Ảnh hưởng của Hindu giáo đối với kiến trúc và điêu khắc của một số vương quốc cổ Đông Nam Á

A¤NH H÷‘¤NG CU¤A HIN—U GIAŸO

—O£I V‘ŸI KIE£N TRUŸC VAÿ —IE¬U KHA…C

‘¤ MOƒT SO£ V÷‘NG QUO£C COÅ —O¬NG NAM AŸ

NGUYEÃN TH“ VA¬N*

1. Qua˘ trÏnh truye‡n ba˘ cu˚a ÒaÔo

HinÒu va¯ vaÍn ho˘a A£n —o‰ va¯o khu vˆÔc

—o‚ng Nam AŸ

HinÒu gia˘o va¯ vaÍn ho˘a A£n —o‰ ÒˆÙÔc

truye‡n ba˘ va¯o khu vˆÔc —o‚ng Nam AŸ (—NA)

tˆ¯ ra·t sÙ˘m. Theo ke·t qua˚ cu˚a ca˘c nha¯

nghie‚n cˆ˘u, Òe·n nay y˘ kie·n kha˘ tho·ng nha·t

raËng, A£n —o‰ gia˘o Òe·n —NA va¯o khoa˚ng

nhˆıng naÍm Òa‡u CN. NgˆÙ¯i mang to‚n gia˘o

na¯y Òe·n Òa‚y trˆÙ˘c he·t la¯ ca˘c tha‡y tu

Balamo‚n (hoaÎc nhˆıng nha¯ sˆ) Òaı ÒˆÙÔc mÙ¯i

Òi theo ca˘c Òoa¯n thuye‡n buo‚n la¯m le„ cu˘ng

te· ca‡u mong cho trÙ¯i ye‚n bieÂn laÎng, ca˘c

chuye·n Òi bÏnh ye‚nÖ HoÔ cuıng la¯ ca˘c tha‡y

thuo·c chˆıa be‰nh cho ca˘c thuy˚ thu˚ Òoa¯n.

Da‡n da‡n, ca˘c tha‡y tu hoaÎc ca˘c nha¯ sˆ Òaı

ÒˆÙÔc mÙ¯i la¯m ca˘c nha‚n va‰t trung gian giˆıa

ngˆÙ¯i va¯ tha‡n tha˘nh trong ca˘c nghi le„ cu˚a

cˆ da‚n trong nhˆıng vu¯ng ma¯ ca˘c la˘i thˆÙng

Òe·n buo‚n ba˘n. HoÔ la‰p nghie‰p, ÒÚnh cˆ Ù˚

Òa‚y, la·y vÙÔ- cho‡ng la¯ ngˆÙ¯i ba˚n ÒÚa, tha‰m

chÌ nhie‡u ngˆÙ¯i ke·t ho‚n vÙ˘i ca˚ co‚ng chu˘a,

qua‰n chu˘a. —ie‡u Òo˘ Òaı taÔo uy tÌn maÔnh meı

cho ca˘c gia˘o syı Ba¯lamo‚n, to‚n gia˘o na¯y da‡n

da‡n trÙ˚ tha¯nh to‚n gia˘o cung ÒÏnh cu˚a mo‰t

so· vˆÙng quo·c(1)

.

HinÒu gia˘o va¯ vaÍn ho˘a A£n —o‰ co˘ the lan

toa˚ Òe·n khu vˆÔc —o‚ng Nam AŸ mo‰t ca˘ch

thua‰n lÙÔi, trˆÙ˘c he·t do sˆÔ ga‡n guıi ve‡ ÒÚa ly˘,

sˆÔ tˆÙng Òo‡ng cu˚a cÙ ta‡ng vaÍn ho˘a no‚ng

nghie‰p co xˆa, ve‡ phong tuÔc ta‰p qua˘n, vaÍn

ho˘a da‚n gian...A£n —o‰ va¯ —NA Òe‡u naËm

trong khu vˆÔc Cha‚u AŸ, mang nhˆıng ÒaÎc

ÒieÂm chung ve‡ Òie‡u kie‰n tˆÔ nhie‚n cu˚a ca˘c

ne‡n vaÍn minh phˆÙng —o‚ng. MaÎt kha˘c, ve‡

vÚ trÌ ÒÚa ly˘, —NA naËm tre‚n con ÒˆÙ¯ng bieÂn

tho‚ng thˆÙng giˆıa phˆÙng —o‚ng va¯ phˆÙng

Ta‚y ra·t thua‰n lÙÔi cho vie‰c tie·p nha‰n a˚nh

hˆÙ˚ng cu˚a ca˘c ne‡n vaÍn minh be‚n ngoa¯i va¯o

khu vˆÔc. Nhu ca‡u tÏm ÒÚa ba¯n buo‚n ba˘n

mÙ˘i va¯ nguo‡n sa˚n va‰t ÒÚa phˆÙng cu˚a ca˘c

la˘i buo‚n A£n —o‰ cuıng la¯ nguye‚n nha‚n ÒaÂy

nhanh mˆ˘c Òo‰ giao lˆu giˆıa hai khu vˆÔc.

Ca˘c nguo‡n tˆ lie‰u kha˘c nhau cho bie·t

nguo‡n hˆÙng lie‰u, go„ tra‡m, ca˘c loaÔi da‡u

thÙm, long naıo, ca˘nh kie·n traÈng... vo‚ cu¯ng

phong phu˘ Ù˚ —NA Òaı thu hu˘t ca˘c thˆÙng

nha‚n A£n —o‰ tÙ˘i Òa‚y. NgˆÙ¯i A£n —o‰ Òaı hoÔc

ÒˆÙÔc kyı thua‰t Òi bieÂn, kyı thua‰t Òo˘ng ta¯u

lÙ˘n cu˚a ngˆÙ¯i Ba Tˆ, bie·t lÙÔi duÔng gio˘ mu¯a

Ù˚ A£n —o‰ DˆÙng Òe chaÔy nhˆıng thuye‡n

buo‡m co˘ sˆ˘c chÙ˚ 600-700 ngˆÙ¯i va¯ thˆÔc

* Ths. Nguye„n ThÚ Va‚n, Khoa KHXH, TrˆÙ¯ng —aÔi hoÔc Ho‡ng —ˆ˘c