Chuyên đề thực tập kiểm toán thuế giá trị gia tăng trong quy trình kiểm toán báo cáo tài chính do

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.....................................................................................iii

DANH MỤC SƠ ĐỒ..................................................................................................iv

DANG MỤC BẢNG, BIỂU.........................................................................................v

LỜI MỞ ĐẦU..............................................................................................................1

CHƯƠNG 1: ĐẶC ĐIỂM KHOẢN MỤC THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG

ẢNH HƯỞNG ĐẾN KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH THỰC HIỆN BỞI

DELOITTE VIỆT NAM.............................................................................................4

1.1 Đặc điểm khoản mục thuế giá trị gia tăng có ảnh hưởng đến kiểm toán tài chính...............4

1.1.1 Khái quát về thuế giá trị gia tăng thuế.....................................................................................4

1.1.1.1 Đặc điểm chung của thuế giá trị gia tăng......................................................4

1.1.1.2 Các cơ sở và phương pháp tính thuế...................................................................................9

1.1.1.2.1 Giá tính thuế.....................................................................................................................9

1.1.1.2.2 Thuế suất.........................................................................................................................11

1.1.1.2.3 Phương pháp tính thuế...................................................................................................14

1.1.1.3 Đăng ký thuế và kê khai thuế giá trị gia tăng...................................................................16

1.1.1.3.1 Khai thuế giá trị gia tăng...............................................................................................16

1.1.1.3.2 Hoàn thuế........................................................................................................................19

1.1.2 Kế toán thuế và quản lý thuế giá trị gia tăng.........................................................................21

1.1.2.1 Hệ thống tài khoản.............................................................................................................21

1.1.2.2 Hóa đơn và các tài liệu khác..............................................................................................22

1.1.2.3 Hạch toán thuế giá trị gia tăng..........................................................................................25

1.1.3 Các sai sót đối với thuế giá trị gia tăng...................................................................................27

1.2 Mục tiêu kiểm toán thuế giá trị gia tăng tại Công ty.............................................................28

1.2.1 Tầm quan trọng của kiểm toán thuế giá trị gia tăng trong kiểm toán báo cáo tài chính....28

1.2.2 Mục tiêu và các căn cứ kiểm toán thuế giá trị gia tăng.........................................................29

1.3 Quá trình kiểm toán thuế giá trị gia tăng trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty..31

1.3.1 Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán...........................................................................................32

1.3.1.1 Chiến lược kiểm toán tổng thể...........................................................................................33

1.3.1.2 Kế hoạch kiểm toán cụ thể.................................................................................................33

1.3.2 Giai đoạn thực hiện kiểm toán................................................................................................37

1.3.3 Hoàn thành giai đoạn kiểm toán.............................................................................................43

i

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN THUẾ GIÁ TRỊ GIA

TĂNG TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH THỰC HIỆN CỦA

DELOITTE VIỆT NAM...........................................................................................44

2.1 Thực tế kiểm toán thuế giá trị gia tăng trong kiểm toán báo cáo tài chính được thực hiện

bởi Deloitte Việt Nam được áp dụng cho Công ty A........................................................................44

2.1.1 Giới thiệu chung về khách hàng kiểm toán Công ty A..........................................................44

2.1.2 Thực tế kiểm toán thuế giá trị gia tăng được thực hiện bởi Deloitte Việt Nam được áp

dụng cho Công ty A............................................................................................................................46

2.1.2.1 Hoạt động tham gia sơ bộ..................................................................................................46

2.1.2.2 Lập kế hoạch kiểm toán thuế giá trị gia tăng...................................................................47

2.1.2.3 Thực hiện kiểm toán thuế giá trị gia tăng.........................................................................56

2.1.2.4 Hoàn thành kiểm toán thuế giá trị gia tăng và báo cáo...................................................69

2.2 Thực tế kiểm toán thuế giá trị gia tăng trong kiểm toán báo cáo tài chính được thực hiện

bởi Deloitte Việt Nam được áp dụng cho Công ty B........................................................................72

2.2.1 Giới thiệu chung về khách hàng kiểm toán Công ty B..........................................................72

2.2.2 Thực tế kiểm toán thuế giá trị gia tăng được thực hiện bởi Deloitte Việt Nam được áp

dụng cho Công ty B............................................................................................................................73

2.2.2.1 Hoạt động tham gia sơ bộ..................................................................................................73

2.2.2.2 Thuế lập kế hoạch kiểm toán thuế giá trị gia tăng...........................................................75

2.2.2.3 Thực hiện kiểm toán thuế giá trị gia tăng.........................................................................82

2.2.2.4 Hoàn thành kiểm toán thuế giá trị gia tăng và báo cáo...................................................91

2.3 So sánh quy trình kiểm toán khoản mục thuế GTGT giữa hai công ty A và B...................93

2.3.1 Điểm giống nhau.......................................................................................................................93

2.3.2 Điểm khác nhau........................................................................................................................95

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP CẢI THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN THUẾ GIÁ

TRỊ GIA TĂNG TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH THỰC HIỆN

CỦA DELOITTE.......................................................................................................97

3.1 Đánh giá quá trình kiểm toán thuế giá trị gia tăng được thực hiện bởi Deloitte Việt Nam97

3.1.1 Ưu điểm.....................................................................................................................................97

3.1.2 Nhược điểm...............................................................................................................................99

3.2 Bài học kinh nghiệm.................................................................................................................99

KẾT LUẬN..............................................................................................................102

ii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Diễn giải

AS 2 Phần mềm kiểm toán Audit System/2

BCTC Báo cáo tài chính

GTGT Giá trị gia tăng

Deloitte Công ty TNHH Deloitte Việt Nam

KTV Kiểm toán viên

iii

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1 Hạch toán thuế giá trị đầu vào ....................................................................25

Sơ đồ 1.2 Hạch đồ hạch toán thuế giá trị đầu ra..........................................................26

Sơ đồ 1.3: Quy trình kiểm toán thuế GTGT................................................................31

Sơ đồ 1.4: Thiết kế thủ tục kiểm toán..........................................................................37

Sơ đồ 3.1:Quy trình kiểm toán thuế giá trị gia tăng trong kiểm toán báo cáo tài chính

thực hiện của Deloitte việt nam.................................................................................101

iv

DANG MỤC BẢNG, BIỂU

Bảng 1.1: Cơ sở dẫn liệu kiểm toán thuế GTGT..........................................................29

Bảng 1.2: Các thủ tục kiểm soát đối với thuế GTGT...................................................38

Bảng 2.1: Chương trình kiểm toán khoản mục thuế GTGT đối tại khách hàng A.......54

Bảng 2.2 :Bảng tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ liên quan tới thuế GTGT tại khách

hàng B.........................................................................................................................78

Bảng 2.3: Chương trình kiểm toán khoản mục thuế GTGT tại khách hàng B.............81

Biểu 1.1: Mẫu tờ khai thuế GTGT mẫu 01/GTGT.......................................................24

Biểu 2.1: Giấy tờ làm việc 1160 – Kế hoạch kiểm toán...............................................47

Biểu 2.2: Giấy tờ làm việc 1710 – Xác định M và PM tại khách hàng A....................53

Biểu 2.3: Giấy tờ làm việc 6440 – Tổng hợp thuế GTGT đầu vào được khấu trừ

tại khách hàng A..........................................................................................................60

Biểu 2.7: Giấy tờ làm việc 6444 – Tổng hợp thuế GTGT phải nộp và kiểm tra chi tiết

thanh toán thuế GTGT cho Ngân sách Nhà nước tại khách hàng A.............................68

Biểu 2.9: Giấy tờ làm việc 1710 – Xác định M và PM tại Khách hàng B....................80

Biểu 2.10: Giấy tờ làm việc 6440 – Tổng hợp thuế.....................................................86

Biểu 2.11: Giấy tờ làm việc 6441.1 – Đối chiếu thuế GTGT.......................................87

Biểu 2.12: Giấy tờ làm việc 6441.2 – Thuế GTGT đầu ra...........................................89

Biểu 2.13: Giấy tờ làm việc 6441.3 – Kiểm tra thuế GTGT đầu vào được khấu trừ

và việc thanh toán thuế GTGT.....................................................................................90

v

LỜI MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết của luận văn

Nền kinh tế Việt Nam đã phát triển đáng kể từ khi hội nhập WTO. Ngày càng có

nhiều công ty, tập đoàn kinh tế đã được thành lập với nhiều loại hình kinh doanh dẫn

tới những mối quan hệ kinh tế phức tạp. Vì vậy, sự kiểm soát, quản lý chặt chẽ của

Chính phủ đóng vai trò quan trọng hơn trong nên kinh tế hơn bao giờ hết.

Trong một thời gian ngắn từ những năm 90,91, “kiểm toán” đã trở thành thuật

ngữ quen thuộc tại lĩnh vực tài chính - kế toán Việt Nam. Các công ty kiểm toán đã

được phát triển nhanh chóng và liên tục nâng cao chất lượng để đáp ứng nhu cầu của

nền kinh tế. Dịch vụ kiểm toàn đã góp phần cải thiện tính minh bạch tài chính, tăng

niềm tin đối với người sử dụng thông tin tài chính cũng như phần nào hỗ trợ hệ thống

quản lý của Chính phủ.

Kiểm toán báo cáo tài chính thường được thực hiện kiểm toán độc lập. Dịch vụ

này đáp ứng các nhu cầu của người sử dụng BCTC (chủ sở hữu của doanh nghiệp, các

nhà đầu tư, các chủ nợ, v.v…). Tính trung thực, hợp lý của các thông tin trên báo cáo

tài chính là mối quan tâm hàng đầu của những người sử dụng để xem xét và đưa ra

quyết định đúng đắn. Vì vậy, mục tiêu chính của từng cuộc kiểm toán là để cung cấp

thông tin đầy đủ, khách quan và đáng tin cậy về tình hình tài chính của doanh nghiệp

thông qua ý kiến kiểm toán.

Thực hiện các nghĩa vụ thuế được quy định bởi Chính phủ là trách nghiệm bắt

buộc của tất cả các doanh nghiệp. Tuy nhiên, lợi ích của Chính phủ là không giống với

doanh nghiệp do đó các doanh nghiệp luôn có xu hướng cố gắng trốn tránh những

nghĩa vụ này. Điều đó làm cho kiểm toán thuế càng trở nên quan trọng và cần thiết

trong tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế.

1

Hiện nay, mọi người đều biết tới Big 4 – 4 Công ty nổi tiếng nhất trong ngàng

kiểm toán: KPMG, PWC, E&Y và Deloitte Việt Nam. Với tiền thân là VACO – công

ty kiểm toán được thành lập điều tiền tại Việt Nam, Deloitte Việt Nam đã và đang phát

triển với nên tảng vững chắc – Cách tiếp cận tiên tiến của Deloitte toàn cầu cùng với

những con người xuất sắc với một kiến thức vững chắc và kỹ năng tốt. Dựa trên những

kinh nghiệm quý giá trong kiểm toán, Deloitte Việt Nam đã nghiên cứu các phương

pháp tiếp cận kiểm toán thuế từ đó xây dựng phương pháp riêng để thực hiện kiểm

toàn với các chính sách thuế của Việt Nam. Sau thời gian thực tập tại Deloitte và thời

gian nghiên cứu các chính sách thuế trong các cuộc kiểm toán thuế, em nghĩ đây là

lĩnh vực kiểm toán thật sự khó nhưng cũng rất thú vị, đặc biêt là kiểm toán thuế giá trị

gia tăng trong kiểm toán báo cáo tài chính. Bời vì kiểm toàn thuế mang những đặc

điểm cụ thể của kiểm toán tuân thủ, kiểm toán viên không những phải tìm hiểu quá

trình ghi lại nghĩa vụ thuế, nộp thuế trong các doanh nghiệp mà còn phải có một kiến

thức tốt về hệ thống thuế, pháp luật về thuế và các quy định của Chính phủ. Trong

nhiều loại thuế, thuế giá trị gia tăng là một trong các loại thuế phổ biến nhất được áp

dụng trong hầu hết các công ty và đóng vai trò quan trọng trong doanh thu của Chính

phủ. Vì vậy, em quyết định viết luân văn về “Kiểm toán thuế giá trị gia tăng trong

quy trình kiểm toán Báo cáo tài chính do Công ty TNHH Kiểm toán Deloitte Viet

Nam thực hiện”. Luận văn này hy vọng là một tài liệu tham khảo có giá trị cho những

người muốn nghiên cứu về kiểm toán độc lập, đặc biệt là kiểm toán thuế giá trị gia

tăng.

Nội dung luận văn bao gồm:

Chương 1: Đặc điểm khoản mục thuế giá trị gia tăng ảnh hưởng đến kiểm toán

báo cáo tài chính thực hiện bởi Deloitte Việt Nam.

Chương 2: Thực trạng quy trinh kiểm toán thuế giá trị gia tăng trong kiểm toán

báo cáo tài chính thực hiện bởi Deloitte Việt Nam

2

Chương 3: Giải pháp cải thiện quy trình kiểm toán thuế giá trị gia tăng trong

kiểm toán báo cáo tài chính thực hiện bởi Deloitte Việt Nam

2. Mục tiêu nghiên cứu

- Tổng kết, khái quát lý thuyết về kiểm toán thuế GTGT.

- Đề cập thực tế của kiểm toán thuế GTGT trong kiểm toán tài chính thực hiện

bởi các kiểm toán viên của Deloitte Việt Nam.

- Đánh giá điểm mạnh và điểm yếu trong cách tiếp cận kiểm toán khoản mục

thuế GTGT, từ đó đưa ra các khuyến nghị để hoàn thiện thủ tục kiểm toán thuế GTGT.

3. Phạm vi của chuyên đề thực tập

- Luận văn này chỉ để cập đến kiểm toán thuế giá trị gia tăng trong kiểm toán báo

cáo tài chính tại một số khách hàng của Deloitte Việt Nam, do đó có thể luận văn

không thể cung cấp tất cả các phương pháp tiếp cận kiểm toán của Deloitte khi kiểm

toán, nhưng người viết sẽ cố gắng để mang lại những phương pháp chung của kiểm

toán thuế GTGT với hy vọng có thể mang tới cho người đọc những hiểu biết hữu ích

về nội dung này.

- Luận văn sẽ nêu rõ các quá trình từ lập kế hoạch kiểm toán tới thủtục phân tích

đến kiểm tra chi tiết trong kiểm toán thuế GTGT được thực hiện bởi Deloitte Việt

Nam.

4. Phương pháp nghiên cứu

- Người viết kết hợp lý thuyết kiểm toán được học với nghiên cứu thực tế và

tham chiếu tời giấy tờ làm việc của kiểm toán Deloitte.

- Người viết sử dụng các kỹ thuật: So sánh, đánh giá, phân tích, tổng hợp dữ liệu.

3

CHƯƠNG 1: ĐẶC ĐIỂM KHOẢN MỤC THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG

ẢNH HƯỞNG ĐẾN KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH THỰC HIỆN BỞI

DELOITTE VIỆT NAM.

1.1 Đặc điểm khoản mục thuế giá trị gia tăng có ảnh hưởng đến kiểm toán tài

chính

1.1.1 Khái quát về thuế giá trị gia tăng thuế

1.1.1.1 Đặc điểm chung của thuế giá trị gia tăng

- Khái niệm:

Thuế giá trị gia tăng có nguồn gốc từ thuế doanh thu và Pháp là nước đầu tiên

trên thế giới ban hành Luật thuế giá trị gia tăng - vào năm 1954. Thuế giá trị gia tăng

theo tiếng Pháp gọi là: Taxe Sur La Valeur Ajou tée (viết tắc là TVA), tiếng Anh gọi

là Value Added Tax (viết tắc là VAT), dịch ra tiếng Việt là thuế giá trị gia tăng. Khai

sinh từ nước Pháp, thuế giá trị gia tăng đã được áp dụng rộng rãi ở nhiều nước trên thế

giới. Ngày nay, các quốc gia thuộc khối Liên minh Châu Âu, châu Phi, châu Mỹ La

Tinh và một số quốc gia Châu á trong đó có Việt Nam đã chính thức áp dụng thuế giá

trị gia tăng .Các quốc gia khác cũng đang trong thời ký nghiên cứu loại thuế này.Tính

đến nay đã có khoảng 130 quốc gia áp dụng thuế giá trị gia tăng.

Ở nước ta, tại ký họp lần thứ 11 Quốc hội khoá 9, Quốc hội nước ta đã thông qua

Luật thuế giá trị gia tăng và có hiệu lực thi hành kề từ ngày 01-01-1999.

Theo quy định của Luật thuế giá trị gia tăng thì thuế giá trị gia tăng là một loại

thuế gián thu đánh trên khoản giá trị tăng thêm của hàng hoá, dịch vụ phát sinh trong

quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng và được nộp vào ngân sách Nhà nước

theo mức độ tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ.

Ðây là một loại thuế doanh thu đánh vào mỗi giai đoạn sản xuất, lưu thông sản

phẩm hàng hoá, từ khi còn là nguyên liệu thô sơ cho đến sản phẩm hoàn thành, và cuối

4

cùng là giai đoạn tiêu dùng. Chính vì vậy mà chúng ta còn gọi là thuế doanh thu có

khấu trừ số thuế đã nộp ở giai đoạn trước. Thuế giá trị gia tăng được cộng vào giá bán

hàng hoá, dịch vụ, và do người tiêu dùng chịu khi mua hàng hoá, sử dụng dịch vụ.

- Cơ chế hoạt động của thuế giá trị gia tăng:

Cơ sở của thuế giá trị gia tăng chính là phần giá trị tăng thêm của sản phẩm do cơ

sở sản xuất, kinh doanh mới sáng tạo ra chưa bị đánh thuế. Nói cách khác, cơ sở của

thuế giá trị gia tăng là khoản chênh lệch giữa giá mua và giá bán hàng hoá, cung ứng

dịch vụ. Do đó cơ chế hoạt động của thuế giá trị gia tăng được quy định như sau:

Một trong những nguyên tắc cơ bản của thuế giá trị gia tăng là sản phẩm, hàng

hoá dù qua nhiều khâu hay ít khâu từ sản xuất đến tiêu dùng, đều chịu thuế như nhau.

Thuế giá trị gia tăng có điểm cơ bản khác với thuế doanh thu là chỉ có người bán

hàng (hoặc dịch vụ) lần đầu phải nộp thuế giá trị gia tăng trên toàn bộ doanh thu bán

hàng (hoặc cung ứng dịch vụ). Còn người bán hàng (hoặc dịch vụ) ở các khâu tiếp

theo đối với hàng hoá (hoặc dịch vụ) đó, chỉ phải nộp thuế trên phần giá trị tăng thêm.

Nói cách khác, thuế giá trị gia tăng là loại thuế duy nhất thu theo phân đoạn chia nhỏ,

trong quá trình sản xuất, lưu thông hàng hoá (hoặc dịch vụ) từ khâu đầu tiên đến người

tiêu dùng, khi khép kín một chu kỳ kinh tế. Ðến cuối chu kỳ sản xuất, kinh doanh hoặc

cung cấp dịch vụ, tổng số thuế thu được ở các công đoạn sẽ khớp với số thuế tính trên

giá bán hàng hoá hoặc giá dịch vụ cho người tiêu dùng cuối cùng.

Thuế giá trị gia tăng không chịu ảnh hưởng bởi kết quả sản xuất, kinh doanh của

đối tượng nộp thuế, không phải là yếu tố của chi phí mà chỉ đơn thuần là một khoản

được cộng thêm vào giá bán của đối tượng cung cấp hàng hóa, dịch vụ.

Thuế giá trị gia tăng do người tiêu dùng chiụ nhưng không phải do người tiêu

dùng trực tiếp nộp mà là do người bán sản phẩm (hoặc dịch vụ) nộp thay vào kho bạc,

5