Cải cách KT của Nhật Bản và quan hệ VN - NB

Lêi nãi ®Çu

Trong tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ, víi nh÷ng xu thÕ

vËn ®éng vµ bèi c¶nh kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, víi

nh÷ng t¸c ®éng cña t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi ®Ó tr¸nh khái bÞ tôt …

hËu ViÖt Nam ®ang ®øng tríc thêi c¬ míi vµ th¸ch thøc míi. §èi víi ViÖt

Nam, trong ®iÒu kiÖn chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp

trung sang kinh tÕ thÞ trêng l¹i cã ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, tèc ®é t¨ng trëng kinh

tÕ cha cao, ®Ó ®a ®Êt níc ph¸t triÓn nhanh §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh ” Ph¸t huy

cao ®é néi lùc, ®ång thêi tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi” Qu¸ tr×nh tham

gia vµo héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc lµ tÊt yÕu.

NhËt B¶n lµ mét trong nh÷ng níc cã tÇm ¶nh hëng rÊt lín trong nÒn

kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. NhËt B¶n lµ mét cêng quèc

kinh tÕ ®· tr¶i qua nhiÒu n¨m ph¸t triÓn thÇn kú vµo tríc thËp niªn 90cña thÕ

kû XX khiÕn cho c¶ thÕ giíi kh©m phôc. NhiÒu níc trong khu vùc Ch©u ¸ ®·

phÊn ®Êu noi theo m« h×nh ph¸t triÓn cña NhËt B¶n, trong ®ã mét sè níc vµ

l·nh thæ §«ng ¸ ®· nhanh chãng trë thµnh con rång, con hæ kinh tÕ, gi¶i

quyÕt thµnh c«ng nhiÒu vÊn ®Ò ®êi sèng kinh tÕ – x· héi, chØ trong vßng 2

– 3 thËp niªn.V× vËy, viÖc xem xÐt, nghiªn cøu, t×m hiÓu häc hái nh÷ng

chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p, gi¶i ph¸p, chiÕn lîc mµ chÝnh phñ NhËt B¶n ®· sö

dông ®Ó ®a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh vËy ®èi víi ViÖt Nam lµ rÊt

cÇn thiÕt nh»m t¹o ra sù t¨ng trëng cao vµ bÒn v÷ng cho viÖc ph¸t triÓn kinh

tÕ - x· héi.

Sau qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i Trung t©m Nghiªn cøu NhËt B¶n em ®· hoµn

thµnh chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp víi ®Ò tµi: “C¶i c¸ch kinh tÕ cña NhËt

B¶n vµ mèi quan hÖ kinh tÕ ViÖt Nam NhËt B¶n – ”.

V× thêi gian ng¾n vµ kiÕn thøc b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn néi dung

chuyªn ®Ò thùc tËp nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. KÝnh mong c¸c

thÇy c« chØ b¶o, gãp ý ®Ó chuyªn ®Ò thùc tËp cña em ®îc hoµn chØnh h¬n.

1

Môc tiªu vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

I. Môc tiªu nghiªn cøu ®Ò tµi

§Ò tµi tËp trung nghiªn cøu, hÖ thèng nh÷ng vÊn ®Ò vÒ c¶i c¸ch kinh tÕ

cña NhËt B¶n, hiÖu qu¶ cña cuéc c¸c cuéc c¶i c¸ch ®ã vµ sù ¶nh hëng cña nã

tíi ViÖt Nam.

§¸nh gi¸ bíc ®Çu hiÖu qu¶ cña c¸c cuéc c¶i c¸ch ®ã ®èi víi viÖc thóc

®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña NhËt B¶n, ViÖt Nam vµ mét sè tån t¹i.

Trªn c¬ së ®ã ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p vµ t×m ra nh÷ng ¶nh hëng cña c¸c

cuéc c¶i c¸ch ®ã ®èi víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi

riªng trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ – x· héi.

II. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

§Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu trªn cÇn ph¶i cã ph¬ng ph¸p, c¸ch tiÕp cËn

khoa häc vµ phï hîp. C¬ së lý luËn thùc hiÖn ®Ò tµi chñ yÕu dùa vµo c¸c lý

thuyÕt liªn quan ®Õn lîi thÕ so s¸nh, lý thuyÕt vÒ ph¸t triÓn th¬ng m¹i quèc tÕ

trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ ngµy nay.

III. KÕt cÊu cña §Ò tµi

Lêi nãi ®Çu ®Ò cËp ®Õn sù cÇn thiÕt, môc tiªu, néi dung, ý nghÜa, ®Ò tµi.

Ch¬ng I, §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu vÒ NhËt B¶n, qu¸ tr×nh c¶i c¸ch cña

NhËt B¶n vµ tÇm ¶nh hëng cña nã tíi nÒn kinh tÕ NhËt B¶n.

Ch¬ng II, §Ò tµi tËp trung ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c cuéc c¶i c¸ch tµi

chÝnh cña NhËt B¶n vµ hiÖu qu¶ cña nã.

Ch¬ng III, Quan hÖ kinh tÕ ViÖt Nam - NhËt B¶n. Mét sè gi¶i ph¸p

nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c cuéc c¶i c¸ch ®ã vµ triÓn väng ph¸t triÓn

trong t¬ng lai.

2

KÕt luËn, Trªn c¬ së kÕt qu¶ nghiªn cøu phÇn kÕt luËn kh¼ng ®Þnh nh÷ng

kÕt qu¶ ®¹t ®îc vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao mèi quan hÖ kinh tÕ NhËt

B¶n - ViÖt Nam trong t¬ng lai.

3

Ch¬ng I: Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ

cña NhËt B¶n

I. Xu híng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi

Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ ®ang trë thµnh mét trong nh÷ng xu h￾íng quan träng trong ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ. C¸c níc ®ang ph¸t triÓn

(trong ®ã cã ViÖt Nam) cïng víi viÖc tranh thñ thu hót c¸c nguån vèn ®Ó

ph¸t triÓn còng khuyÕn khÝch, ®Èy m¹nh viÖc quan hÖ hîp t¸c víi c¸c níc

ph¸t triÓn trªn thÕ giíi nh»m häc hái kinh nghiÖm còng nh më réng thÞ trêng,

tËn dông c¸c nguån tµi nguyªn, lao ®éng, t¨ng nguån thu lîi nhuËn còng nh

t¨ng cêng ¶nh hëng víi c¸c níc kh¸c vµ. ChÝnh v× nh÷ng lÏ ®ã mµ ®· cã rÊt

nhiÒu quèc gia, tæ chøc quèc tÕ, c¸c c¬ quan nghiªn cøu, c¸c nhµ khoa häc ®·

®a ra, tæng kÕt nh÷ng kinh nghiÖm, nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn, thùc tiÔn vµ dù b¸o

vÒ xu híng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong ®ã cã NhËt B¶n vµ ViÖt

Nam.

II. nÒn kinh tÕ nhËt b¶n tõ cuèi nh÷ng n¨m 1980 ®Õn

nay

NhËt B¶n, mét níc nghÌo tµi nguyªn, kh«ng thÓ ®¸nh mÊt bÊt kú mét

c¬ héi th¬ng m¹i quèc tÕ nµo nÕu ®ã lµ c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ duy tr×

mét møc sèng cao. C¸c chÝnh s¸ch liªn quan tíi th¬ng m¹i vµ ®Çu t do vËy ®·

chiÕm mét vÞ trÝ næi bËt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Sau thêi kú t¨ng tr￾ëng kinh tÕ cao, ë NhËt B¶n ®· n¶y sinh hµng lo¹t vÊn ®Ò ®ßi hái nhµ níc

ph¶i ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch vµ tiÕn hµnh c¶i c¸ch trªn nhiÒu lÜnh vùc: kinh tÕ,

x· héi, chÝnh trÞ, v¨n hãa…

Ph¹m vi cña ®Ò tµi ®îc x¸c ®Þnh lµ nh÷ng c¶i c¸ch ®îc tiÕn hµnh ë

NhËt B¶n tõ cuèi nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû 20 ®Õn nay. Nh÷ng c¶i c¸ch nµy

®·, ®ang vµ sÏ ®îc tiÕn hµnh víi néi dung vµ h×nh thøc rÊt phong phó vµ ®a

d¹ng, cha biÕt ®îc thêi gian kÕt thóc.

- Nh÷ng yÕu tè (bªn trong vµ bªn ngoµi) thóc ®Èy NhËt B¶n c¶i c¸ch.

§ã lµ sù ®æ vì cña kinh tÕ bong bãng, ®ång Yªn lªn gi¸, hÖ thèng ng©n hµng

tµi chÝnh l¹c hËu, sù giµ ho¸ d©n sè, bé m¸y nhµ níc yÕu kÐm, t×nh h×nh

4

chÝnh trÞ mÊt æn ®Þnh vµ t×nh h×nh quèc tÕ cã nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p t¸c

®éng m¹nh tíi kinh tÕ, x· héi NhËt B¶n.

- Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña c¶i c¸ch kinh tÕ ë NhËt B¶n, trong ®ã bao

gåm c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p t×nh thÕ lÉn c¸c ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ

mét c¸ch toµn diÖn. §ång thêi, ®¸nh gia mét sè thµnh c«ng còng nh h¹n chÕ

cña c¶i c¸ch kinh tÕ ë NhËt B¶n vµ cuèi cïng v¹ch ra nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®îc

tiÕp tôc c¶i c¸ch.

Trong nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XX, cuéc khñng ho¶ng nî ®· lµm cho

nhiÒu níc ®ang ph¸t triÒn l©m vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i nghiªm träng. §Ó

tho¸t khái khñng ho¶ng, suy tho¸i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®· ph¶i c¶i c¸ch

kinh tÕ theo híng chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, më cöa nÒn kinh tÕ,

thùc hiÖn chiÕn lîc CNH, híng vÒ xuÊt khÈu. Vµ NhËt B¶n còng kh«ng lµ

ngo¹i lÖ, tõ ®Çu thËp niªn 1990 ®Õn nay, nÒn kinh tÕ NhËt B¶n vÉn cha tho¸t

h¼n ra khái c¬n suy tho¸i kÐo dµi, cho dï còng ®· cã sù t¨ng trëng trë l¹i cña

nÒn kinh tÕ víi chØ sè dù ®o¸n kho¶ng 2,4% n¨m 2003 (t¹p chÝ “Times” sè

th¸ng 10/2003).

Sù ph¸t triÓn kh«ng æn ®Þnh ®i liÒn víi khñng ho¶ng suy tho¸i kÐo dµi

lµ ®Æc trng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ NhËt B¶n trong kho¶ng h¬n thËp niªn võa

qua. khëi ®Çu cña sù phÊt triÓn ®ã ®îc ®¸nh dÊu bëi sù ®æ vì cña nÒn kinh tÕ

bong bãng NhËt B¶n vµo ®Çu thËp niªn 1990. T¨ng trëng kinh tÕ (GDP) cña

NhËt B¶n trong nh÷ng n¨m 1990 ®· suy gi¶m liªn tôc víi ®éng th¸i t¨ng tr￾ëng rÊt chËm ch¹p vµ thÊt thêng. Cô thÓ nh sau:

- Tõ 1990 ®Õn 1996: víi ®éng th¸i t¨ng trëng kinh tÕ: 0,5%; 0,6%;

2,8%; vµ 3,2%.

- Tõ 1997 ®Õn 1999: tiÕn dÇn ®Õn t×nh tr¹ng trÇm träng cña khñng

ho¶ng. Khñng ho¶ng kinh tÕ NhËt B¶n ®îc g¾n liÒn víi ¶nh hëng tiªu cùc

cña khñng ho¶ng tµi chÝnh – tiÒn tÖ §«ng ¸ (1997 – 1998). LÇn ®Çu tiªn

kÓ tõ sau ChiÕn tranh ThÕ giíi thø hai, kinh tÕ NhËt B¶n t¨ng trëng ©m

liªn tôc trong 2 n¨m liÒn(1997: - 0,7% vµ 1998: -1,1%).N¨m 1999: kinh

tÕ NhËt B¶n phôc håi trë l¹i nhng t¨ng trëng cßn mong manh: 0,7%.

- N¨m 2000: kinh tÕ NhËt B¶n t¨ng trëng kh¶ quan: 2,4%.

- N¨m 2001: suy gi¶m kinh tÕ trë l¹i víi chØ sè t¨ng trëng: -0,4%.

- N¨m 2002 ®Õn nay: ®ang phôc håi yÕu 1,6%.

5