Chuyên đề thực tập giải pháp giúp tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân cung cấp nước sạch

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Vũ Thị Minh

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành chuyên đề thực tập này, em đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt

tình và tạo điều kiện của nhiều người, sau đay là lời cảm ơn chân thành của em tới:

Xin chân thành cảm ơn PGS.TS Vũ Thị Minh, giảng viên khoa Bất động sản

và Kinh tế tài nguyên, trường đại học Kinh tế quốc dân, đã giúp đỡ em định hướng

đề tài, cách trình bày luận điểm logic khoa học, chỉ ra các thiếu sót của em trong

quá trình thực hiện chuyên đề.

Xin cảm ơn đến các anh chị tại Viện kinh tế và Quản lý thủy lợi đã giúp đỡ

em trong quá trình thu thập số liệu để viết chuyên đề thực tập cũng như chỉ dạy cho

em các kiến thức thực tế của ngành học.

SV: Lâm Thị Phương Hoa MSV:11141535

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Vũ Thị Minh

MỤC LỤC

DANH MỤC BẢNG BIỂU VÀ BIỂU ĐỒ

MỞ ĐẦU...................................................................................................................1

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN SỰ THAM GIA CỦA KHU

VỰC TƯ NHÂN TRONG CUNG CẤP NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN....................3

1.1. Các khái niệm liên quan.................................................................................3

1.1.1. Khái niệm khu vực tư nhân và khu vưc công..........................................3

1.1.2. Khái niệm hàng hóa công và hàng hóa cá nhân.......................................5

1.1.3. Khái niệm hàng hóa nước sạch...............................................................7

1.2. Vai trò của nước sạch.....................................................................................8

1.2.1. Vai trò của nước sạch trong sinh hoạt.....................................................8

1.2.2. Vai trò của nước sạch trong phát triển kinh tế xã hội..............................9

1.3. Các đặc điểm của thị trường nước sạch........................................................10

1.3.1. Nước sạch như hàng hóa công và thị trường nước sạch là đôc quyền...10

1.3.2. Nước sạch là hàng hóa cá nhân và thị trường nước là cạnh tranh..........10

1.4. Những vấn đề khi tư nhân cung cấp dịch vụ nước sạch................................11

1.5. Sự cần thiết tham gia cung cấp nước sạch của khu vực tư nhân...................13

1.6. Lợi ích khi khu vực tư nhân tham gia cung cấp nước sạch...........................14

1.7. Các hình thức tham khu vực tư nhân tham gia cung cấp dịch vụ hạ tầng nước

sạch.....................................................................................................................15

1.8. Kinh nghiệm tham gia của khu vực tư nhân trong cung cấp nước sạch ở một

số quốc gia trên thế giới......................................................................................17

1.8.1. Tại khu vực châu Á...............................................................................17

1.8.2. Tại khu vực Mỹ Latin............................................................................20

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG SỰ THAM GIA CỦA KHU VỰC TƯ NHÂN

TRONG CUNG CẤP NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN TỈNH THÁI BÌNH...............22

2.1. Tổng quan về đặc điểm địa lý, hành chính và tình hình kinh tế xã hội tỉnh

Thái Bình............................................................................................................22

2.1.1 Đặc điểm tự nhiên..................................................................................22

2.1.2. Tình hình kinh tế -xã hội.......................................................................23

2.2. Khái quát chung về hiện trạng cung cấp nước sạch nông thôn Thái Bình....24

2.2.1. Tình trạng thiếu nước sạch tại Thái Bình..............................................24

2.2.2. Giải quyết vấn đề thiếu nước sạch cho người dân nông thôn tỉnh Thái

Bình................................................................................................................25

SV: Lâm Thị Phương Hoa MSV:11141535

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Vũ Thị Minh

2.2.3. Chủ trương khuyến khích khu vực tư nhân tham gia cung cấp nước sạch

nông thôn tỉnh Thái Bình................................................................................26

2.2.4. Chuyển nhượng các công trình nước sạch cho khu vực tư nhân...........29

2.3. Đánh giá kết quả khu vực tư nhân cung cấp nước sạch trên toàn tỉnh Thái

Bình đến năm 2015.............................................................................................31

2.3.1. Hiện trạng các công trình cấp nước sạch nông thôn tỉnh Thái Bình......31

2.3.2. Nguồn vốn huy động cho các công trình nước sạch nông thôn tỉnh Thái

Bình.................................................................................................................33

2.3.3. Quy mô công trình nước sạch nông thôn tỉnh Thái Bình.......................33

2.3.4. Công tác quản lý công trình nước sạch nông thôn tỉnh Thái Bình.........34

2.3.5. Đánh giá hoạt động của các đơn vị cung cấp nước sạch nông thôn tỉnh

Thái Bình........................................................................................................36

2.3.6. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các công trình nước sạch

nông thôn tỉnh Thái Bình................................................................................37

2.4. Đánh giá chung sự tham gia của khu vực nông thôn trong cung cấp nước

sạch nông thôn tỉnh Thái Bình.............................................................................38

2.4.1. Các thành tựu đạt được và nguyên nhân................................................38

2.4.2. Các hạn chế và nguyên nhân.................................................................39

2.4.2.2. Các rào cản về mặt kinh tế khi tư nhân tham gia cung cấp nước sạch

nông thôn........................................................................................................41

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP GIÚP TĂNG CƯỜNG SỰ THAM GIA CỦA KHU

VỰC TƯ NHÂN CUNG CẤP NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN THÁI BÌNH...........45

3.1. Định hướng và mục tiêu cấp nước sạch nông thôn tỉnh Thái Bình đến

năm 2020............................................................................................................45

3.2. Giải pháp tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân trong cấp nước sạch

nông thôn............................................................................................................45

3.2.1. Hoàn thiện cơ chế chính sách khuyến khích tư nhân tham gia đầu tư các

công trình nước sạch nông thôn......................................................................45

3.2.2. Các biện pháp kinh tế- xã hội giúp tăng cường năng lực tham gia của khu

vực tư nhân..........................................................................................................47

3.3. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của người dân trong sử dụng nước và

bảo vệ hệ thống cấp nước....................................................................................48

KẾT LUẬN.............................................................................................................50

TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................51

SV: Lâm Thị Phương Hoa MSV:11141535

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Vũ Thị Minh

DANH MỤC BẢNG, BIỂU

Bảng 1: Phân biệt khu vực công và khu vực tư.........................................................4

Bảng 2: Tiêu chuẩn nước sạch của Bộ Y Tế..............................................................7

Bảng 3: Các hình thức tư nhân tham gia cung cấp dịch vụ công cộng.....................17

Bảng 4: Sự tham gia của khu vực tư nhân trong cung cấp nước sạch ở một số nước

Châu Á....................................................................................................................19

Bảng 5: Sự tham gia của khu vực tư nhân trong lĩnh vực nước sạch ở khu vực Mỹ

Latin (1990-2006)....................................................................................................20

Bảng 6: Diện tích, dân số và mật độ dân số tỉnh Thái Bình năm 2016....................23

Bảng 7 : Các công trình cấp nước sạch nông thôn tỉnh Thái Bình..........................31

Bảng 8: Tổng hợp nguồn vốn đầu tư xây dựng công trình nước sạch nông thôn tỉnh

Thái Bình.................................................................................................................33

Bảng 9: Hiệu suất cấp nước của các công trình nước sạch nông thôn tỉnh Thái

Bình.........................................................................................................................34

Bảng 10: Các hình thức tổ chức quản lý Công trình nước sạch nông thôn tỉnh Thái

Bình.........................................................................................................................35

Bảng 11: Hiện trạng hoạt động của các công trình nước sạch nông thôn tỉnh Thái

Bình (số liệu điều tra 10 công trình)........................................................................36

Bảng 12: Doanh thu và chi phí của các đơn vị cấp nước nông thôn tỉnh Thái Bình

bình quân theo tháng...............................................................................................37

Bảng 13: Tính toán tổng chi phí công trình nước sạch............................................43

Biểu đồ 1 : Tỉ lệ các địa phương có nước sạch trên địa bàn tỉnh Thái Bình.............38

SV: Lâm Thị Phương Hoa MSV:11141535

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: PGS.TS Vũ Thị Minh

MỞ ĐẦU

1. Lý do lựa chọn đề tài

Vấn đề cung cấp nước sạch nông thôn là vấn đề lớn của nhân loại. Tất cả các

quốc gia trên thế giới đã cùng cam kết trong Mục tiêu Thiên nhiên kỉ (Millennium

Development Goals): “Giảm tỉ số lượng người thiếu tiếp cận với nguồn nước sạch

xuống còn một nửa vào cuối năm 2020”. Ở Việt Nam, một số lượng lớn người dân

khu vực nông thôn vẫn chưa được sử dụng nước sạch. Một trong những chính sách

tiên phong nhằm tăng tỉ lệ người dân tiếp cận với nước sạch là Quyết định số

104/2000-QĐ-TTg ngày 25 tháng 8 năm 2000 của Thủ tướng Chính phủ về việc

phê duyệt Chiến lược quốc gia về Cấp nước sạch và Vệ sinh nông thôn đến năm

2015. Chương trình đã đi vào thực hiện được hơn 15 năm và gặt hái được nhiều

thành quả to lớn. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đến

năm 2015 đã có 86% dân cư nông thôn, 93% các trường học và 96% trạm xá được

tiếp cận với nguồn nước sạch. Để từng bước nâng tỉ lên người dân được tiếp cận với

nước sạch lên 100% như trong mục tiêu quốc gia, nhà nước có chính sách tăng

cường sự tham gia của khu vực tư nhân đầu tư, xây dựng và vận hành các công trình

nước sạch. Thực tế đã chỉ ra mô hình nhà nước quản lý các công trình công cộng đã

không còn hiệu quả, và tư nhấn hóa, xã hội hóa là một giải pháp thay thế và giải

quyết các vấn đề bất cập thường thấy ở khu vực công bao gồm vấn đề về vốn, quản

lý, nhân lực.

Nội dung của chuyên đề thực tập xin đi sâu phân tích vai trò của khu vực tư

nhân trong cung cấp nước sạch tại nông thôn tỉnh Thái Bình để thấy được những bất

cập khi khu vực công tham gia quản lý các công trình cấp nước và vai trò của khu

vực công trong khắc phục các vấn đề này. Từ một tỉnh có tỉ lệ người dân nông thôn

được tiếp cận với nước sạch rất thấp, 16% năm 2013, tuy nhiên nhờ có sự tham gia

của khu vực tư nhân, đến năm 2015 tỉ lệ bà con được sử dụng nước sạch đã lên đến

95,71%. Con số ấn tượng này đạt được là do chính quyền tỉnh đã có những cơ chế

chính sách đúng đắn khai thác nguồn lực to lớn từ các tổ chức tư nhân và cá nhân.

Bên cạnh việc đánh giá thực tế triển khai chính sách khuyến kích đầu tư tư nhân vào

lĩnh vực nước sạch, các khó khăn và thách thức trong việc thực hiện chính sách

cũng sẽ được chỉ ra. Từ đó, đề xuất các giải pháp để hoàn thiện và nhân rộng quy

mô của mô hình trên cả nước.

2. Mục tiêu nghiên cứu

SV: Lâm Thị Phương Hoa MSV:11141535

1