Ảnh hưởng của quản trị vốn lưu động đến khả năng sinh lợi của các doanh nghiệp dệt may niêm yết trên thị trường chứng khoán tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Nguyễn Thị Trúc Anh ; Trần Trọng Huy người hướng dẫn khoa học

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM

NGUYỄN THỊ TRÚC ANH

ẢNH HƯỞNG CỦA QUẢN TRỊ VỐN LƯU ĐỘNG ĐẾN

KHẢ NĂNG SINH LỢI CỦA CÁC DOANH NGHIỆP DỆT

MAY NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN

TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

2

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM

NGUYỄN THỊ TRÚC ANH

ẢNH HƯỞNG CỦA QUẢN TRỊ VỐN LƯU ĐỘNG ĐẾN

KHẢ NĂNG SINH LỢI CỦA CÁC DOANH NGHIỆP DỆT

MAY NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN

TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài Chính - Ngân Hàng

Mã ngành: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: TS.TRẦN TRỌNG HUY

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019

i

TÓM TẮT

Quản trị vốn lưu động luôn là một trong những chính sách được xem xét và

ưu tiên hàng đầu của các nhà quản trị doanh nghiệp. Trong quá trình quản trị vốn lưu

động, các doanh nghiệp luôn phải có sự đánh đổi giữa đảm bảo tính thanh khoản và

lợi nhuận đặt ra của mình. Với mục tiêu đánh giá tác động của việc quản trị vốn lưu

động đến khả năng sinh lợi của doanh nghiệp dệt may, bài nghiên cứu sẽ xem xét trên

mẫu nghiên cứu gồm 30 doanh nghiệp dệt may niêm yết trên thị trường chứng khoán

Việt Nam giai đoạn 2010 – 2018. Nghiên cứu sử dụng mô hình hồi quy đa biến theo

phương pháp bình phương tối thiểu thông thường (Pooled OLS), mô hình tác động

cố định (FEM), mô hình tác động ngẫu nhiên (REM) và phương pháp bình phương

tối thiểu tổng quát (GLS). Thời gian luân chuyển tiền bình quân (CCC) và ba thành

phần cấu thành nên chu thời gian luân chuyển tiền bình quân là thời gian thu tiền bình

quân (AR), thời gian tồn kho bình quân (INV), thời gian thanh toán bình quân (AP)

là các biến độc lập được sử dụng để đánh giá hiệu quả của quản trị vốn lưu động. 02

biến phụ thuộc được sử dụng trong nghiên cứu là tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA)

và tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) để đại diện cho chỉ tiêu đo lường khả

năng sinh lợi của doanh nghiệp. Ngoài ra, tác giả còn đưa vào trong mô hình hồi quy

04 biến kiểm soát là tỷ lệ thanh toán hiện hành (CR), Tỷ lệ nợ (DR), tỷ lệ tài sản cố

định (FATA), tỷ lệ tăng trưởng doanh thu (SG). Nghiên cứu cho thấy có mối quan hệ

ngược chiều giữa ROA và ROE với 03 biến thời gian tồn kho bình quân, thời gian

thu tiền bình quân và thời gian luân chuyển tiền bình quân, riêng biến thời gian thanh

toán bình quân không có ý nghĩa thống kê. Điều này cho thấy các doanh nghiệp dệt

may có thể quản trị vốn lưu động của mình theo cách có lợi nhất. Để nâng cao khả

năng sinh lợi, các công ty có thể giảm thời gian luân chuyển tiền bình quân, giảm thời

gian tồn kho và thời gian thu hồi công nợ đối với khách hàng.

Từ khóa: Quản trị vốn lưu động, khả năng sinh lợi, doanh nghiệp dệt may

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là Nguyễn Thị Trúc Anh, là học viên lớp cao học CH19B1, Trường

Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh.

Tôi xin cam đoan luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ

tại bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của

tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được

công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn

được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Nếu có bất kỳ sự sao chép bất hợp lệ nào, tôi

xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày….tháng….năm 2019

Trân trọng,

Nguyễn Thị Trúc Anh

iii

LỜI CÁM ƠN

Quá trình học tập và rèn luyện tại trường Đại học Ngân Hàng Thành phố Hồ

Chí Minh là khoảng thời gian vô cùng quý báu và hữu ích đối với em. Hai năm theo

học chương trình đào tạo thạc sĩ chuyên ngành Tài Chính Ngân Hàng, ngoài sự cố

gắng của bản thân, còn có sự động viên, giúp đỡ rất lớn từ thầy cô, gia đình, bạn bè

để em có thể hoàn thành tốt chương trình học tập tại trường.

Lời đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban giám hiệu, quý thầy

cô trường Đại học Ngân Hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình truyền đạt những

kiến thức chuyên sâu trong lĩnh vực Tài Chính - Ngân Hàng, bài học kinh nghiệm

thực tế để em có thể áp dụng vào môi trường làm việc và học tập hiện tại và sau này.

Bên cạnh đó, em xin gửi lời cảm ơn chân thành, lời tri ân sâu sắc đến Tiến Sĩ Trần

Trọng Huy đã giúp đỡ, chia sẻ và tận tình hướng dẫn để em có thể hoàn thành luận

văn này một cách tốt nhất.

Với thời gian và kiến thức còn hạn chế, luận văn tốt nghiệp không thể tránh

khỏi những sai sót. Em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp từ Hội Đồng phản

biện và quý thầy cô để em tiếp tục phát triển luận văn cũng như tích lũy thêm kinh

nghiệm hữu ích cho quá trình nghiên cứu và làm việc sau này.

Em xin chân thành cảm ơn.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày…. tháng….năm 2019

Trân trọng,

Nguyễn Thị Trúc Anh

iv

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT Nguyên nghĩa tiếng việt Từ viết tắt

1 Thời gian thu tiền bình quân AR

2 Thời gian thanh toán bình quân AP

3 Thời gian luân chuyển tiền bình quân CCC

4

Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên

Thái Bình Dương CPTPP

5 Tỷ lệ thanh toán hiện hành CR

6 Tỷ lệ nợ DR

7

Hiệp định Thương mại tự do châu Âu – Việt

Nam

EVFTA

8 Tỷ lệ tài sản cố định FATA

9 Mô hình tác động cố định FEM

10 Phương pháp bình phương tối thiểu tổng quát GLS

11 Thời gian tồn kho bình quân INV

12

Phương pháp bình phương tối thiểu thông

thường Pooled OLS

13 Mô hình tác động ngẫu nhiên REM

14 Tỷ suất sinh lời trên Tổng tài sản ROA

15 Tỷ suất sinh lời trên Vốn chủ sở hữu ROE

16 Tỷ lệ tăng trưởng doanh thu SG

v

MỤC LỤC

TÓM TẮT ............................................................................................................................. i

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................................ii

LỜI CÁM ƠN......................................................................................................................iii

Hiệp định Thương mại tự do châu Âu – Việt Nam....................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ, HÌNH.....................................................................ix

CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU...................................................................................................... 1

1.1. Lý do chọn đề tài............................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................3

1.2.1. Mục tiêu tổng quát: ........................................................................................3

1.2.2. Mục tiêu cụ thể:..............................................................................................3

1.3. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................4

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................................4

1.5. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................................5

1.6. Ý nghĩa khoa học và đóng góp của đề tài ......................................................5

1.7. Kết cấu của đề tài...........................................................................................6

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU

TRƯỚC................................................................................................................................. 8

2.1. Quản trị vốn lưu động ....................................................................................8

2.1.1. Vốn lưu động và cấu phần vốn lưu động .......................................................8

2.1.2. Quản trị vốn lưu động ..................................................................................10

2.2. Tổng quan về cơ sở lý thuyết đo lường hiệu quả hoạt động và các thước đo

hiệu quả của doanh nghiệp........................................................................................14

2.2.1. Tổng quan và vai trò của đo lường hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp .14

vi

2.2.2. Các phương pháp đo lường hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ..... Error!

Bookmark not defined.

2.2.3. Phương thức đo lường hiệu quả hoạt động được sử dụng trong nghiên

cứu. ......................................................................................................................16

2.3. Mối liên hệ giữa quản trị vốn lưu động và khả năng sinh lời của doanh nghiệp

......................................................................................................................34

2.4. Tổng quan các nghiên cứu liên quan đến đề tài...........................................17

2.4.1. Các tiền nghiên cứu trước ............................................................................17

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU .... 37

3.1. Quy trình nghiên cứu ...................................................................................37

3.2. Dữ liệu nghiên cứu.......................................................................................39

3.3. Các mô hình hồi quy sử dụng trong nghiên cứu..........................................40

3.4. Các biến đưa vào nghiên cứu:......................................................................41

3.5. Các giả thiết nghiên cứu: .............................................................................48

3.6. Mô hình đưa vào nghiên cứu .......................................................................48

CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.............................................. 51

4.1. Sơ lược chuỗi dệt may Việt Nam.................................................................51

4.2. Cơ hội và thách thức của ngành dệt may khi tham gia hiệp định thương

mại ......................................................................................................................52

4.2.1. Hiệp định Thương mại tự do châu Âu – Việt Nam (EVFTA).....................52

4.2.2. Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương

(CPTPP) ....................................................................................................................53

4.2.3. Thách thức của ngành dệt may Việt Nam....................................................54

4.3. Thực trạng quản lý vốn lưu động tại các công ty dệt may trên thị trường chứng

khoán Việt Nam ........................................................................................................54

vii

4.3.1. Tình hình biến động khả năng sinh lời của các doanh nghiệp dệt may niêm

yết trên thị trường chứng khoán từ năm 2010 đến năm 2018 ...................................54

4.3.2. Tình hình biến động thời gian thu tiền bình quân của các doanh nghiệp dệt

may niêm yết trên thị trường chứng khoán từ năm 2010 đến năm 2018 ..................56

4.3.3. Tình hình biến động thời gian tồn kho bình quân của các doanh nghiệp dệt

may niêm yết trên thị trường chứng khoán từ năm 2010 đến năm 2018 ..................57

4.3.4. Tình hình biến động thời gian thanh toán bình quân của các doanh nghiệp dệt

may niêm yết trên thị trường chứng khoán từ năm 2010 đến năm 2018 ..................58

4.3.5. Tình hình biến động thời gian luân chuyển tiền bình quân của các doanh

nghiệp dệt may niêm yết trên thị trường chứng khoán từ năm 2010 đến năm

2018 ......................................................................................................................59

4.3.6. Tác động của quản trị vốn lưu động đến khả năng sinh lời của các doanh

nghiệp dệt may niêm yết trên thị trường chứng khoán trong giai đoạn từ năm 2010

đến năm 2018 ............................................................................................................61

4.4. Kết quả nghiên cứu ......................................................................................63

4.4.1. Thống kê mô tả dữ liệu ................................................................................63

4.4.2. Phân tích tương quan ...................................................................................66

4.4.3. Kết quả hồi quy và lựa chọn mô hình ..........................................................68

4.4.4. Kiểm định vi phạm hồi quy đa biến.............................................................73

4.4.5. Khắc phục mô hình. .....................................................................................74

4.4.6. Phân tích kết quả hồi quy.............................................................................75

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................... 82

5.1. Kết luận ........................................................................................................82

5.2. Khuyến nghị.................................................................................................83

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................ 90

viii

Phụ lục 01: Danh mục các công ty trong mẫu nghiên cứu .......................................94

Phụ lục 02: Thống kê mô tả các biến ........................................................................96

Phụ lục 03: Phân tích tương quan Pearson..................................................................... 97

Phụ lục 04: Kiểm định tương quan thông quan nhân tử phóng đại VIF .................... 98

Phụ lục 05: Kết quả hồi quy mô hình 01.................................................................100

Phụ lục 06: Kết quả hồi quy mô hình 02.................................................................102

Phụ lục 07: Kết quả hồi quy mô hình 03.................................................................104

Phụ lục 08: Kết quả hồi quy mô hình 04.................................................................106

Phụ lục 09: Kết quả kiểm định mô hình 01.............................................................108

Phụ lục 10: Kết quả kiểm định mô hình 02.............................................................110

Phụ lục 11: Kết quả kiểm định mô hình 03.............................................................112

Phụ lục 12: Kết quả kiểm định mô hình 04.............................................................114

Phụ lục 13: Kiểm định phương sai thay đổi............................................................116

Phụ lục 14: Kiểm định tự tương quan .....................................................................118

Phụ lục 15: Khắc phục vi phạm hồi quy .................................................................119

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ, HÌNH

DANH MỤC BẢNG

Trang

Bảng 2. 1: Tổng hợp các kết quả nghiên cứu trước đó .............................................29

Bảng 3. 1: Tổng hợp dấu kỳ vọng của nghiên cứu ...................................................47

Bảng 4. 1: Diễn biến nguồn vốn lưu động trung bình và chỉ tiêu sinh lời trung bình

của các doanh nghiệp dệt may trên thị trường chứng khoán trong giai đoạn từ năm

2010 đến năm 2018 ...................................................................................................62

Bảng 4. 2: Thống kê mô tả các biến..........................................................................63

Bảng 4. 3: Ma trận hệ số tương quan giữa các biến..................................................66

Bảng 4. 4: Kết quả hồi quy mô hình theo biến ROA................................................69

Bảng 4. 5: Kết quả hồi quy mô hình theo biến ROE ................................................69

Bảng 4. 6: Kết quả lựa chọn mô hình........................................................................71

Bảng 4. 7: Kết quả hồi quy về ảnh hưởng của quản trị vốn lưu động đến khả năng

sinh lời theo mô hình tác động ngẫu nhiên (REM)...................................................72

Bảng 4. 8: Kết quả hồi quy về tác động của quản trị vốn lưu động đến khả năng sinh

lời theo phương pháp bình phương tối thiểu tổng quát (GLS) .................................74

x

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Trang

Sơ đồ 3. 1: Sơ đồ quy trình nghiên cứu ....................................................................37

DANH MỤC HÌNH

Trang

Hình 4. 1: Sơ đồ chuỗi dệt may Việt Nam................................................................51

Hình 4. 2: Biến động khả năng sinh lời trung bình của 30 doanh nghiệp dệt may niêm

yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2010 – 2018 ..........................55

Hình 4. 3: Biến động thời gian thu tiền bình quân của 30 doanh nghiệp dệt may niêm

yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2018 ..56

Hình 4. 4: Biến động thời gian tồn kho bình quân của 30 doanh nghiệp dệt may niêm

yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2018 ..57

Hình 4. 5: Biến động số ngày phải trả bình quân của 30 doanh nghiệp dệt may niêm

yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2018 ..58

Hình 4. 6: Biến động thời gian luân chuyển tiền bình quân của 30 doanh nghiệp dệt

may niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn từ năm 2010 đến năm

2018...........................................................................................................................60

1

CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

Với quá trình toàn cầu hóa ngày càng mạnh mẽ, đã mang lại rất nhiều thuận

lợi cho các doanh nghiệp nước ta trong việc tiếp cận và mở rộng thị phần sản xuất

kinh doanh. Tuy nhiên bên cạnh những lợi ích đó, các doanh nghiệp trong nước còn

phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt của các doanh nghiệp của các nền kinh tế khác.

Do vậy, để nâng cao khả năng cạnh tranh các doanh nghiệp nước ta cần phải có hướng

phát triển toàn diện, một trong đó là nâng cao vai trò của việc quản trị tài chính.

Theo nghiên cứu Tác động của quản trị vốn lưu động trong khả năng sinh lời:

Bằng chứng từ các doanh nghiệp dầu khí của Pakistan, của M. Yousaf Raz,

Muhammad Bashi, Khalid Latif, Touqeer Sultan Shah và Mushtaq Ahmed, trong

quản lý và điều hành doanh nghiệp, có 03 vấn đề chính mà một nhà điều hành cần

phải hướng đến: hoạch định kế hoạch nguồn vốn, xây dựng cấu trúc nguồn vốn, và

quản trị vốn lưu động. Trong đó có thể coi việc hoạch định kế hoạch nguồn vốn và

xây dựng cấu trúc nguồn vốn là quá trình điều hành để hướng đến mục tiêu trong dài

hạn của doanh nghiệp, còn việc quản trị vốn lưu động chính là việc mà các nhà điều

hành phải quan tâm trong việc điều hành trong ngắn hạn. Như vậy quản trị và điều

hành vốn lưu động được xem là một trong những vấn đề tài chính quan trọng mà các

nhà quản trị tài chính phải hướng đến.

Với tầm quan trọng rất lớn của quản trị vốn lưu động, trong quá khứ đã có

nhiều nhà nghiên cứu đã tập trung vào phân tích mối quan hệ giữa quản trị vốn lưu

động và khả năng sinh lời như Deloof (2003); Sajid Gul, Muhammad Bilal Khan,

Shafiq Ur Rehman, Muhammad Tauseef Khan, Madiha khan, Wajid Khan (2013);

Rahimah Mohamed Yunos, Farha Abdol Ghapar, Syahrul Ahmar Ahmad và Noraisah

Sungip (2018); A.K. Sharma & Satish Kumar (2011); Abdul Raheman and Mohamed

Nasr (2007)…. Đồng thời ở Việt Nam, cũng đã có nhiều tác giả nghiên cứu về vấn

đề trên như nghiên cứu của sĩ Dương Thị Hồng Vân và Trần Thị Phương Nga về Ảnh