýt nguy hiÓm h¬n. Mét sè ch¸t th¶i r¾n, láng, khÝ

cßn cã ®Æc thï sinh häc nªn th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh biÕn ®æi sinh häc trong

c¬ thÓ sèng hoÆc qua c¸c chÊt th¶i kh¸c mµ biÕn ®æi thµnh c¸c s¶n phÈm t¹o ra

c¸c æ dÞch bÖnh nhÊt lµ c¸c vïng cã khÝ hËu Èm nhiÖt ®íi thÝch hîp.

1.2. Nguån gèc chÊt th¶i.

1.2.1.Do s¶n xuÊt vµ tiªu thô n¨ng lîng.

§©y lµ ngµnh chiÕm vÞ trÝ hµng ®Çu trong viÖc g©y « nhiÔm m«i trêng .

c¸c s¶n phÈm chÝnh cña ®èt nhiªn liÖu lµ khÝ cacbonic. Tuy x¶y ra khñng

ho¶ng vµo nh÷ng n¨m 70 nhng tiªu thô n¨ng lîng trªn ph¹m vi toµn cÇu vÉn

kh«ng ngõng t¨ng lªn. Sù gi¶m tiªu thô dÇu má ®îc bï l¹i b»ng sù t¨ng cêng

sö dông than ®¸, khÝ thiªn nhiªn vµ n¨ng lîng h¹t nh©n. V× c¸c nguån n¨ng l￾îng míi vµ n¨ng lîng h¹t nh©n chØ míi chiÕm mét phÇn rÊt bÐ trong tæng sè

3

nµy nªn nguån n¨ng lîng chñ yÕu vÉn lÊy tõ ®èt nhiªn liÖu ho¸ th¹ch. Nh ®·

biÕt, mét trong c¸c s¶n phÈm chÝnh cña sù ®èt nhiªn liÖu lµ khÝ cacbonic.Theo

c¸c chuyªn gia , lîng khÝ cacbonic ®îc gi¶i phãng ra khi ®èt khèi lîng nhiªn

liÖu nµy t¬ng øng víi viÖc ®èt 660 tØ tÊn cacbon.

Con sè khæng lå nµy cho thÊy vai trß chÝnh cña ngµnh s¶n xuÊt n¨ng l￾îng trong viÖc lµm « nhiÔm sinh quyÓn.

1.2.2.S¶n xuÊt c«ng nghiÖp.

C«ng nghiÖp ho¸ häc, c«ng nghiÖp luyÖn kim vµ c¶ c«ng nghiÖp ®iÖn

tö hiÖn ®¹i ®· ®a vµo sinh quyÓn v« sè hîp chÊt hò c¬ vµ v« c¬, thêng lµ nh÷ng

chÊt cã ®éc tÝnh cao, khã ph©n huû, ®«i khi kh«ng thÓ bÞ ph©n huû nh thuû

ng©n, camidi, antimoan, …

Ngµnh c«ng nghiÖp tæng hîp h÷u c¬ ®· vµ ®ang s¶n xuÊt ra mét sè lîng

lín c¸c hîp chÊt míi, hoµn toµn lµ sù s¸ng t¹o cña con ngêi . HËu qu¶ lµ mét

sè lîng lín c¸c chÊt ®îc th¶i vµo m«i trêng tù nhiªn vµ gãp phÇn lµm «

nhiÔm c¸c hÖ sinh th¸i kh¸c.

1.2.3.Ngµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.

N«ng nghiÖp hiÖn ®¹i còng lµ mét nguån g©y « nhiÔm nghiªm

träng.ViÖc sö dông ph©n ho¸ häc víi khèi lîng lín vµ viÖc sö dông réng r·i

thuèc trõ cá ®· cho t¨ng ®¸ng kÓ n¨ng suÊt n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, rÊt tiÕc lµ

®iÒu nµy l¹i kÐo theo sù « nhiÔm nghiªm träng ®Êt canh t¸c vµ c¸c nguån níc,

còng nh c¸c s¶n phÈm thùc vËt vµ ®éng vËt bëi rÊt nhiÒu ®éc tè v« c¬ vµ h÷u

c¬ kh¸c nhau.

1.2.4.Giao th«ng vËn t¶i.

Mét trong nh÷ng nÐt ®Æc trng cña x· héi c«ng nghiÖp lµ sù c¬ giíi

ho¸ c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i. Trong c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng ®êng

bé th× « t« chiÕm mét vÞ trÝ ®Æc biÖt. HiÖn nay trªn thÕ giíi cã gÇn 500 triÖu «

t« ®ang ho¹t ®éng vµ hÇu nh lµ ®ang dïng ®éng c¬ ®èt trong víi nhiªn liÖu lµ

x¨ng hay dÇu Diezen. Trong c¸c khÝ th¶i cña ®éng c¬ ®èt trong cã khÝ

cacbonic, cacbonmono oxit, nit¬ oxit…,hi®rocacbua cha ch¸y, c¸c hîp chÊt

4

cña ch×. TÊt c¶ c¸c chÊt nµy ®Òu lµ chÊt g©y « nhiÔm ®èi víi khÝ quyÓn, thuû

quyÓn vµ th¹ch quyÓn.

1.2.C¸c thuéc tÝnh cña chÊt th¶i

- ChÊt th¶i tån t¹i ë mäi d¹ng vËt chÊt nh r¾n, láng, khÝ cã thÓ x¸c ®Þnh

khèi lîng râ rµng. Mét sè chÊt th¶i tån t¹i ë díi d¹ng khã x¸c ®Þnh nh nhiÖt,

bøc phãng x¹ … Dï tån t¹i díi d¹ng nµo th× t¸c ®éng g©y « nhiÔm cña chÊt

th¶i lµ do c¸c thuéc tÝnh vÒ lý häc, ho¸ häc, sinh häc cña chóng trong ®ã

thuéc tÝnh hãa häc lµ quan träng nhÊt. Ta chó ý ®Õn c¸c thuéc tÝnh c¬ b¶n cña

chÊt th¶i vÒ mÆt ho¸ häc.

- Thuéc tÝnh tÝch luü dÇn do c¸c ho¸ chÊt bÒn v÷ng vµ sù b¶o tån vËt

chÊt nªn tõ mét lîng nhá v« h¹i qua thêi gian chóng tÝch luü thµnh lîng ®ñ lín

g©y t¸c h¹i nguy hiÓm, ®ã lµ c¸c kim lo¹i nÆng As,Hg,Zn.

- C¸c ho¸ chÊt cã thÓ chuyÓn ho¸ tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c hoÆc kÕt

hîp víi nhau thµnh chÊt nguy hiÓm h¬n hoÆc Ýt nguy hiÓm h¬n.

2. ChÊt th¶i r¾n ®« thÞ.

2.1. Kh¸i niÖm.

ChÊt th¶i r¾n ®« thÞ(MSW- Municipal Solid Waste) lµ mét lo¹i chÊt

th¶i r¾n tæng hîp ë khu vùc ®« thÞ, bao gåm c¶ chÊt th¶i sinh ho¹t cña c¸c hé

gia ®×nh th¶i ra, chÊt th¶i r¾n cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i vµ dÞch vô, chÊt th¶i r¾n

cña ho¹t ®éng c«ng nghiÖp, chÊt th¶i r¾n tõ ho¹t ®éng x©y dùng, chÊt th¶i

bÖnh viÖn... Chóng cã mét ®Æc thï riªng vµ ®ang trë thµnh mèi quan t©m ®Æc

biÖt cña mçi quèc gia trong viÖc thu gom, vËn chuyÓn, t¸i chÕ t¸i sö dông vµ

ch«n lÊp.

Cïng víi qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, MSW gia t¨ng kh«ng ngõng. ë ViÖt

Nam chØ tÝnh riªng lîng chÊt th¶i sinh ho¹t ë ®« thÞ, theo sè liÖu thèng kª tõ

n¨m 1996 ®Õn n¨m 1999, lîng chÊt th¶i sinh ho¹t b×nh qu©n kho¶ng 0,6 ®Õn

0.8 kg/ngêi/ngµy. Mét sè ®« thÞ nhá, lîng chÊt th¶i sinh ho¹t ph¸t sinh dao

®éng kho¶ng 0,3 ®Õn 0,5kg/ngêi/ngµy.

5