Các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chinh đối với người chưa thành niên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THANH ĐĂNG KHOA

CÁC BIỆN PHÁP THAY THẾ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH

CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, THÁNG 01 NĂM 2022

NGUY

ỄN THANH ĐĂNG KHOA LU

ẬT HI

ẾN PHÁP VÀ LU

ẬT HÀNH CHÍNH KHÓA 32

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

CÁC BIỆN PHÁP THAY THẾ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH

CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính

Mã số chuyên ngành: 8380102

Người hướng dẫn khoa học: TS. Thái Thị Tuyết Dung

Học viên: Nguyễn Thanh Đăng Khoa

Lớp: Cao học Luật Hiến pháp và Luật Hành chính

Khóa: 32

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 01 năm 2022

2

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sĩ Luật học: “Các biện pháp thay thế xử lý

vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên” là công trình nghiên cứu do

tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Thái Thị Tuyết Dung.

Trong Luận văn, tôi có sử dụng, trích dẫn một số ý kiến, quan điểm khoa học của một

số tác giả. Toàn bộ nội dung này đều đã được trích dẫn nguồn cụ thể và chính xác.

Các số liệu, thông tin được sử dụng trong Luận văn là hoàn toàn trung thực, khách

quan.

Tác giả

Nguyễn Thanh Đăng Khoa

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Viết đầy đủ Viết tắt

1 Biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính BPTTXLVPHC

2

Bộ luật Dân sự số 91/2015/QH13 ngày

24/11/2015

BLDS năm 2015

3

Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 ngày

27/11/2015, được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số

12/2017/QH14 ngày 20/6/2017

BLHS năm 2015

4 Cơ sở dữ liệu quốc gia CSDLQG

5

Luật Xử lý vi phạm hành chính số 15/2012/QH13

ngày 20/6/2012

Luật XLVPHC năm 2012

6 Người chưa thành niên NCTN

7

Pháp lệnh về xử phạt vi phạm hành chính số 28-

LCT/HĐNN8 ngày 07/12/1989

Pháp lệnh năm 1989

8

Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính số 41-

L/CTN ngày 06/7/1995

Pháp lệnh năm 1995

9

Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính số

44/2002/PL-UBTVQH10 ngày 02/7/2002, được

sửa đổi, bổ sung bởi Pháp lệnh số 31/2007/PL￾UBTVQH ngày 08/3/2007 và Pháp lệnh số

04/2008/PL-UBTVQH12 ngày 02/4/2008

Pháp lệnh năm 2002

10 Ủy ban nhân dân UBND

11 Vi phạm hành chính VPHC

12 Xử lý vi phạm hành chính XLVPHC

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN

STT

Biểu đồ,

sơ đồ

Nội dung

Trang

thể hiện

1 Sơ đồ Mô tả tóm tắt thủ tục áp dụng biện pháp quản lý tại gia đình 33

2 Biểu đồ 1

Số vụ vi phạm pháp luật do người chưa thành niên thực hiện

ở Việt Nam (2013-2018)

41

3 Biểu đồ 2

Thống kê tình hình áp dụng biện pháp quản lý tại gia đình đối

với người chưa thành niên ở Việt Nam (2014-2017)

42

4 Biểu đồ 3

Thống kê số lượng người chưa thành niên bị xử phạt cảnh

cáo và áp dụng biện pháp nhắc nhở trên địa bàn tỉnh Quảng

Ngãi (2014-2018)

44

5 Biểu đồ 4

Tình hình áp dụng biện pháp quản lý tại gia đình tại tỉnh Tây

Ninh (2015-2019)

45

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................... 01

CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ CÁC BIỆN PHÁP

THAY THẾ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA

THÀNH NIÊN ........................................................................................................ 06

1.1. Những vấn đề lý luận về các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính

đối với người chưa thành niên .............................................................................. 06

1.1.1. Khái niệm người chưa thành niên và xử lý vi phạm hành chính đối với người

chưa thành niên........................................................................................................ 06

1.1.2. Khái niệm biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa

thành niên ................................................................................................................ 13

1.1.3. Đặc điểm của các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người

chưa thành niên........................................................................................................ 15

1.1.4. Ý nghĩa của các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người

chưa thành niên ...................................................................................................... 19

1.2. Quy định pháp luật về các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối

với người chưa thành niên..................................................................................... 21

1.2.1. Các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành

niên cụ thể. ............................................................................................................... 21

1.2.2. Nguyên tắc áp dụng biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người

chưa thành niên........................................................................................................ 23

1.2.3. Điều kiện áp dụng biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người

chưa thành niên........................................................................................................ 26

1.2.4. Thẩm quyền áp dụng biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người

chưa thành niên........................................................................................................ 29

1.2.5. Thủ tục áp dụng biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người

chưa thành niên ....................................................................................................... 30

1.2.6. Thi hành biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành

niên........................................................................................................................... 34

1.3. Những thay đổi của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi

phạm hành chính số 67/2020/QH14 ngày 13/11/2020 liên quan đến biện pháp

thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên................... 35

Kết luận Chương 1 ................................................................................................. 39

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ BIỆN PHÁP THAY

THẾ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH

NIÊN VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP KIẾN NGHỊ................................................... 40

2.1. Tổng quan tình hình áp dụng biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính

đối với người chưa thành niên ............................................................................. 40

2.2. Đánh giá thực trạng áp dụng biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính

đối với người chưa thành niên ............................................................................. 43

2.2.1. Những điểm tích cực ..................................................................................... 43

2.2.2. Những điểm hạn chế....................................................................................... 47

2.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong việc áp dụng biện pháp thay thế xử

lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên....................................... 53

2.3.1. Pháp luật vẫn còn tồn tại những hạn chế, bất cập ........................................ 53

2.3.2. Năng lực, nhận thức của các chủ thể có thẩm quyền áp dụng biện pháp thay

thế xử lý vi phạm hành chính vẫn còn tương đối hạn chế........................................ 61

2.3.3. Nhận thức của người chưa thành niên đối với biện pháp thay thế xử lý vi phạm

hành chính vẫn còn chưa cao................................................................................... 62

2.3.4. Hệ thống Cơ sở dữ liệu quốc gia về xử lý vi phạm hành chính vẫn chưa được

đưa vào triển khai trên thực tế ................................................................................ 63

2.4. Một số giải pháp kiến nghị góp phần hoàn thiện việc áp dụng biện pháp thay

thế xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên ........................... 65

2.4.1. Khắc phục các hạn chế, bất cập của pháp luật về biện pháp thay thế xử lý vi

phạm hành chính đối với người chưa thành niên .................................................... 65

2.4.2. Về công tác tập huấn, nâng cao trình độ chuyên môn, nhận thức pháp luật về

biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính cho chủ thể có thẩm quyền............... 70

2.4.3. Về công tác kiểm tra, giám sát việc áp dụng biện pháp thay thế xử lý vi phạm

hành chính của chủ thể có thẩm quyền ................................................................... 71

2.4.4. Về công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về biện pháp thay thế xử lý vi

phạm hành chính ...................................................................................................... 72

2.4.5. Về việc sử dụng Cơ sở dữ liệu quốc gia về xử lý vi phạm hành chính trong công

tác áp dụng biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành

niên........................................................................................................................... 73

Kết luận Chương 2 ................................................................................................. 75

KẾT LUẬN CHUNG ............................................................................................. 76

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC 01 – PHIẾU PHỎNG VẤN NGƯỜI LÀM CÔNG TÁC THỰC TIỄN

PHỤ LỤC 02 – KẾT QUẢ ĐIỀU TRA XÃ HỘI HỌC

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài:

Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (Luật XLVPHC năm 2012) là đạo

luật đầu tiên của nước ta quy định một cách có hệ thống về xử phạt vi phạm hành

chính và các biện pháp xử lý hành chính (trước đây được điều chỉnh chủ yếu bởi các

Pháp lệnh)1

. Bên cạnh việc quy định có hệ thống hơn các biện pháp xử phạt, nguyên

tắc xử phạt vi phạm hành chính, cũng như biện pháp xử lý hành chính, Luật XLVPHC

năm 2012 còn thể hiện nhiều điểm tiến bộ liên quan đến vấn đề đảm bảo quyền của

người chưa thành niên (NCTN). Một trong những điểm đặc biệt và đáng chú ý của

Luật XLVPHC năm 2012 đó là việc chính thức ghi nhận lần đầu tiên các biện pháp

có tác dụng thay thế cho việc xử lý vi phạm hành chính (XLVPHC) đối với NCTN.

Các biện pháp này được Luật xác định với tên gọi “Các biện pháp thay thế xử lý vi

phạm hành chính đối với NCTN” bao gồm hai biện pháp: (i) Nhắc nhở và (ii) Quản

lý tại gia đình2

. Việc ghi nhận các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính

(BPTTXLVPHC) không chỉ là biểu hiện rõ nét của việc nội luật hóa các quy định của

pháp luật quốc tế mà còn là sự tiếp thu, thực hiện các quy định pháp luật của Việt

Nam về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.

Song, trên thực tế, việc áp dụng các BPTTXLVPHC đối với NCTN vẫn tồn

tại những hạn chế. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như quy định

pháp luật vẫn chưa tạo được hành lang pháp lý vững chắc cho việc áp dụng trên thực

tế; công tác áp dụng pháp luật chưa được thống nhất, hiệu quả,.. Vì vậy, việc nghiên

cứu, phân tích các quy định pháp luật, cũng như thực tiễn áp dụng BPTTXLVPHC

để chỉ ra những điểm còn hạn chế, từ đó đưa ra các giải pháp kiến nghị là việc làm

rất cần thiết. Chính vì những lý do đó, mà tác giả lựa chọn đề tài “Các biện pháp

thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên” làm Luận văn

Thạc sĩ của mình.

1 Trước khi Luật XLVPHC năm 2012, vấn đề xử phạt vi phạm hành chính được điều chỉnh chủ yếu bởi các

văn bản sau: Nghị định số 143-CP ngày 27/05/1977 của Hội đồng Chính Phủ ban hành điều lệ về phạt vi cảnh,

Pháp lệnh số 28-LCT/HĐNN8 ngày 07/12/1989 của Hội đồng Nhà nước về xử phạt vi phạm hành chính, Pháp

lệnh số 41-L/CTN ngày 06/7/1995 của Ủy ban thường vụ Quốc hội về xử lý vi phạm hành chính, Pháp lệnh số

44/2002/PL-UBTVQH10 ngày 02/07/2002 của Ủy ban thường vụ Quốc hội về xử lý vi phạm hành chính (được

sửa đổi, bổ sung bởi Pháp lệnh số 31/2007/PL-UBTVQH ngày 08/03/2007 và Pháp lệnh số 04/2008/PL￾UBTVQH12 ngày 02/04/2008 của Ủy ban thường vụ Quốc hội). Trong đó, Pháp lệnh số 41-L/CTN ngày

06/07/1995 là văn bản pháp lý đầu tiên chính thức ghi nhận các biện pháp xử lý hành chính.

2 Các biện pháp này được quy định tại Điều 139 và Điều 140 Luật XLVPHC năm 2012.