Các biện pháp quản lý nhằm tăng cường hoạt động nghiên cứu khoa học của Sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 1 http://www.lrc-tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

-----------------------------------------

NGUYỄN VÂN ANH

CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NHẰM TĂNG CƢỜNG

HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA

SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM - ĐHTN

Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục

Mã số : 60 14 05

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:

TS NGUYỄN THỊ TÍNH

Thái Nguyên - 2009

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 2 http://www.lrc-tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thiện luận văn: Các biện pháp quản lý tăng cường hoạt động

nghiên cứu khoa học của sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái

Nguyên, trƣớc hết tối bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với TS Nguyễn Thị Tính,

ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn tạo điều kiện cho tôi nghiên cứu hoàn thành luận

văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn thầy cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục, Khoa

Sau Đại học và đặc biệt là các thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy các chuyên đề

của toàn khóa học đã tạo điều kiện, đóng góp ý kiến cho tôi trong suốt quá trình

hoàn thành luận văn.

Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn tới Khoa Tâm lý - Giáo dục, Khoa Sau

Đại học và các đơn vị trong trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên đã

gióp đỡ tôi hoàn thành luận văn.

Tôi xin cảm ơn anh em, bạn bè đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi

trong quá trình học tập, nghiên cứu và hòan thành luận văn.

Tác giả luận văn

Nguyễn Vân Anh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 3 http://www.lrc-tnu.edu.vn

MỤC LỤC

Mở đầu 7

Chƣơng 1: Một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động nghiên

cứu khoa học ở trƣờng ĐHSP- ĐHTN

12

1.1 Lịch sử nghiên cứu vấn đề 12

1.2 Một số khái niệm cơ bản 19

1.2.1 Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục 19

1.2.2 Khái niệm khoa học, nghiên cứu khoa học. 23

1. 3 Các vấn đề lý luận về quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của

sinh viên trƣờng ĐHSP- ĐHTN

25

1.3.1 Quản lý hoạt động NCKH của sinh viên trƣờng ĐH SP- ĐHTN 25

1.3.1.1 Hoạt động NCKH của sinh viên Trƣờng ĐHSP- ĐHTN 25

1.3.1.2 Đặc điểm của quản lý hoạt động NCKH của sinh viên 26

1.3.1.3 Nội dung của quản lý hoạt động NCKH của sinh viên 28

1.3.1.4 Phƣơng pháp quản lý hoạt động NGKH của sinh viên 30

1.3.2 Quy trình quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên 32

Kết luận chƣơng 1 32

Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động nghiên cứu

khoa học của sinh viên trƣờng ĐHSP - ĐHTN

34

2.1 Giới thiệu về trƣờng Đại học Sƣ phạm - ĐHTN 34

2.2 Thực trạng về công tác quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của

sinh viên trƣờng Đại học Sƣ phạm – ĐHTN

37

2.2.1 Thực trạng quản lý và hƣớng dẫn hoạt động NCKH cho sinh viên của

cán bộ, giảng viên.

43

2.2.2 Thực trạng hoạt động NCKH của sinh viên điều tra trên góc độ SV 49

Kết luận chƣơng 2 55

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 4 http://www.lrc-tnu.edu.vn

Chƣơng 3: Một số biện pháp quản lý tăng cƣờng hoạt động

nghiên cứu khoa học của sinh viên trƣờng ĐHSP – ĐHTN

56

3.1 Cơ sở pháp lý của việc đề xuất các biện pháp 56

3.2 Hệ thống biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh

viên trƣờng Đại học Sƣ phạm – ĐHTN

57

3.2.1 Nhóm biện pháp thứ nhất: Tăng cƣờng công tác chỉ đạo, sự phối hợp

giữa các đơn vị trong và ngoài trƣờng tổ chức có hiệu quả hoạt động

NCKH của sinh viên

57

3.2.1.1 Tăng cƣờng sự phối hợp giữa các đơn vị trong và ngoài trƣờng 57

3.2.1.2 Nâng cao năng lực nhận thức của sinh viên về NCKH 59

3.2.1.3 Ban hành một hệ thống các văn bản hƣớng dẫn cho hoạt động NCKH

của sinh viên.

61

3.2.1.4 Đổi mới phƣơng thức kiểm tra đánh giá hoạt động NCKH của SV 62

3.2.1.5 Đổi mới công tác khen thƣởng về NCKH sinh viên 63

3.2.2 Nhóm biện pháp thứ hai: Xây dựng phá triển nguồn nhân lực phục vụ

cho hoạt động NCKH của sinh viên, đa dạng hóa các nguồn lực.

64

3.2.2.1 Nâng cao năng lực NCKH cho cán bộ, giảng viên. 64

3.2.2.2 Tăng cƣờng cơ sở vật chất cho hoạt động NCKH của sinh viên 65

3.2.2.3 Huy động các nguồn lực để hỗ trợ cho hoạt động NCKH của sinh viên 65

3.2.2.4 Đẩy mạnh công tác thông tin trong hoạt động NCKH của sinh viên; phổ

biến các định hƣớng nghiên cứu của Bộ, đại học, nhà trƣờng để cán bộ,

đơn vị có tính chủ động trong nghiên cứu.

66

3.2.2.5 Đẩy mạnh công tác ứng dụng CNTT trong NCKH của sinh viên và

quản lý NCKH của sinh viên.

67

3.2.3 Nhóm biện pháp thứ ba: Kết hợp NCKH với hoạt động học tập của SV 68

3.2.3.1 Tăng cƣờng chỉ đạo các hoạt động làm bài tập lớn, tiểu luận trong quá

trình dạy học

68

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 5 http://www.lrc-tnu.edu.vn

3.2.3.2 Chỉ đạo thực hiện đổi mới phƣơng pháp giảng dạy ở đại học theo hƣớng

tăng cƣờng hoạt động tự nghiên cứu của sinh viên

68

3.2.3.3 Tăng cƣờng hoạt động tự nghiên cứu, tìm tòi của sinh viên trong

chƣơng trình đào tạo của sinh viên làm quen với hoạt động NCKH

73

3.2.3.4 Tăng cƣờng hoạt động thực tế và kiến tập sƣ phạm 73

3.2.3.5 Phát huy vai trò chủ động, tích cực của giảng viên, sinh viên và đơn vị

khoa trong hoạt động NCKH của sinh viên.

76

3.3 Mối quan hệ giữa các biện pháp và điền kiện thực hiện các biện pháp. 76

3.3.1 Mối quan hệ giữa các biện pháp 76

3.3.2 Điều kiện để thực hiện các biện pháp 77

3.4 Khảo nghiệm các biện pháp đề xuất 77

3.4.1 Mục đích khảo nghiệm 77

3.4.2 Nội dung khảo nghiệm 77

3.4.3 Các phƣơng pháp khảo nghiệm 77

3.4.4 Kết quả khảo nghiệm 77

Kết luận chƣơng 3 80

Kết luận và kiến nghị 81

I Kết luận 81

II Kiến nghị 82

Tài liệu tham khảo 84

Phụ lục

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 6 http://www.lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

Công nghiệp hóa - hiện đại hoá CNH-HĐH

Công nghệ thông tin CNTT

Đại học Sƣ phạm ĐHSP

Đại học Thái Nguyên ĐHTN

Giáo dục và Đào tạo GD&ĐT

Giảng viên GV

Khoa học - Kỹ thuật KH-KT

Khoa học công nghệ KHCN

Nghiên cứu khoa học NCKH

Quản lý khoa học – Quan hệ quốc Tế QLKH - QHQT

Sinh viên SV

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 7 http://www.lrc-tnu.edu.vn

DANH MỤC SƠ ĐỒ - BẢNG BIỂU

Sơ đồ 1.1

Biểu đồ 2.1

Bảng 2.1

Khái niệm quản lý

Đề tài NCKH của sinh viên 2001-2008

Số lƣợng các đề tài NCKH và giải thƣởng sinh viên NCKH

22

36

37

Bảng 2.2 Thống kê giải thƣởng Olympic sinh viên 37

Bảng 2.3 Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý về các biện pháp nâng cao

chất lƣợng NCKH của sinh viên

38

Bảng 2.4 Các biện pháp quản lý hoạt động NCKH sinh viên của cán bộ quản

lý đã tiến hành

39

Bảng 2.5 Đánh giá của cán bộ quản lý về quy trình quản lý hoạt động NCKH

sinh viên của trƣờng ĐHSP - ĐHTN

41

Bảng 2.6 Các biện pháp quản lý nhằm nâng cao năng lực NCKH của sinh viên 42

Bảng 2.7 Thực trạng nhận thức của cán bộ giảng viên nhà trƣờng về ý nghĩa

của hoạt động NCKH đối với sinh viên

43

Bảng 2.8 Đánh giá của giảng viên về kỹ năng NCKH của sinh viên 45

Bảng 2.9 Nhận xét của giảng viên về nguyên nhân dẫn tới chất lƣợng đề tài

NCKH của sinh viên chƣa đƣợc tốt

47

Bảng 2.10 Đề xuất của giảng viên về các biện pháp nhằm nâng cao chất lƣợng

NCKH của sinh viên

47

Bảng 2.11 Biện pháp hƣớng dẫn đề tài NCKH của giảng viên cho sinh viên 48

Bảng 2.12 Thực trạng nhận thức của sinh viên về ý nghĩa của hoạt động NCKH

đối với sinh viên

49

Bảng 2.13 Thực trạng các hình thức sinh viên đã tham gia để tiến hành NCKH 50

Bảng 2.14 Các biện pháp NCKH đã đƣợc thực hiện 51

Bảng 2.15 Tự đánh giá của sinh viên về kỹ năng NCKH của sinh viên 52

Bảng 2.16 Đánh giá của sinh viên về hoạt động hƣớng dẫn NCKH của cán bộ

giáo viên

54

Bảng 3.1 Bảng tổng hợp trƣng cầu ý kiến 78

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 8 http://www.lrc-tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trên con đƣờng công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nƣớc trong xu thế

hội nhập toàn cầu hiện nay thì GD&ĐT đóng một vai trò đặc biệt và ngày càng

đƣợc Đảng và Nhà nƣớc ta quan tâm. Nghị quyết TW II Đại hội Đảng lần thứ

VIII đã khẳng định "Đầu tư cho giáo dục - đào tạo và khoa học công nghệ là

quốc sách hàng đầu".

Trong các trƣờng đại học yếu tố quan trọng nhất ảnh hƣởng đến chất

lƣợng giáo dục đại học chính là lòng say mê học hỏi, năng lực sáng tạo, năng

lực tự nghiên cứu của sinh viên - những ngƣời chủ tƣơng lai của đất nƣớc. Mục

đích giáo dục đại học là đào tạo ra những sinh viên có tri thức, biết sử dụng và

làm chủ dƣợc những thành tựu của KHCN hiện đại đáp ứng nhu cầu phát triển

của xã hội. Chất lƣợng gi¸o dục đại học phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức

NCKH của sinh viên. Nghiên cứu không chỉ là một chức năng thứ yếu của giáo

dục đại học mà còn là điều kiện không thể thiếu đƣợc làm cho nhà trƣờng phù

hợp với xã hội và đảm bảo chất lƣợng. Vì vậy, nghiên cứu khoa học sinh viên

trong các trƣờng đại học nói chung và ĐHSP nói riêng là việc làm cần thiết.

Thông qua hoạt động NCKH nhằm phát huy năng lực trí tuệ vốn có của mỗi

ngƣời, hình thành kỹ năng, phƣơng pháp NCKH cho ngƣời học và giúp ngƣời

học có đƣợc thói quen làm việc độc lập, sáng tạo để củng cố chuyên môn,

nghiệp vụ, nâng cao trình độ và sáng tạo những giá trị mới cho xã hội.

Hiện nay, công tác quản lý hoạt động NCKH của sinh viên còn gặp

những hạn chế, để tìm ra phƣơng hƣớng khắc phục và góp phần nâng cao chất

lƣợng nghiên cứu khoa học cũng nhƣ chất lƣợng đào tạo giáo viên và cán bộ

quản lý, chúng tôi mạnh dạn tìm hiểu đề tài "Các biện pháp quản lý tăng cường

hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại

học Thái Nguyên" làm đề tài nghiên cứu bởi nó mang tính thiết thực và cấp

bách đối với hoạt động quản lý GD&ĐT của nhà trƣờng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 9 http://www.lrc-tnu.edu.vn

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng NCKH của sinh viên trƣờng

ĐHSP - ĐHTN và xây dựng một số biện pháp quản lý nâng cao hiệu quả hoạt

động nghiên cứu khoa học của sinh viên trƣờng ĐHSP - ĐHTN.

3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên

trƣờng ĐHSP - ĐHTN.

- Đối tƣợng nghiên cứu: Biện pháp quản lý tăng cƣờng hoạt động nghiên

cứu khoa học của sinh viên trƣờng ĐHSP - ĐHTN.

4. Giả thuyết khoa học

Hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên là một nội dung quan trọng

trong quản lý nhà trƣờng.

Việc xây dựng các biện pháp thiết thực, mang tính khoa học nhằm tăng

cƣờng công tác quản lý hoạt động NCKH của sinh viên trƣờng ĐHSP sẽ góp

phần nâng cao hiệu quả NCKH của sinh viên và nâng cao chất lƣợng đào tạo

của nhà trƣờng.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1 Tìm hiểu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động NCKH của sinh viên trƣờng

đại học.

5.2 Tìm hiểu thực trạng của công tác quản lý hoạt động NCKH của sinh viên

trƣờng ĐHSP - ĐHTN.

5.3 Các biện pháp đề xuất tăng cƣờng quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học

của sinh viên trƣờng ĐHSP - ĐHTN.

6. Phƣơng pháp nghiên cứu

6.1 Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận

Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp các cơ sở, tài liệu lý luận về quản lý

giáo dục và lý luận quản lý nghiên cứu khoa học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 10 http://www.lrc-tnu.edu.vn

Phƣơng pháp lịch sử nghiên cứu lịch sử vấn đề, tìm hiểu, khai thác các

công trình nghiên cứu về quản lý công tác NCKH trong trƣờng và quản lý nhà

trƣờng để làm cơ sở tiếp tục cho các hoạt động nghiên cứu.

6.2 Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn

Phƣơng pháp thống kê số liệu các đề tài NCKH của sinh viên và các

nhận xét về kết quả nghiên cứu của các đề tài.

Phƣơng pháp lấy ý kiến chuyên gia nhằm khai thác kinh nghiệm, vốn

hiểu biết của các chuyên gia về các biện pháp quản lý.

Phƣơng pháp trò chuyện, phỏng vấn để thu thập những thông tin về hoạt

động quản lý NCKH của trƣờng.

Phƣơng pháp quan sát sử dụng nhằm hỗ trợ cho các phƣơng pháp khác

trong quá trình nghiên cứu để thấy rõ hơn hoạt động của sinh viên trong quá

trình tổ chức thực hiện hoạt động NCKH.

Phƣơng pháp nghiên cứu sản phẩm của sinh viên: các báo cáo khoa học,

bài tập, đề tài khoa học, khoá luận, luận văn tốt nghiệp.

6.3 Nhóm phƣơng pháp thống kê toán học

Sử dụng thống kê toán học sử lý số liệu về quản lý hoạt động NCKH của

sinh viên góp phần làm cho kết quả nghiên cứu đảm bảo độ tin cậy chính

xác cao.

7. Phạm vi giới hạn nghiên cứu

Hoạt động NCKH của sinh viên đƣợc thể hiện ở nhiều hình thức khác

nhau nhƣ đề tài NCKH, bài tập lớn… Với phạm vi giới hạn nghiên cứu đề tài

chủ yếu tập trung nghiên cứu đề tài khoa học của sinh viên.

8. Cấu trúc luận văn

Gồm 3 chƣơng

Chƣơng 1: Một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động NCKH ở trƣờng

ĐHSP - ĐHTN

1.1 Lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.2 Một số khái niệm cơ bản