Đánh giá hiệu quả các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2010-2012

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

TRẦN THỊ THƢƠNG

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CÁC LOẠI HÌNH

SỬ DỤNG ĐẤT SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP TRÊN

ĐỊA BÀN HUYỆN PHỔ YÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN

GIAI ĐOẠN 2010 - 2012

Chuyên ngành: Quản lý đất đai

Mã số: 60.85.01.03

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thanh Hải

THÁI NGUYÊN - 2013

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được sử dụng để

bảo vệ một học vị nào.

Tôi cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này

đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ

nguồn gốc.

Thái Nguyên, ngày….. tháng..…. năm 2013

Tác giả luận văn

Trần Thị Thƣơng

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành được nội dung luận văn này, trước tiên, tôi xin gửi lời

cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo TS. Nguyễn Thanh Hải, người đã hướng dẫn tôi

tận tình trong suốt quá trình làm luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng Quản lý Đào tạo Sau đại học, Ban

Chủ nhiệm Khoa Tài Nguyên và Môi trường, tập thể giảng viên đã giảng dạy,

giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của lãnh đạo, cán

bộ Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Phổ Yên, Chi cục Thống kê huyện

Phổ Yên, Phòng NN&PTNT huyện, lãnh đạo UBND các xã Thành Công,

Tiên Phong, Đông Cao... đã tạo điều kiện cho tôi thu thập số liệu và những

thông tin cần thiết liên quan.

Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên

và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Thái Nguyên, ngày….. tháng..…. năm 2013

Tác giả luận văn

Trần Thị Thƣơng

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN..........................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ..............................................................................................ii

MỤC LỤC ...................................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................vii

DANH CÁC MỤC BẢNG ........................................................................viii

DANH MỤC CÁC HÌNH...........................................................................ix

MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................. 1

2. Mục đích nghiên cứu đề tài........................................................................ 2

3. Ý nghĩa của đề tài ...................................................................................... 2

Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................... 3

1.1. Một số vấn đề lý luận về sử dụng đất nông nghiệp hợp lý...................... 3

1.1.1. Khái quát về đất nông nghiệp .............................................................. 3

1.1.2. Sử dụng đất theo hướng phát triển hợp lý ............................................ 4

1.1.3. Quan điểm sử dụng đất nông nghiệp hợp lý ........................................ 7

1.2. Đặc điểm sử dụng đất nông nghiệp vùng khí hậu nhiệt đới .................... 8

1.2.1. Các hệ thống canh tác chính trong vùng nhiệt đới ẩm ......................... 9

1.2.2. Sự xuống cấp của đất trong vùng nhiệt đới ẩm .................................... 9

1.3. Những vấn đề về hiệu quả sử dụng đất và đánh giá hiệu quả sử dụng đất

nông nghiệp theo hướng hợp lý ................................................................... 11

1.3.1. Khái quát về hiệu quả sử dụng đất ..................................................... 11

1.3.2. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp........... 14

1.3.3. Ý nghĩa của việc nâng cao hiệu quả trong việc sử dụng đất nông nghiệp 16

...... 16

1.4.1. Những xu hướng phát triển nông nghiệp trên thế giới ....................... 16

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

iv

1.4.2. Xu hướng phát triển nông nghiệp ở Việt Nam................................... 17

.......... 18

1.5. Những nghiên cứu liên quan đến nâng cao hiệu quả sử dụng đất

nông nghiệp ................................................................................................ 18

1.5.1. Một số nghiên cứu trên thế giới ......................................................... 18

1.5.2. Một số nghiên cứu tại Việt Nam........................................................ 19

1.5.2.1. Hoàn thiện chính sách đất nông nghiệp .......................................... 19

1.5.2.2. Tác động kỹ thuật nhằm tăng năng suất cây trồng .......................... 20

1.5.2.3. Xây dựng hệ thống canh tác và mô hình sử dụng đất phù hợp với

các vùng ................................................................................................. 21

Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.22

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................... 22

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 22

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 22

2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ......................................................... 22

2.3. Nội dung nghiên cứu............................................................................. 22

2.3.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội vùng nghiên cứu.......... 22

2.3.2. Tình hình quản lý và sử dụng đất đai trên địa bàn huyện Phổ Yên .... 23

2.3.3. Các tiểu vùng kinh tế sinh thái của huyện Phổ Yên ........................... 23

2.3.4. Đánh giá hiệu quả của các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp

trên địa bàn huyện Phổ Yên ......................................................................... 23

2.3.4.1. Hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất............................... 23

2.3.4.2. Hiệu quả về mặt xã hội của các loại hình sử dụng đất .................... 23

2.3.4.3. Hiệu quả môi trường các loại hình sử dụng đất .............................. 23

2.3.4.4. Đánh giá tổng hợp........................................................................... 23

2.3.5. Định hướng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp .................................. 24

2.4. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 24

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

v

2.4.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu .................................................. 24

2.4.2. Phương pháp thu thập số liệu tài liệu................................................. 25

2.4.3. Phương pháp tổng hợp và xử lý tài liệu, số liệu................................. 25

2.4.4. Các phương pháp khác....................................................................... 27

Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ...................... 28

3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội vùng nghiên cứu ........................... 28

3.1.1. Điều kiện tự nhiên.............................................................................. 28

3.1.1.1. Vị trí địa lý...................................................................................... 28

3.1.1.2. Địa hình, địa mạo............................................................................ 28

3.1.1.3. Đặc điểm khí hậu ............................................................................ 28

3.1.1.4. Đặc điểm tài nguyên thiên nhiên..................................................... 29

3.1.1.5. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, tài nguyên và cảnh quan môi

trường cho phát triển kinh tế xã hội của huyện............................................ 31

3.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội................................................. 32

3.1.2.1. Về kinh tế........................................................................................ 32

3.1.2.2. Thực trạng phát triển các ngành kinh tế .......................................... 34

3.2. Tình hình quản lý và sử dụng đất đai trên địa bàn huyện Phổ Yên ....... 41

3.2.1. Tình hình quản lý đất đai ................................................................... 41

3.2.2. Hiện trạng sử dụng đất đai................................................................. 43

3.3. Các tiểu vùng kinh tế sinh thái của huyện Phổ Yên .............................. 45

3.4. Đánh giá hiệu quả của các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp

trên địa bàn huyện Phổ Yên ......................................................................... 49

3.4.1. Hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất.................................. 49

3.4.1.1. Hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất tiểu vùng 1 ............ 49

3.4.1.2. Hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất tiểu vùng 2 ............ 51

3.4.1.3. Đánh giá chung về hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất . 54

3.4.2. Hiệu quả về mặt xã hội của các loại hình sử dụng đất ....................... 56

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

vi

3.4.3. Hiệu quả môi trường các loại hình sử dụng đất ................................. 58

3.4.4. Đánh giá tổng hợp.............................................................................. 63

3.5. Định hướng sử dụng đất sản xuất nông nghiệp ..................................... 65

3.5.1. Căn cứ để lựa chọn ............................................................................ 65

3.5.2. Định hướng nâng cao hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp .... 66

3.5.3. Một số giải pháp chính nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất sản xuất

nông nghiệp của huyện Phổ Yên ................................................................. 66

3.5.3.1. Giải pháp về bố trí hệ thống canh tác trên đất sản xuất nông nghiệp...66

3.5.3.2. Giải pháp về thị trường tiêu thụ sản phẩm lúa gạo.......................... 67

3.5.3.3. Giải pháp về nguồn lực và khoa học - công nghệ ........................... 68

3.5.3.4. Hoàn thiện hệ thống chính sách tác động đến hiệu quả sử dụng đất

sản xuất nông nghiệp huyện Phổ Yên .......................................................... 69

3.5.3.5. Một số giải pháp khác ..................................................................... 70

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ........................................................................ 71

1. Kết luận ................................................................................................... 71

2. Đề nghị .................................................................................................... 72

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................... 74

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BVTV : Bảo vệ thực vật

CAQ : Cây ăn quả

CPTG : Chi phí trung gian

DT : Diện tích

ĐVT : Đơn vị tính

GTGT : Giá trị gia tăng

GTSX : Giá trị sản xuất

LĐ : Lao động

LUT : Loại hình sử dụng đất (Land Use Type)

NS : Năng suất

SL : Sản lượng

STT : Số thứ tự

TB : Trung bình

TNHH : Thu nhập hỗn hợp