Ảnh hưởng của nhiệt độ và độ mặn đến quá trình phát triển phôi cá giò (rachycentrum canadum linaeus,

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ---------------------------------i

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO

Tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp I

Th©n Träng Ngäc Lan

®Ò tµi:

¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é vµ ®é mÆn

®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ph«i c¸ giß

(Rachycentrum canadum, Linaeus, 1766)

luËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp

chuyªn ngµnh : Nu«i trång thuØy s¶n

M· sè: 60 62 70

Ng−êi h−íng dn khoa häc : TS. Lª X©n

Hµ Néi, 2005

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ---------------------------------ii

Môc lôc

Môc lôc...........................................................................................................................................................................................i

Lêi cam ®oan........................................................................................................................................................................ iv

Lêi c¶m ¬n.................................................................................................................................................................................v

Më ®Çu..........................................................................................................................................................................................1

Néi dung .......................................................................................................................................................................................3

Môc tiªu ........................................................................................................................................................................................3

Ch−¬ng 1. Tæng quan....................................................................................................................................................4

1.1. Mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc cña c¸ giß ................................................................................................4

1.1.1. VÞ trÝ ph©n lo¹i vµ ph©n bè cña c¸ giß........................................................................................4

1.1.2. §Æc ®iÓm h×nh th¸i ........................................................................................................................................6

1.1.3. §Æc ®iÓm dinh d−ìng vµ sinh tr−ëng ............................................................................................7

1.1.4. §Æc ®iÓm sinh s¶n..........................................................................................................................................8

1.1.5. Vai trß cña c¸ giß víi con ng−êi............................................................................................................................9

1.2. Mét sè nghiªn cøu trong sinh s¶n nh©n t¹o c¸ giß ................................................................9

1.3. Ph¸t triÓn ph«i c¸ x−¬ng- c¸c yÕu tè m«i tr−êng ¶nh h−ëng..........................................11

1.3.1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ph«i ë c¸ x−¬ng.....................................................................................................11

1.3.2. ¶nh h−ëng cña mét sè yÕu tè m«i tr−êng ®Õn ph¸t triÓn ph«i...............................13

1.3.2.1. NhiÖt ®é...........................................................................................................................................................................13

1.3.2.2. Nång ®é muèi..........................................................................................................................................................20

1.3.2.3. ¶nh h−ëng ®ång thêi cña nång ®é muèi vµ nhiÖt ®é...............................................24

Ch−¬ng 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ...........................................................................................................26

2.1. Thêi gian, ®Þa ®iÓm, ®èi t−îng nghiªn cøu................................................................................26

2.2. VËt liÖu nghiªn cøu ........................................................................................................................................26

2.3. Bè trÝ thÝ nghiÖm...............................................................................................................................................27

2.3.1. ThÝ nghiÖm ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é lªn sù ph¸t triÓn ph«i c¸ giß .................. 27

2.3.2. ThÝ nghiÖm ¶nh h−ëng cña ®é mÆn lªn sù ph¸t triÓn cña ph«i c¸ giß.......... 28

2.3.3. ThÝ nghiÖm ¶nh h−ëng ®ång thêi cña nhiÖt ®é vµ ®é mÆn .................................. 30

2.4. Thu thËp sè liÖu..................................................................................................................................................31

2.4.1. Thu mÉu............................................................................................................................................................... 31

2.4.2. Quan s¸t mÉu.................................................................................................................................................. 32

2.4.3. Ph©n tÝch vµ xö lý sè liÖu..................................................................................................................... 32

Ch−¬ng 3. kÕt qu¶ vµ th¶o luËn ..................................................................................................................34

3.1. ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é lªn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ph«i ..........................................34

3.1.1. ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é lªn thêi gian ph¸t triÓn cña ph«i ..................................... 34

3.1.2. ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é lªn tØ lÖ në cña c¸ giß................................................................ 36

3.1.3. ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é ®Õn tØ lÖ dÞ h×nh cña Êu trïng............................................. 39

3.2. ¶nh h−ëng cña nång ®é muèi lªn ph¸t triÓn ph«i c¸ giß..............................................45

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ---------------------------------iii

3.2.1. ¶nh h−ëng cña nång ®é muèi lªn thêi gian ph¸t triÓn cña ph«i....................... 45

3.2.2. ¶nh h−ëng cña nång ®é muèi lªn tØ lÖ në cña ph«i......................................................46

3.2.3. ¶nh h−ëng cña nång ®é muèi lªn tØ lÖ dÞ h×nh cña Êu trïng................................ 50

3.3. ¶nh h−ëng ®ång thêi cña nhiÖt ®é vµ nång ®é muèi lªn ph¸t triÓn ph«i.......53

3.3.1. ¶nh h−ëng ®ång thêi cña 2 nh©n tè lªn thêi gian në.................................................. 53

3.3.2. ¶nh h−ëng ®ång thêi cña 2 nh©n tè lªn tØ lÖ në .............................................................. 54

3.3.3. ¶nh h−ëng ®ång thêi cña nhiÖt ®é vµ nång ®é muèi lªn tØ lÖ dÞ h×nh.......... 57

Ch−¬ng 4. kÕt luËn vµ ®Ò xuÊt ý kiÕn......................................................................................................60

4.1. KÕt luËn...................................................................................................................................................................60

4.2. §Ò xuÊt ý kiÕn ...................................................................................................................................................61

Tµi liÖu tham kh¶o.........................................................................................................................................................62

Phô lôc..........................................................................................................................................................................................I

Phô lôc 1: so s¸nh chiÒu dµi Êu trïng b×nh th−êng vµ Êu trïng dÞ h×nh................................I

Phô lôc 2: ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é lªn tØ lÖ në .......................................................................................II

Phô lôc 3: ¶nh h−ëng cña nhiÖt ®é lªn tØ lÖ dÞ h×nh..........................................................................III

Phô lôc 4: ¶nh h−ëng cña nång ®é muèi lªn tØ lÖ në.......................................................................IV

Phô lôc 5: ¶nh h−ëng cña nång ®é muèi lªn tØ lÖ dÞ h×nh...............................................V

Phô lôc 6: ¶nh h−ëng ®ång thêi cña nång ®é muèi vµ nhiÖt ®é lªn tØ lÖ në...............VI

Phô lôc 7: ¶nh h−ëng ®ång thêi cña hai nh©n tè lªn tØ lÖ dÞ h×nh.....................................VIII

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ---------------------------------iv

Lêi cam ®oan

- T«i xin cam ®oan r»ng nh÷ng sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu

trong luËn v¨n nµy lµ trung thùc vµ ch−a hÒ ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ

mét häc vÞ nµo.

- T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn

v¨n nµy ®Z ®−îc c¶m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n

®Òu ®−îc chØ râ nguån gèc

Ký tªn

Th©n Träng Ngäc Lan

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ---------------------------------v

Lêi c¶m ¬n

Tr−íc tiªn, t«i xin ®−îc tr©n träng c¶m ¬n Tr−êng §¹i häc N«ng

nghiÖp 1, ViÖn Nghiªn cøu nu«i trång thuû s¶n 1 ®Æc biÖt lµ dù

¸n NORAD ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng t«i, nh÷ng häc viªn líp

cao häc nu«i trång thuû s¶n kho¸ 4 cã ®−îc kho¸ häc nµy.

T«i xin ®−îc göi lêi c¶m ¬n tr©n träng ®Õn c¸c thÇy c«, nh÷ng

ng−êi ®· tËn t©m mang l¹i cho t«i kiÕn thøc kh«ng chØ trong häc

tËp mµ c¶ trong cuéc sèng vµ c«ng viÖc.

T«i xin ®−îc bµy tá sù biÕt ¬n ®Æc biÖt ®Õn TiÕn sÜ Lª X©n, ng−êi

thÇy ®· h−íng dÉn hÕt søc tËn t×nh cho t«i trong thêi gian häc,

thêi gian thùc tËp. Nh÷ng gãp ý hÕt søc quý b¸u cña thÇy ®·

gióp t«i hoµn thµnh quyÓn luËn v¨n nµy

Xin ®−îc göi lêi biÕt ¬n ®Õn toµn thÓ c¸n bé Tr¹m ChuyÓn giao

C«ng nghÖ nu«i trång thuû s¶n miÒn B¾c- C¸t Bµ- C¸t H¶i -

H¶i Phßng cïng c¸c b¹n sinh viªn kho¸ 9 ®· cã nh÷ng hç trî v«

cïng quý b¸u trong thêi gian t«i thùc tËp t¹i Tr¹m.

T«i xin ®−îc tá lßng biÕt ¬n ®Õn Trung t©m KhuyÕn ng− Thõa

Thiªn HuÕ, Së Khoa häc vµ C«ng nghÖ Qu¶ng Ninh ®· t¹o ®iÒu

kiÖn thuËn lîi cho t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ lµm ®Ò tµi.

T«i rÊt biÕt ¬n nh÷ng gióp ®ì, nh÷ng lêi ®éng viªn cña b¹n bÌ,

®ång nghiÖp dµnh cho t«i trong suèt thêi gian qua.

Con xin ®−îc c¸m ¬n Bè MÑ. Bè MÑ ®· sinh thµnh vµ dµy c«ng

nu«i d−ìng con, ch¨m sãc con nh÷ng lóc con èm ®au, n©ng ®ì

con nh÷ng lóc con gÆp khã kh¨n th× con míi ®−îc nªn ng−êi nh−

ngµy h«m nay.

Cuèi cïng, xin ®−îc c¶m ¬n chång t«i ®· ®éng viªn, gióp ®ì t«i

trong häc tËp vµ trong cuéc sèng.

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ---------------------------------1

Më ®Çu

C¸ giß (Rachycentron canadum) lµ mét loµi c¸ biÓn nhiÖt ®íi cã gi¸ trÞ kinh tÕ

cao víi kÝch th−íc kh¸ lín vµ chÊt l−îng thÞt th¬m, ngon. Nã ®−îc thÞ tr−êng

tiªu thô ®Æc biÖt quan t©m víi c¸c mãn gái, ®«ng l¹nh hoÆc hun khãi.

Ngoµi ra, víi kÝch th−íc c¬ thÓ lín, c¸ giß cßn lµ mét ®èi t−îng ®−îc −a

chuéng cña nh÷ng ng−êi ham mª c©u c¸ thÓ thao trªn thÕ giíi.

Víi ®Æc tÝnh phµm ¨n cã kh¶ n¨ng sö dông thøc ¨n tæng hîp, lín nhanh, kh¶

n¨ng chèng chÞu bÖnh t−¬ng ®èi tèt, c¸ giß rÊt thÝch hîp cho viÖc nu«i lång

biÓn [22]. §Õn nay, n−íc ta ®Z thµnh c«ng trong viÖc nu«i th−¬ng phÈm còng

nh− hoµn thµnh quy tr×nh sinh s¶n nh©n t¹o c¸ giß.

Còng nh− c¸c ®èi t−îng kh¸c, trong quy tr×nh s¶n xuÊt gièng c¸ ph¶i l−u ý ®Õn

qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ph«i. §©y lµ mét qu¸ tr×nh rÊt quan träng, nã cã ¶nh

h−ëng rÊt lín ®Õn tØ lÖ në, tØ lÖ sèng còng nh− chÊt l−îng Êu trïng sau nµy.

Nghiªn cøu cña Tridjoko (1999) ®Z cho thÊy tØ lÖ në cµng cao th× tØ lÖ sèng

cña Êu trïng cµng cao. Êu trïng tõ nh÷ng trøng cã chÊt l−îng tèt sÏ cã kh¶

n¨ng ph¸t triÓn tèt h¬n. [39]. Ph¸t triÓn ph«i cßn lµ giai ®o¹n nh¹y c¶m nhÊt,

dÔ bÞ t¸c ®éng bëi c¸c yÕu tè m«i tr−êng, ®Æc biÖt lµ 2 yÕu tè nhiÖt ®é vµ ®é

mÆn.

NhiÖt ®é lµ mét t¸c nh©n liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt. NhiÖt ®é cµng

cao, qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt diÔn ra cµng m¹nh, c¸c ph¶n øng x¶y ra cµng

nhanh h¬n. Trong kho¶ng nhiÖt ®é thÝch hîp, nhiÖt ®é cµng t¨ng tèc ®é ph¸t

triÓn cµng nhanh, thêi gian në vµ thêi gian biÕn th¸i cña Êu trïng cµng ng¾n.

Tuy nhiªn, nÕu nhiÖt ®é qu¸ cao, Êu trïng sÏ cã hiÖn t−îng dÞ h×nh do c−êng

®é trao ®æi chÊt qu¸ m¹nh dÉn ®Õn qu¸ tr×nh biÕn th¸i bÞ rèi lo¹n. Ng−îc l¹i,

khi nhiÖt ®é qu¸ thÊp, trøng sÏ chËm në vµ tØ lÖ në sÏ thÊp. NÕu nhiÖt ®é cao

qu¸ hoÆc thÊp qu¸ kÐo dµi sÏ cµng lµm tØ lÖ në, tØ lÖ sèng gi¶m ®i, tØ lÖ dÞ h×nh

t¨ng lªn.

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ---------------------------------2

Nång ®é muèi còng lµ mét yÕu tè quan träng. Nång ®é muèi liªn quan ®Õn

qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ph«i. Mçi loµi c¸ cã mét kho¶ng nång ®é muèi thÝch

hîp. Trong cïng mét loµi, mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ph«i cã sù nh¹y c¶m

kh¸c nhau ®èi víi nång ®é muèi. Niall R. Bromage vµ Ronald J.Robert cho

r»ng trøng ë giai ®o¹n ®iÓm m¾t nh¹y c¶m víi nång ®é muèi h¬n so víi trøng

ë giai ®o¹n ph©n c¾t [34]. Nång ®é muèi kh¸c nhau ¶nh h−ëng kh¸c nhau ®Õn

tØ lÖ tiªu thô giät dÇu, chÕ ®é ¨n, sinh tr−ëng vµ tØ lÖ sèng cña Êu trïng ë giai

®o¹n sím. Êu trïng c¸ m¹nh h¬n khi ®−îc në ra trong nång ®é muèi thÝch

hîp. Khi nång ®é muèi qu¸ thÊp, Êu trïng sÏ cã hiÖn t−îng ch×m xuèng ®¸y,

khi nång ®é muèi thÊp d−íi ng−ìng, Êu trïng sÏ chÕt. Trong suèt giai ®o¹n

noZn hoµng, cã nh÷ng kho¶ng nång ®é muèi ¶nh h−ëng râ rÖt ®Õn kÝch th−íc

c¬ thÓ vµ kÝch th−íc giät dÇu, nh−ng kh«ng ¶nh h−ëng lªn kÝch th−íc noZn

hoµng.

N¾m ®−îc kho¶ng nhiÖt ®é vµ nång ®é muèi thÝch hîp cho sù ph¸t triÓn tèt

nhÊt cña ph«i c¸ lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng. N¾m ®−îc 2 yÕu tè m«i

tr−êng nµy, ng−êi s¶n xuÊt cã thÓ t×m ®−îc mïa vô vµ ®Þa bµn thÝch hîp cho

viÖc s¶n xuÊt gièng nh©n t¹o c¸ giß.

V× thÕ chóng t«i tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi nghiªn cøu “¶nh h−ëng cña nhiÖt

®é vµ nång ®é muèi ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ph«i c¸ giß” víi mong muèn

®ãng gãp mét phÇn nhá cho sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ giß.

Víi thêi gian ng¾n, n¨ng lùc b¶n th©n cã h¹n, ch¾c ch¾n b¸o c¸o nµy sÏ cßn

nhiÒu thiÕu sãt, kÕt qu¶ ®¹t ®−îc ch−a mü mZn. Tuy nhiªn, ®©y còng lµ nh÷ng

sè liÖu ®Çu tiªn ë ViÖt Nam ®èi víi loµi c¸ nµy, cã gi¸ trÞ tham kh¶o tèt cho

nh÷ng nghiªn cøu tiÕp theo.

Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ---------------------------------3

Néi dung

Theo dâi ¶nh h−ëng cña ®¬n yÕu tè: nhiÖt ®é vµ ®é mÆn ®Õn thêi gian në,

tØ lÖ në vµ tØ lÖ dÞ h×nh cña ph«i c¸ giß;

Theo dâi ¶nh h−ëng ®ång thêi cña 2 yÕu tè nhiÖt ®é vµ ®é mÆn lªn thêi

gian në, tØ lÖ në vµ tØ lÖ dÞ h×nh cña ph«i c¸ giß.

Môc tiªu

T×m ra c¸c kho¶ng nhiÖt ®é vµ ®é mÆn thÝch hîp vµ thÝch hîp nhÊt cho sù

ph¸t triÓn ph«i c¸ giß.