Công tác chuẩn bị cho chiến dịch điện biên phủ năm 1954.

1

ỌC N N

ỌC SƢ P M

K OA LỊC SỬ

K ÓA LUẬN TỐT N ỆP ỌC

Công tác chuẩn bị cho chiến dịch iện Biên Phủ

năm 1954

Sinh viên thực hiện : Trần Thị Việt

Ngƣời hƣớng dẫn : Nguyễn Mạnh Hồng

Đà Nẵng, tháng 5/ 2013

2

A. P ẦN MỞ ẦU

1. Lý do chọn đề tài

Thắng lợi của quân dân ta trong chiến dịch Điện Biên Phủ đã buộc Pháp

phải kí kết hiệp định Giơnevơ (21/7/1954). Đây được xem là văn bản pháp lý

quốc tế quan trọng, ghi nhận các quyền dân tộc cơ bản của nhân dân 3 nước

Đông Dương, đánh dấu thắng lợi hoàn toàn của nhân dân ta sau chín năm kháng

chiến.

Để có được thắng lợi “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” đó, công tác

chuẩn bị cho chiến dịch Điện Biên Phủ đóng vai trò vô cùng quan trọng. Nhận

thức rõ tầm quan trọng của trận “quyết chiến chiến lược” với Pháp, dưới sự lãnh

đạo của Đảng, nhân dân ta đã tích cực chuẩn bị cho chiến dịch với khẩu hiệu:

“Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để đánh thắng”.

Lênin đã từng dạy rằng: “Cách mạng không tự nó đến, phải chuẩn bị nó,

phải giành lấy nó”, để có được sự chuẩn bị tốt nhất cho chiến dịch lịch sử, công

tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục đã được quán triệt từ Bộ chỉ huy cho đến

chiến sĩ, từ Chính phủ cho đến nhân dân, và đã được triển khai trên rất nhiều nội

dung, từ xác định quyết tâm đánh bại Pháp đến công tác tù hàng binh, từ công tác

giao thông vân tải đến thông tin liên lạc, từ chuẩn bị trận địa pháo đến các

phương án xây dựng trận địa chiến hào…

Trong những năm qua, nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước luôn đặt

câu hỏi là làm thế nào và bằng những phương tiện gì mà Việt Minh đã mang lên

Điện Biên Phủ một địa điểm có địa thế hết sức hiểm trở hàng trăm cỗ pháo nặng

từ 3 đến 5 tấn cùng với hàng vạn tấn vật chất dưới mưa bom bão đạn của kẻ thù.

Và kỳ lạ hơn là toàn bộ vũ khí và phương tiện chiến tranh đã được tập kết vào vị

trí một cách an toàn và đúng thời gian quy định.

Xuất phát từ nhiệm vụ của một sinh viên đại học, biến quá trình đào tạo

của Nhà trường thành quá trình tự đào tạo của bản thân, bước đầu tập làm quen

với công tác nghiên cứu khoa học, chúng tôi chọn đề tài: “Công tác chuẩn bị

3

cho chiến dịch iện Biên Phủ năm 1954” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của

mình.

2. Lịch sử vấn đề

Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 là đề tài thu hút sự quan tâm nghiên

cứu của nhiều tác giả trong và ngoài nước:

Cuốn “Điện Biên Phủ” của Đại tướng Võ Nguyên Giáp xuất bản năm

1969 đã phân tích hình thái cuộc kháng chiến của nhân dân ta cho tới mùa hè

1953, vạch rõ âm mưu thâm độc của thực dân Pháp, trình bày những chủ trương

vô cùng sáng suốt và anh dũng của Đảng ta cũng như tinh thần quyết chiến,

quyết thắng của quân và dân ta, thể hiện rõ qua chiến dịch Điện Biên Phủ. Tác

giả cũng đã trình bày về quá trình chuẩn bị mọi mặt: giao thông vận tải, trận địa,

hậu phương... cho chiến dịch Điện Biên Phủ để đi đến thắng lợi.

Cuốn “Công tác đảm bảo hậu cần trong chiến dịch Điện Biên Phủ - Bài

học kinh nghiệm và thực tiễn” của nhà xuất bản QĐND xuất bản năm 2004 là

một kỷ yếu hội thảo khoa học, trong đó trình bày 26 tham luận của các tướng

lĩnh, sĩ quan, nhà khoa học và các nhân chứng lịch sử. Nội dung của các tham

luận đã trình bày về công tác chuẩn bị cho chiến dịch Điện Biên Phủ từ hậu cần

đến giao thông vận tải, căn cứ địa.

Cuốn “Điện Biên Phủ - Mốc vàng thời đại” của nhà xuất bản QĐND xuất

bản năm 2004 đã giới thiệu một cách tương đối hệ thống, toàn diện về chiến

thắng lịch sử Điện Biên Phủ và ý nghĩa thời đại của nó, trong đó có đề cập về

những công tác chuẩn bị đầu tiên cho chiến dịch.

Cuốn “Chiến thắng Điện Biên Phủ - Sức mạnh dân tộc và tầm vóc thời

đại”của nhà xuất bản QĐND xuất bản năm 1994 là tác phẩm tổng hợp từ 50 bản

báo cáo khoa học trình bày những khía cạnh khác nhau về chiến dịch Điện Biên

Phủ, trong đó cũng đã nói đến công tác hậu phương, hậu cần trong chiến dịch

Điện Biên Phủ.

Ngoài ra, còn một số tác phẩm đề cập đến chiến dịch Điện Biên Phủ nói

chung và công tác chuẩn bị cho chiến dịch nói riêng như: “Trận tuyến hậu cần

Điện Biên Phủ” của NXB Quân đội nhân dân, (1975); “Điện Biên Phủ - Mốc

4

vàng lịch sử của NXB Quân đội nhân dân, (1995)... những tác phẩm, bài viết trên

là những tài liệu hết sức quý giá giúp chúng tôi trong quá trình thực hiện đề tài.

3. ối tƣợng, mục đích, phạm vi nghiên cứu

3.1 ối tƣợng nghiên cứu.

Đối tượng nghiên cứu của khóa luận là công tác chuẩn bị mọi mặt cho

chiến dịch Điện Biên Phủ

3.2 Mục đích nghiên cứu

Làm rõ những nội dung mà quân dân ta đã chuẩn bị cho chiến dịch lịch sử

Điện Biên Phủ và tầm quan trọng của công tác chuẩn bị đối với thắng lợi của

chiến dịch.

3.3 Phạm vi nghiên cứu

Phạm vi nghiên cứu của đề tài là toàn bộ nội dung liên quan đến chiến

dịch Điện Biên Phủ trong khoảng thời gian từ ngày 13/3 – 7/5/1954.

4. Nguồn tƣ liệu

Để thực hiện đề tài này, chúng tôi sử dụng nhiều nguồn tư liệu khác nhau:

Các sách báo chuyên khảo, các công trình nghiên cứu về Điện Biên Phủ của các

tác giả trong và ngoài nước, các tạp chí Quốc phòng, tạp chí toàn dân, tạp chí sự

kiện và nhân vật… chúng tôi cũng sử dụng hồi ký của các tướng lĩnh đã từng

tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ, khai thác và chọn lọc một số tài liệu trên

internet.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu

Phương pháp luận: Đứng vững trên quan điểm của chủ nghĩa Mác –

Lênin, đường lối của Đảng để đánh giá sự kiện và nhân vật.

Phương pháp cụ thể: chúng tôi tiến hành sưu tầm tài liệu sau tiến hành tập

hợp, thống kê, phân loại… Bằng các thao tác phân tích, so sánh, đối chiếu rút ra

kết luận khoa học.

6. óng góp của đề tài

Bước đầu làm quen với công tác nghiên cứu, mong muốn của chúng tôi là

hiểu sâu sắc một nội dung lớn của cuộc kháng chiến chống Pháp. Những tư liệu

và kết luận của đề tài sẽ là bạn đồng hành với tôi trong công tác giảng dạy ở

5

trường Trung học phổ thông sau này, mong muốn của chúng tôi đây còn là

nguồn tư liệu cần thiết cho những ai quan tâm.

7. Cấu trúc của đề tài

Đề tài ngoài phần mở đầu, phần kết luận, phần nội dung gồm có 2

chương:

Chương 1: Điện Biên Phủ - Trận “quyết chiến chiến lược” giữa ta và Pháp

Chương 2: Công tác chuẩn bị cho chiến dịch Điện Biên Phủ 1954

6

B. P ẦN NỘ DUN

Chƣơng 1:

ỆN B ÊN P Ủ - TRẬN “QUYẾT C ẾN C ẾN LƢỢC”

ỮA TA V P ÁP

1.1. Tình hình ta và địch trong ông Xuân 1953 - 1954

1.1.1.Tình hình ta

Trải qua tám năm kháng chiến, lực lượng của ta càng ngày càng trưởng

thành và lớn mạnh. Lực lượng vũ trang nhân dân ban đầu còn non yếu nhưng qua

chiến đấu và rèn luyện đã lớn mạnh. Quân đội nhân dân lúc bấy giờ đã có những

đại đoàn, trung đoàn chủ lực, gồm nhiều tiểu đoàn và trung đoàn bộ đội địa

phương. Lực lượng vũ trang ba thứ quân của ta cũng đã hình thành. Dân quân du

kích đã trở thành một lực lượng rất lớn, có tinh thần giết giặc, cứu nước, chống

càn quét, bảo vệ làng mạc cao. Dân quân du kích có nhiều kinh nghiệm tác chiến

và cướp được nhiều vũ khí của địch để trang bị cho mình. Bộ đội địa phương

đảm nhận được nhiệm vụ tác chiến trong địa phương, tiêu diệt quân địch, chống

càn quét, bảo vệ địa phương, tác chiến phối hợp tốt với bộ đội chủ lực và dân

quân du kích. Mùa hè 1953, bộ đội chủ lực của ta đã lớn mạnh nhanh chóng và

có tính cơ động cao, các đại đoàn và trung đoàn chủ lực đều đã được củng cố về

tổ chức biên chế và tăng cường trang bị bằng vũ khí lấy được của địch và một

phần do ta sản xuất. Trải qua các đợt huấn luyện, lại được rèn luyện trong các

chiến dịch lớn nên bộ đội chủ lực đã nâng cao về trình độ kĩ thuật, chiến thuật và

khả năng tác chiến. Quân chủ lực đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm về đánh

vận động và đánh công kiên, quen với lối đánh tập trung với một lực lượng

tương đối lớn, hoạt động trên một địa bàn rộng, đặc biệt thiện chiến trên chiến

trường rừng núi, thực hiện đánh tiêu diệt, thực hiện tiến sâu, rút nhanh, tích cực,

chủ động, cơ động, linh hoạt.

Sự hình thành và lớn mạnh của 3 thứ quân là kết quả đường lối đúng đắn

7

của Đảng ta: Thực hiện động viên và vũ trang toàn dân, phát động chiến tranh

nhân dân. Đây cũng là kết quả của việc thực hiện phương châm tác chiến đúng

đắn của chiến tranh cách mạng lâu dài; phát động chiến tranh du kích, tiến từ

chiến tranh du kích lên chiến tranh chính quy, tiến từ đánh du kích lên vận động

công kiên. Ngoài ra các cuộc chỉnh huấn chính trị cũng có tác dụng to lớn làm

cho quân đội nhận rõ mục tiêu chiến đấu của mình, nâng cao chí căm thù, tinh

thần chiến đấu. Cuộc chỉnh huấn chính trị mùa hè 1953 được tiến hành đã nâng

cao một cách rõ rệt trình độ giác ngộ giai cấp và khí thế cách mạng của quân đội.

Quân đội ta thực hiện tốt đoàn kết nội bộ, đoàn kết toàn quân, toàn dân, đoàn kết

quốc tế, thực hiện chế độ dân chủ nội bộ đi đôi với kỉ luật nghiêm minh, kiên

quyết anh dũng trong chiến đấu, tích cực, cần cù trong công tác sản xuất.

Nhân dân ta trước sau vẫn đoàn kết một lòng theo Đảng, chính phủ và

Chủ tịch Hồ Chí Minh, quyết tâm kháng chiến và ủng hộ kháng chiến, tin tưởng

ở thắng lợi cuối cùng của cách mạng. Đảng ta đã có nhiều chính sách tích cực,

đúng đắn nhằm củng cố khối liên minh công nông; mặt trận dân tộc thống nhất

được mở rộng và ngày càng vững chắc, chính quyền dân chủ nhân dân được kiện

toàn, công cuộc củng cố căn cứ địa ở nông thôn và xây dựng cơ sở chính trị ở

thành thị ngày càng thu kết quả tốt, mọi mặt công tác kháng chiến đều có một đà

tiến bộ mới.

Về mặt quốc tế cũng có thuận lợi: Cuộc kháng chiến chính nghĩa và anh

dũng chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ của nhân dân ta ngày càng nhận

được sự đồng tình ủng hộ rộng rãi của nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa anh

em, của nhân dân Pháp và nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới. Năm

1949, cách mạng Trung Quốc thắng lợi đã có tác dụng to lớn, làm cho so sánh

lực lượng trên trường quốc tế chuyển biến có lợi cho phe xã hội chủ nghĩa và các

lực lượng dân chủ, độc lập dân tộc và yêu chuộng hòa bình. Đối với cuộc kháng

chiến của nhân dân ta, thắng lợi của cách mạng Trung Quốc cũng có ý nghĩa to

lớn, chúng ta đã có một biên giới chung với các nước xã hội chủ nghĩa anh em,

căn cứ kháng chiến của ta được nối liền với phe chủ nghĩa xã hội. Các nước xã

hội chủ nghĩa từ năm 1950 trở đi lần lượt công nhận nước Việt Nam đã góp phần

nâng cao uy tín và địa vị quốc tế của nước ta, làm cho nhân dân ta thêm tin tưởng

8

vào thắng lợi cuối cùng. Như vậy, bước vào Đông – Xuân 1953 – 1954, về cơ

bản tình hình đã có nhiều thuận lợi cho ta.

1.1.2. Tình hình địch

Bước vào Đông – Xuân 1953 – 1954, lực lượng của Pháp ở Đông Dương

có khoảng bốn mươi năm vạn quân, trong đó có mười hai vạn binh lính Pháp,

người Phi, còn lại chủ yếu là quân ngụy. Con số này đã phản ánh rằng quân số

của địch đã tăng lên nhiều, tuy nhiên so sánh lực lượng giữa ta và địch lúc đó đã

thay đổi có lợi cho ta hơn trước nhiều so với trước đây, giới hiếu chiến Pháp vẫn

cho rằng Pháp rất thiếu binh lực trong chiến tranh Việt Nam.

Sau thất bại ở Việt Bắc năm 1947, Pháp thực hiện âm mưu “Dùng người

Việt đánh người Việt, lấy chiến tranh nuôi chiến tranh” chúng ra sức sử dụng lực

lượng ngụy quân nhưng chúng không biết được rằng ngụy quân là lực lượng

thiếu tinh thần chiến đấu, đặc biệt là khi gặp phải tinh thần chiến đấu quyết liệt

của quân và dân ta. Càng trải qua chiến tranh, lực lượng quân Pháp càng phân

tán nghiêm trọng. Chúng đi vào thế bị động phòng ngự và thiếu hẳn một lực

lượng cơ động chiến lược để đối phó với các cuộc tấn công của ta.

Từ thế chủ động tấn công ban đầu, quân địch đã dần đi vào thế bị động

chống đỡ trên chiến trường Bắc Bộ. Chúng càng ra sức tìm cách thoát khỏi thế bị

động thì lại càng bị sa lầy, càng nguy khốn.

Càng đẩy mạnh chiến tranh xâm lược Việt Nam, Pháp càng gặp phải sự

phản đối của nhân dân Pháp cũng như dư luận tiến bộ thế giới. Trong hàng ngũ

lính Pháp và Phi, tinh thần chán ghét chiến tranh ngày càng bộc lộ rõ, đặc biệt từ

sau chiến dịch Biên giới 1950, tinh thần chiến đấu của quân viễn chinh đã kém

lại càng kém hơn. Nội bộ thực dân Pháp cũng ngày càng chia rẽ. Để cứu vãn tình

thế, Pháp lại cầu viện trợ của Mỹ, nhưng khi viện trợ Mỹ tăng lên cũng là lúc Mỹ

càng âm mưu chiếm đoạt quyền lợi của Pháp, do đó mâu thuẫn Pháp – Mỹ ngày

càng tăng. Tình hình nguy khốn của quân xâm lược Pháp trên chiến trường Đông

Dương năm 1953 đã đặt ra cho đế quốc Pháp vấn đề hết sức cấp thiết là cần có

thượng sách mới để cứu vãn tình thế, tránh thất bại nặng nề hơn. Ở Pháp, tin thất

trận liên tiếp ở Đông Dương đã lan về khắp đất nước, phong trào phản đối chiến

9

tranh ở Đông Dương ngày càng mạnh mẽ. Trong tình thế này cần tìm ra một lối

thoát, nhưng chúng lại muốn đó là một lối thoát trong danh dự tức là lối thoát

trong thắng lợi. Và muốn như vậy thì trước hết cần đẩy mạnh chiến tranh, giành

lấy thắng lợi quân sự tương đối lớn.

Giữa năm 1953, quân Pháp chỉ định tướng Nava sang làm tổng chỉ huy

lực lượng viễn chinh Pháp tại Đông Dương. Sau thời gian ngắn điều tra và

nghiên cứu chiến trường, Nava phác họa ra một kế hoạch chiến lược tương đối

hoàn chỉnh nhằm thay đổi tình tình, chuyển bại thành thắng và trong một thời

gian ngắn giành lấy một thắng lợi chiến lược có tính chất quyết định. Để thực

hiện được kế hoạch này, chúng cần một lực lượng lớn nên Nava chủ trương giải

quyết bằng ba biện pháp: mở rộng quân ngụy, rút một bộ phận lực lượng chiếm

đóng để tập trung quân, xin tăng viện từ Pháp sang. Mặc dù tăng cường xây dựng

lực lượng ngụy quân, nhưng chúng cũng nhận ra rằng thực tế chỉ giải quyết được

vấn đề số lượng mà thôi còn chất lượng ngày càng kém sút, tinh thần chiến đấu

suy sụp. Mặc dù Pháp đã thực hiện mọi thủ đoạn chiến tranh tâm lí như nêu lên

chiêu bài độc lập giả hiệu, nêu lí tưởng chiến đấu chống cộng, cho quân lính tha

hồ bắn phá, hãm hiếp, cướp bóc trong các cuộc hành binh. Địch đã thực hiện

nhiều cuộc càn quét dữ dội trong vùng chiếm đóng ở Bắc Bộ, Bình Trị Thiên và

Nam Bộ, trong những cuộc càn quét này chúng huy động lực lượng lớn phá hoại

căn cứ du kích của ta, phá hoại kinh tế và phá hoại lực lượng dự trữ của ta.

Tháng 10 năm 1953, chúng mở cuộc tấn công lớn, hay còn gọi là “Chiến dịch

Hải Âu” vào vùng Ninh Bình – Thanh Hóa nhưng bị quân ta tiêu diệt, gây cho

địch tổn thất nặng nề.

Như vậy, Pháp muốn thoát khỏi tình thế khó khăn về mọi mặt ở Đông

Dương, và trên thực tế được sự giúp sức của Mĩ, Pháp đã có nhiều hoạt động

chiến tranh mới nhưng những cố gắng đó đã không mang lại kết quả như chúng

mong muốn. Địch gặp rất nhiều khó khăn vào lúc này.

1.2. Các cuộc tấn công của ta trong chiến cuộc ông Xuân 1953 – 1954

1.2.1. Chủ trƣơng của ta

Từ đầu năm 1953, Trung ương Đảng đã phân tích một cách sâu sắc và

khoa học hình thái chiến sự trên chiến trường Việt Nam nói riêng và chiến