Các biểu thức chiếu vật về nhân vật anh hùng trong tiểu thuyết hội thề của nguyễn quang thân

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

------------

PHẠM THỊ NHÃ TRÚC

CÁC BIỂU THỨC CHIẾU VẬT

VỀ NHÂN VẬT ANH HÙNG TRONG

TIỂU THUYẾT HỘI THỀ CỦA NGUYỄN QUANG THÂN

Chuyên ngành: Ngôn Ngữ Học

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

SƯ PHẠM NGỮ VĂN

ĐÀ NẴNG - 2022

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

------------

PHẠM THỊ NHÃ TRÚC

CÁC BIỂU THỨC CHIẾU VẬT

VỀ NHÂN VẬT ANH HÙNG TRONG

TIỂU THUYẾT “HỘI THỀ” CỦA NGUYỄN QUANG THÂN

Chuyên ngành: Ngôn Ngữ Học

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

SƯ PHẠM NGỮ VĂN

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

PGS.TS. TRẦN VĂN SÁNG

ĐÀ NẴNG - 2022

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện. Các số

liệu và kết quả trình bày trong khóa luận là trung thực, chưa được công bố bởi

bất kỳ tác giả nào hay ở bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả

Phạm Thị Nhã Trúc

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này, tôi đã nhận được nhiều sự giúp

đỡ vô cùng quý báu của các tập thể và cá nhân.

Tôi xin bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đến PGS.TS Trần Văn Sáng – người đã

tận tâm hướng dẫn tôi trong quá trình học tập và triển khai đề tài khóa luận.

Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô trong Khoa Ngữ Văn – Trường

Đại học Sư phạm Đà Nẵng đã luôn động viên, truyền đạt những kinh nghiệm quý

báu trong suốt thời gian học tập tại trường.

Cảm ơn tập thể lớp 18SNV đã luôn động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá

trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành khóa luận.

Xin được biết ơn gia đình, những người thân đã là điểm tựa vững chắc để

tôi cố gắng hoàn thành công trình này.

Một lần nữa, xin chân thành cảm ơn!

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2022

Tác giả

Phạm Thị Nhã Trúc

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BTCV : Biểu thức chiếu vật

BT : Biểu thức

CV : Chiếu vật

ĐT : Định tố

PT : Phụ trước

TT : Trung tâm

PS : Phụ sau

TTP : Thành tố phụ

MỤC LỤC

1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................................... 2

3. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................... 5

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 5

4.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................................... 5

4.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 5

5. Phương pháp, thủ pháp nghiên cứu ........................................................................... 5

5.1. Thủ pháp thống kê, phân loại................................................................................... 5

5.2. Phương pháp miêu tả ngôn ngữ ............................................................................... 5

6. Cấu trúc luận văn ......................................................................................................... 6

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LIÊN QUAN....................... 7

1.1. Lý thuyết chiếu vật .................................................................................................... 7

1.1.1. Sự chiếu vật .......................................................................................................... 7

1.1.2. Biểu thức chiếu vật............................................................................................... 8

1.1.3. Chiếu vật ............................................................................................................... 9

1.1.3.1. Khái niệm chiếu vật......................................................................................... 9

1.1.3.2. Chiếu vật trong văn chương.......................................................................... 10

1.1.4. Phương thức chiếu vật ....................................................................................... 11

1.1.4.1. Phương thức dùng tên riêng.......................................................................... 12

1.1.4.2. Phương thức dùng biểu thức miêu tả ............................................................ 13

1.1.4.3. Phương thức dùng chỉ xuất ........................................................................... 14

1.2. Lý thuyết hoạt động giao tiếp................................................................................. 16

1.2.1. Các nhân tố của hoạt động giao tiếp ................................................................. 16

1.2.1.1. Ngữ cảnh ....................................................................................................... 17

1.2.1.2. Ngôn ngữ ....................................................................................................... 18

1.2.1.3. Diễn ngôn ...................................................................................................... 19

1.2.2. Các nhân tố giao tiếp và chiếu vật trong tác phẩm văn chương...................... 20

1.2.2.1. Đối ngôn (tác giả và bạn đọc)....................................................................... 20

1.2.2.2. Ngữ cảnh, tình huống giao tiếp..................................................................... 20

1.3. Giới thiệu về Nguyễn Quang Thân và tiểu thuyết Hội thề................................... 22

1.3.1. Nguyễn Quang Thân trong diện mạo tiểu thuyết lịch sử Việt Nam đầu thế

kỷ XXI............................................................................................................................ 22

1.3.2. Một cái nhìn khái lược về tiểu thuyết “Hội thề”............................................... 24

1.4. Tiểu kết chương 1 .................................................................................................... 25

CHƯƠNG 2. KHẢO SÁT, PHÂN LOẠI CÁC BIỂU THỨC CHIẾU VẬT VỀ

NHÂN VẬT ANH HÙNG TRONG TIỂU THUYẾT HỘI THỀ CỦA NGUYỄN

QUANG THÂN............................................................................................................... 27

2.1. Thống kê ................................................................................................................... 27

2.2. Phân loại kết quả khảo sát...................................................................................... 27

2.2.1. Phân loại theo đặc điểm cấu tạo........................................................................ 27

2.2.1.1. Chiếu vật bằng biểu thức tên riêng ............................................................... 27

2.2.1.2. Chiếu vật bằng biểu thức miêu tả.................................................................. 30

2.2.1.3. Chiếu vật bằng biểu thức chỉ xuất................................................................. 33

2.2.2. Phân loại theo đặc điểm ngữ nghĩa: ................................................................. 36

2.2.2.1. Các biểu thức chiếu vật là tên riêng ............................................................. 36

2.2.2.2. Các biểu thức chiếu vật có nghĩa phi miêu tả ............................................... 37

2.2.2.3. Các biểu thức chiếu vật có nghĩa miêu tả ..................................................... 37

2.3. Tiểu kết chương 2 .................................................................................................... 41

CHƯƠNG 3. GIÁ TRỊ NGHỆ THUẬT CỦA CÁC BIỂU THỨC CHIẾU VẬT

VỀ NHÂN VẬT ANH HÙNG TRONG TIỂU THUYẾT HỘI THỀ CỦA

NGUYỄN QUANG THÂN ............................................................................................ 42

3.1. Bộc lộ đặc điểm giới tính và ngoại hình nhân vật................................................. 42

3.1.1. Đặc điểm giới tính .............................................................................................. 42

3.1.2. Bộc lộ đặc điểm ngoại hình của nhân vật......................................................... 44

3.2. Bộc lộ nguồn gốc xuất thân và thái độ nhân vật................................................... 53

3.2.1. Bộc lộ nguồn gốc xuất thân của nhân vật......................................................... 53

3.2.2. Bộc lộ thái độ nhân vật....................................................................................... 53

3.3. Tiểu kết chương 3 .................................................................................................... 56

KẾT LUẬN ..................................................................................................................... 58

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 59

PHỤ LỤC

PHỤ LỤC 1

PHỤ LỤC 2

PHỤ LỤC 3

PHỤ LỤC 4

PHỤ LỤC 5