Ảnh hưởng của tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài đến hiệu quả thông tin giá chứng khoán ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP. HỒ CHÍ MINH

BÙI THỊ NHÀN

ẢNH HƢỞNG CỦA TỶ LỆ SỞ HỮU

CỦA NHÀ ĐẦU TƢ NƢỚC NGOÀI

ĐẾN HIỆU QUẢ THÔNG TIN

GIÁ CHỨNG KHOÁN Ở VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

TP. Hồ Chí Minh - Năm 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn này “Ảnh hưởng của tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư

nước ngoài đến hiệu quả thông tin giá chứng khoán ở Việt Nam” là bài nghiên

cứu của chính tôi.

Ngoài trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam đoan

rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công bố hoặc

được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm/nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận văn

này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường đại

học hoặc cơ sở đào tạo khác.

………………….., …..….

Bùi Thị Nhàn

ii

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tôi muốn gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy cô trong khoa Tài

chính Ngân hàng của Trường đại học Mở TP. Hồ Chí Minh. Các thầy cô đã trang bị

cho tôi những kiến thức cơ bản trong ngành tài chính ngân hàng, để ngày hôm nay,

tôi có đủ kiến thức để hoàn thành bài luận văn này.

Trong thời gian tiến hành làm đề tài, tôi đã gặp không ít khó khăn khi chọn chủ đề

nghiên cứu, cách xử lý số liệu, cũng như cách đọc các kết quả của mô hình. Với sự

giúp đỡ tận tình của PGS.TS Nguyễn Minh Hà đã giúp tôi từng bước hoàn thành bài

nghiên cứu này.

Tôi xin kính gửi đến Thầy lời cảm ơn chân thành và trân trọng nhất.

iii

TÓM TẮT

Bài nghiên cứu đi vào xem xét tác động của nhà đầu tư nước ngoài lên hiệu quả

thông tin của giá chứng khoán tại thị trường chứng khoán Việt Nam. Trong đó,

việc đo lường hiệu quả phản ánh thông tin trong giá cổ phiếu dựa trên lập luận về

lý thuyết thị trường hiệu quả và lý thuyết bước đi ngẫu nhiên. Các cách đo lường

dựa trên hệ số tự tương quan và tỷ số phương sai của tỷ suất sinh lợi của chứng

khoán. Nhà đầu tư nước ngoài được xem xét bao gồm tỷ lệ sở hữu và thay đổi

trong tỷ lệ sở hữu, đại diện cho hoạt động giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài.

Mẫu nghiên cứu bao gồm 140 công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt

Nam, bao gồm Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) và sở

giao dịch chứng khoán Hà Nội (HXN) trong giai đoạn 7 năm từ 2010 đến 2016.

Cách tiếp cận dựa trên các phương pháp hồi quy dữ liệu bảng (pannel data) và

kiểm định quan hệ nhân quả Granger dựa trên sai phân bậc nhất (first order

difference) của tất cả các biến theo tần suất năm. Nghiên cứu rút ra một số kết luận

cho trường hợp của Việt Nam như sau:

 Thứ nhất, Có một mối tương quan nghịch biến, có ý nghĩa thống kê giữa

biến tỷ lệ sở hữu nước ngoài và các biến phi hiệu quả giá, tức là sự gia tăng

trong tỷ lệ sở hữu nước ngoài đã giúp cho giá cổ phiếu phản ánh một cách

hiệu quả hơn về mặt thông tin. Bên cạnh đó, các hoạt động giao dịch, mua

bán của nhà đầu tư nước ngoài càng nhiều sẽ giúp cho giá cổ phiếu phản

ánh một cách hiệu quả hơn về mặt thông tin.

Thứ hai, sự thay đổi trong giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài có tác động đến

việc phản ánh thông tin trong giá cổ phiếu trong khi đó, ở chiều ngược lại, cổ phiếu

phản ánh hiệu quả thông tin đã không dẫn đến hoạt động giao dịch nhiều hơn của

nhà đầu tư nước ngoài lên các cổ phiếu đó. Tức là không tồn tại một mối quan hệ

nhân quả ngược giữa sở hữu nước ngoài và hiệu quả thông tin của giá chứng khoán

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN..............................................................................................................ii

TÓM TẮT...................................................................................................................iii

MỤC LỤC ..................................................................................................................iv

DANH MỤC BẢNG .................................................................................................vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................................viii

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU.......................................................... 1

1.1. Đặt vấn đề nghiên cứu ....................................................................................... 1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................... 3

1.3. Câu hỏi nghiên cứu............................................................................................ 3

1.4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................... 3

1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 4

1.6. Đóng góp của đề tài........................................................................................... 4

1.7. Bố cục bài nghiên cứu ....................................................................................... 4

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT......................................................................... 6

2.1. Nhà đầu tư nước ngoài ...................................................................................... 6

2.2. Hiệu quả thông tin giá chứng khoán.................................................................. 8

2.2.1. Khái niệm hiệu quả thông tin giá chứng khoán......................................8

2.2.2. Phân loại thị trường hiệu quả..................................................................9

2.2.3. Lý thuyết bước đi ngẫu nhiên (The Random Walk Theory) ................11

2.2.4. Đo lường hiệu quả phản ánh thông tin của giá chứng khoán ...............11

v

2.3. Ảnh hưởng của nhà đầu tư nước ngoài đến hiệu quả thông tin giá chứng

khoán ......................................................................................................................... 12

2.4. Tổng quan các nghiên cứu trước đây về mối quan hệ giữa các loại nhà đầu

tư và hiệu quả phán ảnh thông tin giá chứng khoán .................................................. 13

2.4.1. Tác động của nhà đầu tư nước ngoài lên hiệu quả thông tin của giá

chứng khoán .......................................................................................................13

2.4.2. Mối quan hệ nhân quả ngược giữa sở hữu nước ngoài và hiệu quả

thông tin của giá chứng khoán ...........................................................................18

2.4.3. Các nghiên cứu thực nghiệm tại Việt Nam và điểm mới của nghiên cứu

..............................................................................................................21

CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN

CỨU ............................................................................................................ 24

3.1. Giả thuyết nghiên cứu...................................................................................... 24

3.2. Dữ liệu và mẫu nghiên cứu.............................................................................. 26

3.3. Mô hình nghiên cứu......................................................................................... 27

3.3.1. Ảnh hưởng của sở hữu nước ngoài lên hiệu quả thông tin của giá chứng

khoán ..............................................................................................................27

3.3.2. Mối quan hệ nhân quả ngược giữa sở hữu nước ngoài và hiệu quả

thông tin của giá chứng khoán ...........................................................................29

3.4. Mô tả biến........................................................................................................ 30

3.4.1. Biến phụ thuộc ......................................................................................30

3.4.2. Biến độc lập ..........................................................................................34

3.4.3. Biến kiểm soát ......................................................................................34

3.5. Phương pháp phân tích hồi quy....................................................................... 38

CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.............................................................. 41

vi

4.1. Thống kê mô tả các biến trong mô hình.......................................................... 41

4.1.1. Thống kê mô tả .....................................................................................41

4.1.2. Phân tích tương quan ............................................................................44

4.2. Phân tích kết quả hồi quy ................................................................................ 47

4.2.1. Kết quả hồi quy dữ liệu bảng (pannel data)..........................................47

4.2.2. Kết quả hồi quy khi xét mối quan hệ nhân quả ngược giữa sở hữu nước

ngoài và hiệu quả thông tin của giá chứng khoán..............................................56

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN....................................................................................... 62

5.1. Tóm tắt kết quả nghiên cứu và kết luận của đề tài .......................................... 62

5.2. Những gợi ý về chính sách .............................................................................. 63

5.3. Hạn chế của nghiên cứu................................................................................... 64

5.4. Hướng nghiên cứu tiếp theo ............................................................................ 65

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 67

PHỤ LỤC..................................................................................................................... 71

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Tổng hợp các nghiên cứu thực nghiệm về tác động của nhà đầu tư nước

ngoài đối với hiệu quả thông tin của giá chứng khoán .............................................20

Bảng 3.1: Tóm tắt các biến sử dụng trong mô hình nghiên cứu...............................37

Bảng 4.1: Thống kê mô tả các biến trong mô hình...................................................42

Bảng 4.2: Tương quan các biến trong nghiên cứu ....................................................46

Bảng 4.3: Kiểm định đa cộng tuyến..........................................................................47

Bảng 4.4: Các thông số kiểm định LR và Hausman lựa chọn mô hình....................48

Bảng 4.5: Kết quả hồi quy dữ liệu bảng theo hiệu ứng cố định (fixed effects)........50

Bảng 4.6: Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là D.INEFFICIENCY .....................58

Bảng 4.7: Kết quả hồi quy với biến phụ thuộc là D.FIOCHG..................................59

viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

CTCP Công ty cổ phần

DN Doanh nghiệp

FEM Hồi quy với hiệu ứng cố định

FDI Đầu tư trực tiếp

FII Đầu tư gián tiếp

GDCK Giao dịch chứng khoán

HOSE Sở GDCK TP. Hồ Chí Minh

HNX Sở GDCK Hà Nội

NĐT Nhà đầu tư

NĐT NN Nhà đầu tư nước ngoài

ODA vốn viện trợ

REM Hồi quy với hiệu ứng ngẫu nghiên

TTCK Thị trường chứng khoán

TSSL Tỷ suất sinh lợi

VSD Trung tâm lưu ký Việt Nam