Ảnh hưởng của gonadotropin đến hoạt động buồng trứng và sự thành thục của trứng bò

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi

------------------

NGUYỄN KIM KIÊN

ẢNH HƯỞNG CỦA GONADOTROPIN ðẾN HOẠT ðỘNG

BUỒNG TRỨNG VÀ SỰ THÀNH THỤC CỦA TRỨNG BÒ

LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp

Chuyên ngành: CHĂN NUÔI

Mã số : 60.62.40

Người hướng dẫn khoa học : 1. TS. BÙI XUÂN NGUYÊN

2. PGS. TS. NGUYỄN BÁ MÙI

Hµ Néi , 2010

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... i

LỜI CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện

và một số kết quả cùng cộng tác với các cộng sự khác, các số liệu trong luận

văn là trung thực và chính xác.

Tôi xin cam ñoan mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn này ñã ñược

cảm ơn ñầy ñủ, các thông tin trích dẫn trong luận văn ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc.

Hà nội ngày 10 tháng 10 năm 2010

Tác giả luận văn

Nguyễn Kim Kiên

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới TS. Bùi Xuân

Nguyên, người ñã tận tình giúp ñỡ, tạo ñiều kiện và hướng dẫn trực tiếp ñề tài

luận văn của tôi cho tới khi hoàn thành luận văn.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành tới TS. Nguyễn Thị

Ước, người ñã giúp tôi thực hiện các thí nghiệm và tạo ñiều kiện ñể tôi hoàn

thành luận văn.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành tới PGS.TS Nguyễn Bá

Mùi người ñã tận tình chỉ bảo và giúp ñỡ tôi hoàn thành luận văn.

Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới các Cô, Chú, anh chị em thuộc

phòng Công nghệ phôi, Viện Công nghệ sinh học - Viện Khoa học và Công

nghệ Việt Nam, ñặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới Nguyễn Thị Hồng,

Nguyễn Thị Mến, Nguyễn Thị Hiệp, ThS. Nguyễn Văn Hạnh, Nguyễn Thùy

Anh, Nguyễn Thị Thơm, Nguyễn Thị Nhung, ñã nhiệt tình giúp ñỡ tôi trong suốt

thời gian làm luận văn.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Bộ môn Sinh lý – Sinh hóa ñộng vật,

tập thể cán bộ, giáo viên khoa Chăn nuôi và Nuôi trồng thủy sản trường ðại

học Nông nghiệp Hà Nội và các anh em trong phòng Kinh Doanh công ty cổ

phần GREENFEED Việt Nam.

Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia ñình ñã ñộng viên, ủng hộ,

khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn Thạc sỹ này.

Xin chân thành cảm ơn!

Hà nội, ngày 10 tháng 10 năm 2010

Tác giả luận văn

Nguyễn Kim Kiên

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... iii

MỤC LỤC

Lời cam ñoan………………………………………………………………….i

Lời cảm ơn……………………………………………………………………ii

Mục lục………………………………………………………………………iii

Danh mục bảng………………………………………………………………vi

Danh mục hình……………………………………………………………..viii

PHẦN I. MỞ ðẦU......................................................................................71

1.1 ðặt vấn ñề .......................................................................................1

1.2. Mục tiêu của ñề tài ..........................................................................2

1.3. Ý nghĩa của ñề tài............................................................................2

Phần II TỔNG QUAN TÀI LIỆU................................................................3

2.1 Trứng và sự thành thục tế bào trứng ................................................3

2.1.1 Nguồn gốc, các giai ñoạn hình thành, phát triển nang trứng và tế bào

trứng................................................................................................3

2.1.2 Sự thành thục tế bào trứng...............................................................9

2.2. Ảnh hưởng của gonadotropin ñến sự phát triển và thành thục trứng. .....12

2.2.1. Hệ thống thần kinh thể dịch ñiều khiển sự phát triển và thành thục trứng...12

2.2.2. ðặc ñiểm chu kì phát triển và thành thục trứng bò.........................16

2.2.3. Sản xuất gonadotropin (phân lập, tổng hợp) và ñiều khiển in vivo

ñộng dục, rụng trứng .....................................................................20

2.3. Ảnh hưởng của Gonadotropin ñến sự thành thục của trứng in vitro28

2.4 Kết quả thụ tinh từ trứng bò ñược nuôi cấy in vitro .......................34

2.5 Một số yếu tố ảnh hưởng ñến sự thành thục của trứng bò nuôi in vitro..35

2.6 Kết quả nuôi thành thục trứng bò trong nước và quốc tế................39

2.6.1 Kết quả nuôi thành thục trứng bò ở nước ngoài .............................39

2.6.2 Kết quả nuôi thành thục trứng bò trong nước.................................40

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... iv

Phần III ðỐI TƯỢNG - NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU .............................................................................................42

3.1. ðối tượng, thời gian và ñịa ñiểm nghiên cứu.................................42

3.1.1. ðối tượng nghiên cứu....................................................................42

3.1.2. Thời gian nghiên cứu.....................................................................42

3.1.3. ðịa ñiểm nghiên cứu .....................................................................42

3.2. Nội dung nghiên cứu .....................................................................42

3.2.1. Khảo sát khả năng khai thác trứng phục vụ nuôi thành thục in vitro

ở bò ...............................................................................................42

3.2.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của Gonadotropin in vitro ñến hoạt ñộng

buồng trứng bò ..............................................................................42

3.2.3. Nghiên cứu ảnh hưởng của gonadotropin ñến sự thành thục trứng bò ...43

3.2.4. ðánh giá ảnh hưởng của Gonadotropin ñến hình thái, chất lượng của

buồng trứng, nang, trứng bò thành thục in vitro.............................43

3.3. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................43

3.3.1 Phương pháp tiêm hormone trên bò sống.......................................43

3.3.2. Phương pháp thu, bảo quản và vận chuyển buồng trứng bò ...........43

3.3.3. Chuẩn bị môi trường thu và rửa buồng trứng bò............................44

3.3.4. Phân loại nang bề mặt buồng trứng bò...........................................44

3.3.5. Phương pháp thu trứng từ các nang trên bề mặt buồng trứng bò....44

3.3.6. Phân loại trứng bò theo chất lượng ................................................45

3.3.7. Phương pháp nuôi thành thục trứng bò trong ống nghiệm .............45

3.3.8. Phương pháp nhuộm nhân tế bào trứng bò.....................................46

3.3.9. Các chỉ tiêu theo dõi......................................................................47

3.3.10. Sơ ñồ thí nghiệm ...........................................................................48

3.3.11. Phương pháp xử lý số liệu .............................................................48

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... v

IV KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .....................................................49

4.1. Hoạt ñộng buồng trứng, nang, trứng bò khi chưa có tác ñộng của

gonadotropin ngoại lai...................................................................49

4.1.1 Hoạt ñộng buồng trứng bò trên chỉ tiêu các chiều ño.....................49

4.1.2 Hoạt ñộng buồng trứng bò trên chỉ tiêu khối lượng .......................51

4.1.3 Hoạt ñộng nang trứng bò trên chỉ tiêu số lượng và mức phân bố nang...52

4.1.4 Hoạt ñộng của trứng bò trên chỉ tiêu chất lượng ............................55

4.2. Ảnh hưởng nồng ñộ gonadotropin ñến hoạt ñộng buồng trứng, nang

trứng và sự thành thục của trứng bò...............................................57

4.2.1 Ảnh hưởng nồng ñộ gonadotropin ñến chiều ño buồng trứng bò ...58

4.2.2 Ảnh hưởng nồng ñộ gonadotropin ñến khối lượng buồng trứng bò 59

4.2.3 Ảnh hưởng nồng ñộ Gonadotropin ñến trạng thái nang trứng bò ...61

4.2.4 Ảnh hưởng của nồng ñộ Gonadotropin ñến chất lượng trứng bò....62

4.2.5 Ảnh hưởng nồng ñộ Gonadotropin ñến tỷ lệ thành thục trứng bò ..64

4.3. Ảnh hưởng của Gonadotropin ñến hoạt ñộng buồng trứng, nang

trứng và sự thành thục của trứng bò in vitro ..................................66

4.3.1 So sánh ảnh hưởng của Gonadotropin ñến các chiều ño của buồng

trứng bò.........................................................................................66

4.3.2 Ảnh hưởng của Gonadotropin ñến khối lượng buồng trứng bò ......67

4.3.3 Ảnh hưởng của Gonadotropin ñến biến ñộng về số lượng và kích

thước trứng bò...............................................................................69

4.3.4 Ảnh hưởng của Gonadotropin ñến chất lượng trứng bò in vitro.....71

4.3.5 Ảnh hưởng của Gonadotropin ñến tỷ lệ trứng bò thành thục in vitro......73

4.3.6 ðánh giá yếu tố Gonadotropin tác ñộng ñến sự thành thục trứng bò

in vitro...........................................................................................74

4.3.7 ðánh giá ảnh hưởng của Gonadotropin ngoại lai ñến trạng thái phát

triển, thành thục của buồng trứng, nang, trứng bò thành thục in vitro ..75

V KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ..........................................................81

5.1 KẾT LUẬN...................................................................................81

5.2 ðỀ NGHỊ ......................................................................................82

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... vi

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Thời gian chu kỳ ñộng dục ở một số ñộng vật nhai lại..................20

Bảng 2.2. Ảnh hưởng của FSH tác ñộng ñến kích thước, số lượng nang.......31

Bảng 2.3. Ảnh hưởng của cách xử lý ñến nang trứng, noãn bào ñã thu.........32

Bảng 2.4. Ảnh hưởng của cách xử lý ñến loại noãn bào thu ñược.................33

Bảng 2.5. Ảnh hưởng của cách xử lý ñến sản xuất phôi in vitro ở ngày 7 sau

khi thụ tinh (trung bình ± SEM cho mỗi bê trong một tuần)............33

Bảng 2.6. Một số ñộng vật có vú ra ñời lần ñầu tiên do IVF........................34

Bảng 2.7. Ảnh hưởng của nhiệt ñộ nước muối sinh lý sử dụng ñể vận chuyển

buồng trứng ñến sự phát triển thành phôi nang sau IVM và IVF .....35

Bảng 2.8. Ảnh hưởng của thời gian và nồng ñộ xử lý BLI tới sự thành thục in

vitro nhân tế bào trứng bò ...............................................................36

Bảng 2.9. Ảnh hưởng của thời gian nuôi chín tế bào tới tỷ lệ phát triển thành

phôi nang ........................................................................................38

Bảng 2.10 Ảnh hưởng mùa vụ ñến khả năng thành thục trứng bò Vàng .......38

Bảng 2.11.Các giai ñoạn phát triển nhân tế bào trứng...................................39

Bảng 4.1 Các chiều ño buồng trứng bò bình thường.....................................49

Bảng 4.2 Khối lượng buồng trứng bò bình thường .......................................51

Bảng 4.3 Số lượng và mức phân bố nang của buồng trứng bò bình thường .54

Bảng 4.4. Chất lượng trứng bò bình thường..................................................57

Bảng 4.5 Ảnh hưởng của gonadotropin ñến các chiều ño của buồng trứng bò

........................................................................................................59

Bảng 4.6 Ảnh hưởng nồng ñộ Gonadotropin ñến khối lượng buồng trứng bò.....60

Bảng 4.7 Ảnh hưởng nồng ñộ Gonadotropin ñến trạng thái nang trứng bò ..62

Bảng 4. 8 Ảnh hưởng của nồng ñộ Gonadotropin khác nhau lên phân loại chất

lượng trứng bò tiêm.........................................................................63

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... vii

Bảng 4. 9 Ảnh hưởng nồng ñộ Gonadotropin khác nhau ñến tỷ lệ thành thục

in vitro của trứng bò........................................................................65

Bảng 4.10 Ảnh hưởng của Gonadotropin lên hoạt ñộng của buồng trứng bò........66

Bảng 4.11 Ảnh hưởng của Gonadotropin lên khối lượng buồng trứng bò....68

Bảng 4.12 Ảnh hưởng của Gonadotropin lên trạng thái nang trứng bò ........70

Bảng 4.13 Ảnh hưởng của Gonadotropin ñến chất lượng trứng bò ...............72

Bảng 4.14 Ảnh hưởng của Gonadotropin ñến tỷ lệ thành thục trứng bò........73

Bảng 4.15 Bảng tổng hợp ñánh giá ảnh hưởng của Gonadotropin ñến sự thành

thục của trứng bò.............................................................................74

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... viii

DANH MỤC BIỂU ðỒ VÀ HÌNH ẢNH

Hình 2.1: Vị chí, cấu tạo của buồng trứng trong cơ thể bò.............................3

Hình 2.2: Giải phẫu chi tiết buồng trứng và các nang trứng tồn tại trên cùng

một thời ñiểm ..................................................................................3

Hình 2.3: Các giai ñoạn phát triển của nang trứng ..........................................6

Hình 2.4: Hình thái cấu tạo một nang trứng....................................................6

Hình 2.5. Cấu tạo tế bào trứng........................................................................7

Hình 2.6: Hình dạng và kích thước tế bào trứng .............................................9

Hình 2.7 Ảnh trứng bò ở các giai ñoạn, thành thục khi xuất hiện cực cầu1...12

Hình 2.8: Sơ ñồ mối liên hệ ñiều khiển hoạt ñộng hệ nội tiết........................14

Hình 2.9: Mô hình cấu tạo hóa học của Gonadotropin – Raleasing hormone........15

Hình 2.10: Chu kỳ ñộng dục và sự thay ñổi của sóng nang (3 sóng nang) ....16

Hình 2.11: Sự thay ñổi kích thước của nang trứng lớn nhất và nang trứng lớn

thứ hai cũng như thể vàng trong chu kỳ ñộng dục của bò 3 sóng

nang...............................................................................................17

Hình 2.12. Sự thay ñổi kích thước của nang trứng lớn nhất và nang trứng lớn

thứ hai cũng như thể vàng trong chu kỳ ñộng dục của bò 2 sóng

nang...............................................................................................17

Hình 2.13: Những biến ñổi chính trong chu kỳ tính của ñộng vật ñơn thai ...18

Hình 2.14: Tóm tắt kiểm soát hormone của chu kỳ ñộng dục .......................21

Hình 2.15: Những thay ñổi của nồng ñộ hormone huyết thanh trong chu kỳ

ñộng dục ở bò................................................................................22

Hình 2.16: Sự kiểm soát chọn lọc nang trứng của Gonadotropin và một số

hormone khác................................................................................25

Hình 2.17: Công thức cấu tạo của Prostaglandin F2-alpha (PGF2a) .............27

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp ........... ix

Biểu ñồ 4.1 Kích thước trung bình ba chiều ño buồng trứng mùa ðông xuân

và Hè thu.......................................................................................50

Biểu ñồ 4.2 Khối lượng trung bình của buồng trứng bò................................52

Biểu ñồ 4.3 Tỷ lệ số nang ở hai mùa ðông xuân, Hè thu ..............................55

Biểu ñồ 4.4 Tỷ lệ loại trứng bò ở hai mùa ðông xuân, Hè thu ......................57

Biểu ñồ 4.5 So sánh trung bình các chiều ño của buồng trứng bò tiêm

gonadotropin .................................................................................59

Biểu ñồ 4.6 So sánh ảnh hưởng nồng ñộ Gonadotropin ñến khối lượng buồng

trứng bò.........................................................................................60

Biều ñồ 4.7 Ảnh hưởng của Gonadotropin ñến tỷ lệ các loại nang trứng bò .........62

Biểu ñồ 4. 8 So sánh ảnh hưởng của Gonadotropin ñến tỷ lệ loại trứng.......64

Biểu ñồ 4. 9 So sánh ảnh hưởng Gonadotropin ñến tỷ lệ trứng bò thành thục.........65

Biểu ñồ 4.10 So sánh ảnh hưởng Gonadotropin ñến chiều ño buồng trứng...67

Biểu ñồ 4.11 So sánh ảnh hưởng của Gonadotropin ñến khối lượng buồng

trứng bò.........................................................................................68

Biểu ñồ 4.12 So sánh ảnh hưởng của Gonadotropin ñến tỷ lệ phân loại nang

trứng bò.........................................................................................71

Biểu ñồ 4.13 So sánh ảnh hưởng của Gonadotropin ñến tỷ lệ trứng bò.........72

Biểu ñồ 4.14 Ảnh hưởng của Gonadotropin ñến tỷ lệ thành thục trứng bò....74

Biểu ñồ 4.15 ðánh giá chung về tỷ lệ thành thục trứng bò thí nghiệm..........75

Hình 4.16 Buồng trứng bò ở ba lô thí nghiệm...............................................76

Hình 4.17 Hình thái loại trứng bò ở ba lô thí nghiệm....................................77

Hình 4.18 hình thái trứng bò ở 0 giờ.............................................................78

Hình 4.19 Trứng bò sau 24 giờ nuôi cấy.......................................................79

Hình thái nhân trứng bò sau 24 giờ nuôi cấy ................................................79

Hình 4.20 Nhân trứng bò sau 24 giờ nuôi cấy...............................................80