Ảnh hưởng của chính sách cổ tức đến chất lượng thu nhập của các công ty trên thị trường chứng khoán Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------∞0∞--------

LÊ THANH HÀ

ẢNH HƯỞNG CỦA CHÍNH SÁCH CỔ TỨC

ĐẾN CHẤT LƯỢNG THU NHẬP

CỦA CÁC CÔNG TY TRÊN THỊ TRƯỜNG

CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TÀI CHÍNH-NGÂN HÀNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------∞0∞--------

LÊ THANH HÀ

ẢNH HƯỞNG CỦA CHÍNH SÁCH CỔ TỨC

ĐẾN CHẤT LƯỢNG THU NHẬP

CỦA CÁC CÔNG TY TRÊN THỊ TRƯỜNG

CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính-Ngân hàng

Mã số chuyên ngành: 8 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TÀI CHÍNH-NGÂN HÀNG

Giảng viên hướng dẫn : PGS.TS. LÊ THANH TÙNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2022

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

KHOA ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC

GIẤY XÁC NHẬN

Tôi tên là: Lê Thanh Hà

Ngày sinh: 30/01/1987 Nơi sinh : Tp.Hồ Chí Minh

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã học viên: 1983402011006

Tôi đồng ý cung cấp toàn văn thông tin luận án/ luận văn tốt nghiệp hợp lệ về bản

quyền cho Thư viện trường đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh. Thư viện trường

đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh sẽ kết nối toàn văn thông tin luận án/ luận văn

tốt nghiệp vào hệ thống thông tin khoa học của Sở Khoa học và Công nghệ Thành

phố Hồ Chí Minh.

Ký tên

Lê Thanh Hà

i

LỜI CAM ĐOAN

Em cam đoan rằng luận văn về đề tài “Ảnh hưởng của chính sách cổ tức đến

chất lượng thu nhập của các công ty trên thị trường chứng khoán Việt Nam” là

bài nghiên cứu của chính em.

Mọi số liệu được sử dụng để phân tích trong luận văn và kết quả nghiên cứu

do em tự tìm hiểu, phân tích, có nguồn gốc rõ ràng. Ngoại trừ những tư liệu tham

khảo được trích dẫn trong luận văn ra, em cam đoan rằng toàn phần hay những phần

nhỏ của luận văn này chưa được công bố hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở

những nơi khác.

Không có sản phẩm nghiên cứu nào của tác giả khác được sử dụng trong luận

văn mà không được trích dẫn theo quy định.

TP. Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2022

Lê Thanh Hà

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt quá trình học tập và thực hiện bài nghiên cứu, em luôn được sự

quan tâm, giúp đỡ, hỗ trợ và động viên của giảng viên hướng dẫn, người thân và bạn

bè. Em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến tất cả.

Trước tiên, với tất cả lòng thành kính của mình, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu

sắc tới giảng viên hướng dẫn - thầy PGS.TS.Lê Thanh Tùng đã tận tâm hướng dẫn

và giúp đỡ, truyền đạt những ý kiến khoa học về lý thuyết cũng như những kinh

nghiệm thực tế để giúp em hoàn thành khóa luận này.

Nhân dịp này, em cũng xin được bày tỏ lòng biết ơn đến Quý Thầy Cô giảng

viên Khoa sau đại học Trường Đại Học Mở Tp.Hồ Chí Minh đã truyền đạt những

kiến thức vô cùng quý báu, cũng như tạo điều kiện thuận lợi nhất cho em trong suốt

quá trình học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu này.

Cuối cùng, em kính chúc quý Thầy, Cô nhiều sức khỏe và thành công trong sự

nghiệp cao quý.

Trân trọng.

TP. Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2022

iii

TÓM TẮT

Bài nghiên cứu xác định ảnh hưởng của chính sách cổ tức đến chất lượng thu

nhập của các công ty trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong khoảng thời gian

từ năm 2016 đến năm 2021 với mẫu nghiên cứu của 100 công ty.

Kết quả cho thấy, chính sách cổ tức có ảnh hưởng đến chất lượng thu nhập, cụ

thể là chất lượng các khoản dồn tích. Không những vậy, những biến khác như hiệu

quả hoạt động (ROA), đòn bẩy tài chính (LEV), quyền kiêm nhiệm (DUAL), quy mô

doanh nghiệp (SIZE), tỷ lệ thành viên HĐQT độc lập (Indep) đều có ảnh hưởng đến

chất lượng thu nhập.

“Kết quả nghiên cứu này cũng hàm ý cung cấp thêm bằng chứng thực nghiệm

chứng minh vai trò của chính sách cổ tức đến chất lượng thu nhập của các công ty

được thu thập theo mẫu giúp các nhà đầu tư có những quyết định đúng đắn của mình

khi muốn góp vốn vào công ty hay có những quyết định đầu tư khác và ngược lại,

giúp công ty phát tín hiệu về giá trị của công ty đến các nhà đầu tư.

”Từ khóa: Cổ tức, Chính sách cổ tức, chất lượng thu nhập.

iv

ABSTRACT

This study is tended to determine the influence of dividend policy on the earn￾ings quality of the companies on Vietnamese stock market. The study uses quantita￾tive methods to analyze data of 100 companies in the period from 2016 to 2021.

The results show that dividend policy affects the quality of earnings, specifi￾cally to the quality of accruals. Moreover, other variables such as return on asset

(ROA), financial leverage (LEV), duality (DUAL), enterprise size (SIZE), percentage

of independent directors (Indep) also influence to the quality of earnings.

The results of the study is also an implication to provide further empirical ev￾idence in order to proving the role of dividend policy of the sampled firms’s earnings

quality. These results help investors make the precise decisions on their contribution

to the company or other investments, and vice versa. In addition, this result also helps

companies give a signal to investors regarding to the value of the company.

Keywords: Dividends, Dividend policy, earnings quality.

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii

TÓM TẮT ................................................................................................................. iii

MỤC LỤC...................................................................................................................v

DANH MỤC BẢNG............................................................................................... viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................... ix

CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU..........................................................................................1

1.1 Vấn đề nghiên cứu............................................................................................1

1.2 Câu hỏi nghiên cứu ..........................................................................................2

1.3 Mục tiêu nghiên cứu.........................................................................................2

1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu....................................................................3

1.5 Phương pháp nghiên cứu..................................................................................3

1.6 Ý nghĩa của nghiên cứu....................................................................................4

1.7 Bố cục nghiên cứu............................................................................................4

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................5

CHƯƠNG II: CƠ SỞ LÝ THUYẾT...........................................................................6

2.1 Một số khái niệm..............................................................................................6

2.1.1 Cổ tức và Chính sách cổ tức ......................................................................6

2.1.2 Chất lượng thu nhập ................................................................................11

2.2 Mối quan hệ giữa chính sách cổ tức và chất lượng thu nhập.........................16

2.2.1 Cơ sở lý thuyết.........................................................................................16

2.2.2 Mối quan hệ giữa chính sách cổ tức và chất lượng thu nhập ..................20

vi

2.3 Tổng hợp một số nghiên cứu thực nghiệm có liên quan................................21

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ......................................................................................26

CHƯƠNG III: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................27

3.1 Mô hình nghiên cứu .......................................................................................27

3.1.1 Mô hình nghiên cứu.................................................................................27

3.1.2 Đo lường biến và các giả thuyết nghiên cứu ...........................................28

3.2 Phạm vi và dữ liệu nghiên cứu.......................................................................35

3.3 Phương pháp phân tích...................................................................................35

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ....................................................................................40

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.................................................................41

4.1 Phân tích thống kê mô tả ................................................................................41

4.2 Ma trận tương quan ........................................................................................43

4.3 Kiểm tra hiện tượng đa cộng tuyến................................................................44

4.4 Kiểm định lựa chọn mô hình..........................................................................45

4.5 Kết quả hồi quy bằng phương pháp FGLS ....................................................48

4.6 Thảo luận kết quả ...........................................................................................53

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 ......................................................................................54

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH..........................................55

5.1 Kết luận ..........................................................................................................55

5.2 Hàm ý chính sách ...........................................................................................55

5.2.1 Đối với các doanh nghiệp ........................................................................55

5.2.2 Đối với các cơ quan quản lý ....................................................................56

5.2.3 Đối với các cổ đông.................................................................................57

vii

5.2.4 Đối với ngân hàng....................................................................................57

5.3 Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo ...............................57

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................59

PHỤ LỤC.................................................................................................................64

viii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.3.1 Tóm tắt các nghiên cứu thực nghiệm có liên quan.................................25

Bảng 3.1.1 Tóm tắt các thước đo cho biến phụ thuộc chất lượng thu nhập..............29

Bảng 3.1.2 Tóm tắt các biến độc lập và kỳ vọng dấu ...............................................30

Bảng 3.1.3 Tóm tắt các biến sử dụng trong mô hình và kỳ vọng dấu ......................33

Bảng 4.1.1 Thống kê mô tả các biến trong mô hình nghiên cứu ..............................41

Bảng 4.2.1 Ma trận hệ số tương quan các biến trong mô hình nghiên cứu (đo lường

thông qua biến AQ)...................................................................................................43

Bảng 4.2.2 Ma trận hệ số tương quan các biến trong mô hình nghiên cứu (đo lường

thông qua biến AAQ)................................................................................................44

Bảng 4.3.1 Kiểm tra đa cộng tuyến cho mô hình nghiên cứu...................................45

Bảng 4.4.1 Kết quả kiểm định lựa chọn phương pháp ước lượng mô hình nghiên cứu

...................................................................................................................................46

Bảng 4.4.2 Kết quả ước lượng chạy theo mô hình FEM ..........................................47

Bảng 4.4.3 Kết quả kiểm định Wald test và Wooldridge test...................................47

Bảng 4.5.1 Kết quả hồi quy FGLS với biến phụ thuộc AQ......................................49

Bảng 4.5.2 Kết quả hồi quy FGLS với biến phụ thuộc AAQ...................................57

ix

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

TỪ

VIẾT

TẮT

TÊN TIẾNG ANH TÊN TIẾNG VIỆT

AQ Accruals Quality Chất lượng thu nhập dồn tích

AAQ

CFO Cash flow operations Dòng tiền hoạt động

EQ Earnings quality Chất lượng thu nhập

FEM Fixed Effects Model Mô hình đánh giá tác động cố định

FGLS Feasible Generalized Least

Square

Phương pháp ước lượng bình phương bé

nhất tổng quát khả thi

HNX Hanoi Stock Exchange Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội

HOSE Ho Chi Minh City Stock Ex￾change

Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố

Hồ Chí Minh

Pooled

OLS

Mô hình ước lượng bình phương nhỏ

nhất

PPE Property, Plant, Equipment Tài sản cố định

REM Random Effects Model Mô hình đánh giá tác động ngẫu nhiên

TACC Total current accruals Tổng tích lũy thu nhập hiện tại

VIF Variance Inflation Factor Hệ số phóng đại phương sai