CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG.DOC

Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr¬ng Thanh Trµ

Ch¬ng 1:

cho vay tiªu dïng cña ng©n hµng th¬ng m¹i vµ

nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng

1.1 Néi dung vµ vai trß cña cho vay tiªu dïng.

1.1.1 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh nghiÖp vô cho vay tiªu dïng cña Ng©n

hµng th¬ng m¹i

Quan s¸t ho¹t ®éng mua b¸n th«ng thêng ngêi ta thÊy trªn thùc tÕ

cã hiÖn tîng sau ph¸t sinh: ngêi tiªu dïng cã mong muèn sö dông hµng

ho¸ tríc khi cã kh¶ n¨ng thanh to¸n. §ã lµ nhu cÇu tÊt yÕu cña con ngêi

ph¸t sinh trong cuéc sèng hµng ngµy. Lóc cßn trÎ, con ngêi cÇn ®i l¹i

nhiÒu h¬n, khi ®ã cã mét chiÕc «t« th× gi¸ trÞ sö dông rÊt cao nhng l¹i

kh«ng cã tiÒn mua. §Õn khi cã tuæi míi tiÕt kiÖm ®ñ tiÒn ®Ó mua s¾m

th× nhu cÇu ®i l¹i kh«ng cßn nhiÒu n÷a. VËy t¹i sao ta kh«ng hëng thô

ngay tõ b©y giê nh÷ng thø ta ch¾c ch¾n kiÕm ®îc trong t¬ng lai? Còng

mét vÝ dô kh¸c t¬ng tù: b©y giê ta cÇn tiÒn ®Ó ®i häc ®¹i häc, nhng hiÖn

t¹i ta l¹i kh«ng cã tiÒn th× íc m¬ ®i häc ®Ó cã viÖc lµm tèt sau nµy sÏ trë

nªn xa vêi. Trong khi ®ã, ta biÕt r»ng, nÕu häc ®¹i hoc xong th× khi ra tr￾êng ta cã thÓ dÔ dµng t×m viÖc h¬n, kiÕm tiÒn nhanh h¬n vµ nhiÒu h¬n.

VËy t¹i sao ta l¹i kh«ng thÓ sö dông sè tiÒn mµ ta cã thÓ kiÕm ®îc trong

t¬ng lai ®Ó ®Çu t cho viÖc häc tËp trong hiÖn t¹i? Lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i

quyÕt m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu tiªu dïng vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n, ®ã thùc

sù ®ã lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®îc quan t©m.

Trªn thùc tÕ ®· diÔn ra hai c¸ch gi¶i quyÕt m©u thuÉn nãi trªn:

C¸ch thø nhÊt ®ã lµ mua b¸n chÞu, c¸ch nµy cã nhiÒu bÊt lîi ®èi víi ngêi

b¸n v× ngêi b¸n thu håi vèn chËm, l¹i gÆp ph¶i nhiÒu rñi ro. H×nh thøc

mua b¸n chÞu chØ kh¶ thi trong trêng hîp ngêi mua cã uy tÝn, cã kh¶

n¨ng thanh to¸n trong t¬ng lai vµ ngêi b¸n ®îc tæ chøc kh¸c tµi trî vèn.

C¸ch thø hai, c¸ch nµy lµm ngêi mua vay ®îc tiÒn nªn cã ®ñ kh¶ n¨ng

1

Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr¬ng Thanh Trµ

thanh to¸n, c¸ch nµy võa tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng mµ nhµ

s¶n xuÊt còng b¸n ®ù¬c hµng vµ thu håi ®îc vèn ngay.

Nh vËy, lµ cÇn ®Õn mét tæ chøc thø 3 thùc hiÖn viÖc cho vay ®èi

víi ngêi mua hoÆc hç trî cho ngêi b¸n. SÏ kh«ng cã mét tæ chøc nµo

®¶m nhËn ®îc vÞ trÝ nµy b»ng c¸c tæ chøc trung gian tµi chÝnh, mµ quan

träng nhÊt lµ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i. Thùc hiÖn cho vay tiªu dïng lµ

ng©n hµng ®· më réng ho¹t ®éng kinh doanh thu ®îc lîi nhuËn – môc

tiªu quan träng nhÊt cña c¸c tæ chøc kinh tÕ.

Tãm l¹i cho vay tiªu dïng lµ mét ho¹t ®éng tÊt yÕu h×nh thµnh do

yªu cÇu cña thÞ trêng nh»m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò: ngêi tiªu dïng cã nhu

cÇu tiªu dïng vît qua kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn t¹i, ngêi b¸n mong

muèn tiªu thô ®îc hµng ho¸ vµ ngêi cã tiÒn mong muèn t×m kiÕm thu

nhËp tõ ho¹t ®éng nµy. §ã lµ ba lÝ do chÝnh h×nh thµnh nªn nghiÖp vô

cho vay tiªu dïng.

Trong lÞch sö, hÇu hÕt c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i kh«ng tÝch cùc

cho vay ®èi víi c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh v× hä tin r»ng c¸c kho¶n cho vay

tiªu dïng nãi chung cã quy m« rÊt nhá vµ rñi ro vì nî t¬ng ®èi cao vµ

do ®ã lµm cho chóng trë nªn cã møc sinh lêi thÊp. §Çu thÕ kû nµy, c¸c

ng©n hµng B¾t ®Çu dùa nhiÒu h¬n vµo tiÒn göi cña kh¸ch hµng ®Ó tµi trî

cho nh÷ng mãn vay th¬ng m¹i lín. Vµ råi sù c¹nh tranh khèc liÖt trong

biÖc giµnh giËt thÞ trêng tiÒn göi vµ cho vay ®· buéc c¸c ng©n hµng ph¶i

híng tíi ngêi tiªu dïng nh lµ mét kh¸ch hµng trung thµnh, tiÒm n¨ng.

Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n khiÕn cho ng©n hµng cã vÞ trÝ thèng

trÞ trªn lÜnh vùc cho vay tiªu dïng lµ ng©n hµng kh«ng ngõng khai th¸c

nguån tiÒn göi d©n c vµ coi ®©y lµ nguån vèn quan träng nhÊt. RÊt nhiÒu

hé gia ®×nh sÏ kh«ng muèn göi tiÒn vµo mét ng©n hµng nÕu hä kh«ng

thÊy ®îc r»ng m×nh sÏ cã triÓn väng vay l¹i tiÒn tõ chÝnh ng©n hµng ®ã

khi cã nhu cÇu. Do vËy, nhiÒu ng©n hµng lín ®· thµnh lËp nh÷ng phßng

tÝn dông tiªu dïng lín m¹nh.

2

Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr¬ng Thanh Trµ

Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, cho vay tiªu dïng ®· trë thµnh

mét trong nh÷ng lo¹i h×nh tÝn dông cã møc t¨ng trëng nhanh nhÊt. C¸c

ng©n hµng ®· liªn tôc ph¸t triÓn vµ trë thµnh nh÷ng tæ chøc cÊp tÝn dông

chÝnh trong lÜnh vùc cho vay tiªu dïng.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tèc ®é t¨ng trëng cña cho vay tiªu

dïng ®· chËm l¹i do nÒn kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn chËm l¹i. Tuy nhiªn,

ngêi tiªu dïng vÉn tiÕp tôc lµ nguån vèn chñ yÕu cña ng©n hµng th¬ng

m¹i vµ t¹o ra mét trong sè nh÷ng nguån thu quan träng nhÊt. ChiÕn lîc

cho vay tiªu dïng sÏ tiÕp tôc ®ãng vai trß chñ ®¹o trong c¸c dÞch vô

ng©n hµng còng nh trong qu¶n lý ng©n hµng. Xu híng nµy diÔn ra bëi v×

cho vay tiªu dïng kh«ng chØ lµ mét trong nh÷ng kho¶n môc mang l¹i lîi

nhuËn cao nhÊt cho ng©n hµng mµ cßn bëi v× ngêi tiªu dïng víi tr×nh ®é

d©n trÝ ngµy cµng cao sÏ vay nhiÒu h¬n ®Ó n©ng møc sèng b¶n th©n vµ

®¸p øng c¸c kÕ ho¹ch chi tiªu trªn c¬ së triÓn väng vÒ thu nhËp trong t-

¬ng lai.

Trong t¬ng lai, cho vay tiªu dïng sÏ híng theo môc tiªu vÒ sù

thuËn tiÖn, ng©n hµng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸ nh©n, hé gia ®×nh nhËn ®-

îc kho¶n vay sím h¬n trong khi vÉn duy tr× ®îc sù kiÓm so¸t ®èi víi

mãn vay tiªu dïng ®Ó tr¸nh nh÷ng gi¶m sót ®¸ng kÓ vÒ chÊt lîng tÝn

dông. §©y còng chÝnh lµ xu híng chñ yÕu mµ ho¹t ®éng cho vay tiªu

dïng sÏ ph¸t triÓn trong t¬ng lai.

1.1.2 Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm vµ c¸c lo¹i cho vay tiªu dïng.

1.1.2.1 Kh¸i niÖm

Cho vay tiªu dïng lµ c¸c kho¶n cho vay nh»m tµi trî cho nhu cÇu

chi tiªu cña ngêi tiªu dïng, bao gåm c¸ nh©n vµ hé gia ®×nh. c¸c kho¶n

cho vay tiªu dïng lµ nguån tµi chÝnh quan träng gióp ngêi tiªu dïng cã

thÓ trang tr¶i c¸c nhu cÇu trong cuéc sèng nh : nhµ ë, ph¬ng tiÖn ®i l¹i,

tiÖn nghi sinh ho¹t, häc tËp, du lÞch, y tÕ....tríc khi hä cã ®ñ kh¶ n¨ng

tµi chÝnh ®Ó hëng thô.

1.1.2.2 §Æc ®iÓm cña cho vay tiªu dïng

3

Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr¬ng Thanh Trµ

Do cho vay tiªu dïng lµ h×nh thøc tµi trî cho môc ®Ých chi tiªu

cña c¸ nh©n, hé gia ®×nh nªn nã cã ®Æc ®iÓm riªng kh¸c víi tÝn dông

ng©n hµng nãi chung. Cô thÓ:

- Kh¸ch hµng vay lµ c¸ nh©n vµ c¸c hé gia ®×nh

- Môc ®Ých vay nh»m phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cña c¸ nh©n, hé

gia ®×nh kh«ng ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých kinh doanh. Do ®ã phô thuéc

vµo nhu cÇu, tÝnh c¸ch cña tõng ®èi tîng kh¸ch hµng vµ chu kú kinh tÕ

cña ngêi ®i vay.

- Kh¸ch hµng vay tiªu dïng thêng Ýt quan t©m ®Õn l·i suÊt mµ th￾êng quan t©m ®Õn sè tiÒn hä ph¶i thanh to¸n.

- VÒ l·i suÊt, do quy m« c¸c kho¶n vay thêng nhá (trõ nh÷ng

kho¶n vay ®Ó mua bÊt ®éng s¶n) dÉn ®Õn chi phÝ cao. Do vËy, l·i suÊt

cho vay tiªu dïng thêng cao h¬n l·i suÊt cho vay th¬ng m¹i.

- C¸c nguån tr¶ nî chñ yÕu cña ngêi ®i vay cã thÓ biÕn ®éng lín

phô thuéc vµo qu¸ tr×nh lµm viÖc, kü n¨ng vµ kinh nghiÖm ®èi víi c«ng

viÖc cña ngêi nµy.

- Nh÷ng kh¸ch hµng cã viÖc lµm, møc thu nhËp æn ®Þnh vµ cã

tr×nh ®é häc vÊn lµ nh÷ng tiªu chÝ quan träng ®Ó ng©n hµng th¬ng m¹i

quyÕt ®Þnh cho vay.

1.1.2.3 C¸c lo¹i h×nh cho vay tiªu dïng

a/ C¨n cø vµo môc ®Ých cho vay

Cho vay tiªu dïng c tró ( Residential morage loan): lµ c¸c kho¶n

cho vay nh»m phôc vô nhu cÇu x©y dùng, mua s¾m hoÆc c¶i t¹o nhµ ë c¸

nh©n, hé gia ®×nh.

Cho vay tiªu dïng kh«ng c tró ( Nonresidential morage loan): lµ

c¸c kho¶n cho vay phôc vô nhu cÇu c¶i thiÖn ®êi sèng nh mua s¾m ph-

¬ng tiÖn, ®å dïng, du lÞch, häc hµnh hoÆc gi¶i trÝ....

b/ C¨n cø vµo h×nh thøc cho vay

4

Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr¬ng Thanh Trµ

Cho vay tiªu dïng trùc tiÕp ( Direct consumer loan): lµ lo¹i cho

vay trong ®ã kh¸ch hµng trùc tiÕp xin vay, nhËn tiÒn vay vµ trùc tiÕp tr¶

nî ng©n hµng. Gåm cã c¸c h×nh thøc sau:

- Cho vay tiªu dïng tr¶ theo ®Þnh kú

- Theo h×nh thøc thÎ tÝn dông: lµ nghiÖp vô tÝn dông mµ trong ®ã

ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ cho nh÷ng ngêi cã tµi kho¶n ng©n hµng cã ®ñ

®iÒu kiÖn cÊp thÎ vµ Ên ®Þnh møc giíi h¹n tÝn dông tèi ®a mµ ngêi cã thÎ

®îc phÐp sö dông.

Cho vay tiªu dïng trùc tiÕp cã mét sè u ®iÓm sau:

Trong cho vay tiªu dïng trùc tiÕp ng©n hµng cã thÓ tËn dông ®îc

së trêng cña nh©n viªn tÝn dông. Nh÷ng ngêi nµy thêng ®îc ®µo t¹o

chuyªn m«n vµ cã nhiÒu kinh nghiÖm trong lÜnh vùc tÝn dông cho nªn

c¸c quyÕt ®Þnh tÝn dông trùc tiÕp cña ng©n hµng thêng cã chÊt lîng cao

h¬n so víi trêng hîp chóng ®îc quyÕt ®Þnh bëi nh÷ng c«ng ty b¸n lÎ.

Ngoµi ra, trong ho¹t ®éng cña m×nh nh©n viªn tÝn dông ng©n

hµng cã xu híng chó träng ®Õn viÖc t¹o ra c¸c kho¶n vay cã chÊt lîng

tèt trong khi nh©n viªn cña nh÷ng c«ng ty b¸n lÎ thêng chó träng ®Õn

viÖc b¸n cho ®îc nhiÒu hµng. Bªn c¹nh ®ã, t¹i thêi ®iÓm b¸n hµng, c¸c

quyÕt ®Þnh tÝn dông thêng ®îc ®a ra véi vµng vµ nh vËy cã thÓ cã nhiÒu

kho¶n tÝn dông ®îc cÊp ra mét c¸ch kh«ng chÝnh ®¸ng. H¬n n÷a, trong

mét sè trêng hîp do quyÕt ®Þnh nhanh, c«ng ty b¸n lÎ cã thÓ tõ chèi cÊp

tÝn dông ®èi víi kh¸ch hµng tèt cña m×nh. nÕu ngêi cÊp tÝn dông lµ ng©n

hµng, ®iÒu nµy cã thÓ ®îc h¹n chÕ.

Cho vay tiªu dïng trùc tiÕp cã u ®iÓm lµ linh ho¹t h¬n so víi cho

vay tiªu dïng gi¸n tiÕp.

Khi kh¸ch hµng co quan hÖ trùc tiÕp víi ng©n hµng, cã rÊt nhiÒu

lîi thÕ cã thÓ ph¸t sinh cã kh¶ n¨ng lµm tho¶ m·n quyÒn lîi cho c¶ hai

phÝa kh¸ch hµng lÉn ng©n hµng.

Cho vay tiªu dïng gi¸n tiÕp ( Indirect consumer loan): lµ lo¹i tÝn

dông ®îc thùc hiÖn b»ng c¸ch ng©n hµng mua c¸c phiÕu b¸n hµng cña

5

(2)

(3)

(1)

(2) (3) (5)

Ng©n hµng th¬ng m¹i

Ngêi b¸n

Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr¬ng Thanh Trµ

c¸c cöa hµng b¸n lÎ. Nh vËy, chÝnh lµ c¸ch tµi trî b¸n hµng tr¶ gãp cña

ng©n hµng. Nã ®îc thùc hiÖn mét trong hai c¸ch sau:

C¸ch 1:

Víi:

(1) Ngêi mua tr¶ tríc tõ 20% ®Õn 30% gi¸ trÞ cña tµi s¶n

(2) Ngêi b¸n giao tµi s¶n cho ngêi mua, nhng vÉn n¾m quyÒn së

h÷u tµi s¶n.

(3) Ngêi b¸n giao quyÒn së h÷u tµi s¶n cho ng©n hµng vµ phiÕu

b¸n hµng ®Ó thÕ chÊp tµi s¶n

(4) Ng©n hµng tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n

(5) Ngêi mua tr¶ gãp cho ng©n hµng theo ®Þnh kú vµ møc ®· ®Þnh

C¸ch 2.

(4)

Víi :

(1) Ngêi mua mua chÞu hµng ho¸ vµ giao kú phiÕu cho ngêi b¸n

6

(4) (5)

(1)

Ngêi b¸n

Ng©n hµng th¬ng m¹i

Ngêi mua

Ngêi mua

Kho¸ luËn tèt nghiÖp Tr¬ng Thanh Trµ

(2) Ngêi mua kÝ quü cho ng©n hµng tõ 20% ®Õn 30% gi¸ trÞ tµi

s¶n vµ cam kÕt thÕ chÊp tµi s¶n

(3) Ng©n hµng chiÕt khÊu kú phiÕu cña ngêi b¸n giao

(4) Ngêi b¸n giao tµi s¶n vµ quyÒn së h÷u cho ngêi mua

(5) Ngêi mua tr¶ gãp cho ng©n hµng theo ®Þnh kú vµ møc ®· ®Þnh

víi h×nh thøc cho vay gi¸n tiÕp cã mét sè u ®iÓm sau:

- Cho phÐp ng©n hµng dÔ dµng t¨ng doanh sè cho vay tiªu dïng.

- Cho phÐp ng©n hµng tiÕt gi¶m ®îc chi phÝ trong cho vay.

- Lµ nguån gèc cña viÖc më réng quan hÖ víi kh¸ch hµng vµ c¸c

ho¹t ®éng ng©n hµng kh¸c.

Bªn c¹nh mét sè u ®iÓm, cho vay tiªu dïng gi¸n tiÕp cã mét sè nhîc

®iÓm sau:

- Ng©n hµng kh«ng tiÕp xóc trùc tiÕp víi ngêi tiªu dïng ®· ®îc

b¸n chÞu

- ThiÕu sù kiÓm so¸t cña ng©n hµng khi c«ng ty b¸n lÎ thùc hiÖn

viÖc b¸n chÞu hµng ho¸.

- Kü thuËt nghiÖp vô cho vay tiªu dïng gi¸n tiÕp cã tÝnh phøc t¹p

cao.

Do nh÷ng nhîc ®iÓm trªn nªn cã rÊt nhiÒu ng©n hµng kh«ng mÆn

mµ víi cho vay tiªu dïng gi¸n tiÕp. Cßn nh÷ng ng©n hµng nµo tham gia

vµo ho¹t ®éng nµy th× ®Òu cã c¸c c¬ chÕ kiÓm so¸t tiªu dïng chÆt chÏ.

Cho vay tiªu dïng gi¸n tiÕp thêng ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c ph¬ng

thøc sau:

- Tµi trî truy ®ßi toµn bé: theo ph¬ng thøc nµy khi b¸n cho ng©n

hµng c¸c kho¶n nî mµ ngêi tiªu dïng ®· mua chÞu, C«ng ty b¸n lÎ cam

kÕt sÏ thanh to¸n cho ng©n hµng toµn bé c¸c kho¶n nî nÕu, khi ®Õn h¹n

ngêi tiªu dïng kh«ng thanh to¸n cho ng©n hµng.

- Tµi trî truy ®ßi h¹n chÕ: theo ph¬ng thøc nµy, tr¸ch nhiÖm cña

c«ng ty b¸n lÎ ®èi víi c¸c kho¶n nî ngêi tiªu dïng mua chÞu kh«ng

thanh to¸n chØ giíi h¹n trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh, phô thuéc vµo

7