Ảnh Hưởng Của Dồn Điền Đổi Thửa Đến Phát Triển Kinh Tế Hộ Nông Dân Xã Bắc Hải Huyện Tiền Hải Tỉnh Thái Bình

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Tính cấp thiết của đề tài

Nền kinh tế của nước ta đang trong xu thế hội nhập ngày càng sâu

rộng. Đảng ta chủ trương đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa- hiện đại hóa

(CNH- HĐH), trong đó CNH- HĐH nông nghiệp, nông thôn được ưu tiên

hàng đầu. Để thực hiện chủ trương này, Đảng và Nhà nước ta đã có hàng

loạt những chính sách mới về đất đai nhằm thúc đẩy sản xuất nông nghiệp,

giải quyết vấn đề lương thực của cả nước, điển hình như Luật đất đai năm

2003, Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 5/4/1988 của Bộ Chính trị về đổi mới

quản lý kinh tế nông nghiệp. Theo đó, ruộng đất được chia đến tận tay người

nông dân. Có thể nói rằng, chính sách mới về quyền sử dụng đất đã làm thay

đổi hoàn toàn quan hệ sản xuất ở nông thôn, các hộ nông dân được giao đất

trong thời gian dài tạo động lực cho sự phát triển vượt bậc của nền nông

nghiệp. Nhà nước đã khuyến khích khu vực nông thôn thực hiện dồn điền

đổi thửa nhằm tập trung sản xuất theo quy mô lớn. Hiện nay, phong trào dồn

điền đổi thửa đã và đang diễn ra rộng rãi khắp cả nước với sự đồng tình và

ủng hộ đông đảo của người dân.

Thái Bình là địa phương có thế mạnh trong sản xuất nông nghiệp.Tỉnh

Thái Bình là tỉnh nông nghiệp đất chật người đông, bình quân diện tích canh

tác chỉ có 500 m2

/người

1

. Tình trạng ruộng đất bị chia nhỏ, manh mún dẫn

đến hiệu quả sản xuất thấp, hạn chế khả năng đổi mới và ứng dụng các tiến bộ

khoa học kỹ thuật vào đồng ruộng, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp.

Trước thực trạng đó, tỉnh Thái Bình đã tiến hành dồn điền đổi thửa (DĐĐT)

đất nông nghiệp để tạo tiền đề cho thực hiện đề án xây dựng nông thôn

mới. Do đó, đã giải quyết được cơ bản tình trạng manh mún và phân tán

ruộng đất, tạo điều kiện cho nông dân quy hoạch vùng sản xuất tập trung; áp

dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, đưa cơ giới hóa vào nông nghiệp, góp

phần nâng cao thu nhập cho người nông dân. Bên cạnh đó, DĐĐT cũng được

2

coi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm và lâu dài, là bước khởi đầu trong

việc thực hiện xây dựng nông thôn mới.Đến nay tất cả các xã (267 xã) trong

tỉnh đã hoàn thành quy hoạch chi tiết giao thông, thủy lợi nội đồng; 218 xã

hoàn thành quy hoạch chi tiết khu trung tâm xã; 201 xã hoàn thành lập đề án

xây dựng nông thôn mới và 148 xã đã hoàn thành dồn điền đổi thửa đất nông

nghiệp. Thái Bình đang tập trung phấn đấu hoàn thành xây dựng các quy

hoạch chi tiết, đề án xây dựng nông thôn mới, dồn điền đổi thửa ở tất cả các

xã trong toàn tỉnh (Cục kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn, 2013).

Xã Bắc Hải, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình là xã sản xuất nông nghiệp

lâu năm, điều kiện tự nhiên, đặc biệt là đất đai rất thuận lợi cho sản xuất trồng

trọt. Để thúc đẩy hơn nữa cho sự phát triển của sản xuất nông nghiệp, áp dụng

cơ giới hóa vào sản xuất, Đảng bộ xã Bắc Hải đã lãnh đạo toàn dân thực hiện

công tác dồn điền đổi thửa từ năm 2011 và hoàn thành trong năm 2013. Sau

dồn điền đổi thửa diện tích bình quân/thửa tăng và số thửa ruộng của mỗi hộ

giảm đi đáng kể. Chính điều đó đã giúp bà con nông dân mạnh dạn đưa các

giống cây con mới cho năng suất, chất lượng cao vào sản xuất, áp dụng

phương thức thâm canh, luân canh, xen canh cây trồng - bước đầu mang lại

hiệu quả tích cực, tình hình sản xuất nông nghiệp trên địa bàn do đó có nhiều

biến đổi. Nếu như trước đây một số chân ruộng chỉ cấy được 2 vụ lúa thì nay

người dân áp dụng thâm canh, xen canh 2 vụ lúa - 1 vụ màu. Các chân ruộng

trũng được quy hoạch thành các trang trại kết hợp trồng trọt - chăn nuôi mang

lại thu nhập cao.

Tuy nhiên, sau khi thực hiện thành công DĐĐT thì những câu hỏi lớn

đặt ra cho sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Bắc Hải là: Kết quả của

DĐĐT như thế nào? DĐĐT ảnh hưởng đến bố trí cơ cấu cây trồng của các hộ

nông dân ra sao? Việc áp dụng cơ giới hóa vào sản xuất sau DĐĐT có những

thuận lợi và khó khăn gì? Các hộ nông dân có nên mở rộng quy mô sản xuất

để phù hợp hơn nữa với diện tích đất đai quy hoạch sau DĐĐT? Đề tài “Ảnh

hưởng của dồn điền đổi thửa đến phát triển kinh tế hộ nông dân xã Bắc

3

Hải, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình” được tiến hành nghiên cứu để góp

phần tìm lời giải cho những câu hỏi nêu trên.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Nghiên cứu ảnh hưởng của dồn điền đổi thửa đến sản xuất nông

nghiệp của hộ nông dân xã Bắc Hải, huyệnTiền Hải, tỉnh Thái Bình; từ

đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao kết quả sản xuất nông nghiệp của

các hộ nông dân sau dồn điền đổi thửa tại địa phương trong thời gian tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về dồn điền đổi thửa và

ảnh hưởng của dồn điền đổi thửa đến sản xuất nông nghiệp của hộ nông dân.

- Tìm hiểu thực trạng dồn điền đổi thửa đất nông nghiệp trên địa bàn

xã Bắc Hải.

- Phân tích ảnh hưởng của dồn điền đổi thửa đến hoạt động sản xuất

nông nghiệp của các hộ nông dân trên địa bàn nghiên cứu.

- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao kết quả của hoạt động sản

xuất nông nghiệp sau dồn điền đổi thửa tại xã Bắc Hải.

3. Nội dung nghiên cứu

- Thực trạng công tác dồn điền đổi thửa ở xã Bắc Hải.

- Ảnh hưởng của dồn điền đổi thửa đến phát triển kinh tế hộ gia

đình tại xã Bắc Hải, huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình .

- Các giải pháp phát triển kinh tế hộ gia đình sau quá trình dồn

điền đổi thửa tại xã Bắc Hải, huyện Tiền Hải , tỉnh Thái Bình.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến dồn điền

đổi thửa, đặc biệt quan tâm đến những ảnh hưởng của dồn điền đổi thửa đến sản

xuất nông nghiệp của các hộ nông dân.

4.2 Phạm vi nghiên cứu

4

4.2.1 Phạm vi nội dung

Sản xuất nông nghiệp là một nội dung rộng bao gồm trồng trọt, chăn

nuôi...Tuy nhiên, đề tài chỉ tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của dồn điền đổi

thửa đến hoạt động trồng trọt như: sự thay đổi cơ cấu cây trồng, cơ cấu mùa

vụ, cơ cấu lao động, cơ giới hóa, chi phí đầu tư...của hộ nông dân.

4.2.2 Phạm vi không gian

Nghiên cứu tiến hành trên địa bàn xã Bắc Hải, huyện Tiền Hải,

tỉnh Thái Bình.

4.2.3 Phạm vi thời gian

- Thời gian thực hiện đề tài: Từ ngày 20/01/2018 đến hết

ngày1/5/2018.

- Thời gian nghiên cứu đề tài :

+ Tài liệu thứ cấp được thu thập trong khoảng thời gian từ năm 2015

đến năm 2017.

+ Tài liệu sơ cấp được thu thập trong năm 2018.

5

CHƯƠNG I

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Khái niệm về đất nông nghiệp

Theo quan niệm truyền thống từ thời ông, bà thì có thể hiểu một cách

đơn giản đất nông nghiệp là dùng cho mục đích: Trồng lúa, trồng hoa màu

xen canh như ngô, lạc, khoai sắn cùng những loài cây ngắn ngày khác thuộc

hàng lương thực là đỗ xanh, đậu đen, đậu tương …

Tuy nhiên, xét theo nhu cầu thực tế sử dụng của con người thì loại đất

này còn đáp ứng được những mong muốn đa dạng, phong phú hơn nhiều đó là

dùng vào mục đích chăn nuôi các loại gia súc, gia cầm, để nuôi trồng thủy sản

và trồng thêm các loại cây lâu năm có lợi ích kinh tế cao.

Đất nông nghiệp là một loại đất chủ yếu trong vốn đất đai của Nhà

nước. Tầm quan trọng đặc biệt của nó được xác định bởi phần lớn loại đất này

đóng vai trò là tư liệu sản xuất chính tạo ra sản phẩm nông lâm nghiệp -yếu tố

cơ bản để duy trì sự tồn tại và phát triển của xã hội.

Đất nông nghiệp là đất được xác định chủ yếu để sử dụng vào mục

đích sản xuất nông nghiệp và lâm nghiệp như trồng trọt, chăn nuôi, nuôi

trồng thủy sản, nghiên cứu thí nghiệm về nông nghiệp; đất có rừng tự nhiên,

đất đang có rừng trồng, đất để sử dụng vào mục đích lâm nghiệp như trồng

rừng, khoanh nuôi, bảo vệ để phục hồi tự nhiên, nuôi dưỡng làm giàu rừng,

nghiên cứu thí nghiệm về lâm nghiệp.

Từ định nghĩa trên chúng ta có thể chia đất nông nghiệp thành những

loại sau:

-Đất nông nghiệp trồng cây hàng năm (các loại cây có thời gian canh

tác dưới 1 năm).

-Đất nông nghiệp trồng cây lâu năm (có thời gian sinh trưởng và tồn tại

từ 1 năm trở lên).

-Đất đồng cá và đất trồng cá phục vụ chăn nuôi.

6

-Đất có mặt nước sử dụng vào mục đích nông nghiệp là đất có mặt

nước nuôi trồng thủy sản: Nuôi tôm, cá, cua, ếch, ba ba, rùa và các loại động

vật thủy sản khác.

-Rừng đặc dụng.

-Rừng sản xuất.

-Rừng phòng hộ đầu nguồn.

Do đó, chúng ta có khái niệm chuẩn hơn về câu hỏi đất nông nghiệp là

gì? Đó là tổng thể của các loại đất có đặc tính sử dụng tương đương nhau,

nhằm mục đích phục vụ cho nhu cầu nông nghiệp và lâm nghiệp như: Trồng

trọt, chăn nuôi, trồng rừng, khoanh nuôi tu bổ rừng và để nghiên cứu các thí

nghiệm liên quan đến đất đai, nuôi trồng thủy sản, cây cỏ.

Ngoài ra, đất này còn có thêm một lợi ích đó là được chuyển đổi dễ

dàng thành đất ở nên được rất nhiều người mua “săn tìm” trong thời buổi giá

cả đang leo thang như hiện tại nếu bạn mua được đất nông nghiệp, sẽ giúp tiết

kiệm một khoản chi phí kha khá đấy.

1.2. Khái niệm đồn điền đổi thửa

Có rất nhiều khái niệm cũng như quan điểm về dồn điền đổi thửa.Cụ

thể, dồn điền đổi thửa (trong tiếng anh là Regrouping of land, trong tiếng

Pháp là Rebanbrement) là việc tập hợp, dồn các thửa ruộng nhỏ thành thửa

ruộng lớn, trái ngược với việc chia các mảnh ruộng to thành các mảnh ruộng

nhỏ (Viện KHKTNN Việt Nam, 2004).

C.Mác cho rằng: “Tích tụ tư bản là đầu tư tăng thêm vào đầu tư đã có

làm cho tổng tư bản tăng lên. Quá trình đó được thực hiện bởi tích tụ tư bản

và tập trung tư bản. Mà tích tụ tư bản là làm cho quy mô của tư bản xã hội

tăng lên nhờ có tích lũy tư bản cá biệt. Tập trung tư bản là hợp nhất một số tư

bản cá biệt đã có thành một tư bản lớn hơn thông qua việc các nhà tư bản thôn

tính lẫn nhau hay liên doanh, liên kết với nhau” (Nguyễn Viết Thông, 2009).

Đất đai là tài sản, là nguồn lực vô cùng quý giá của mỗi quốc gia.

Trong sản xuất đất đai là tư liệu sản xuất đặc biệt không có gì thay thế được.