Ảnh hưởng của đa dạng hóa thu nhập đến lợi nhuận và rủi ro của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Dương Thị Thảo Nguyên ; người hướng dẫn khoa học Trần Trọng Huy

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

DƯƠNG THỊ THẢO NGUYÊN

ẢNH HƯỞNG CỦA ĐA DẠNG HÓA THU NHẬP ĐẾN

LỢI NHUẬN VÀ RỦI RO CỦA CÁC NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TP. Hồ Chí Minh - 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

DƯƠNG THỊ THẢO NGUYÊN

ẢNH HƯỞNG CỦA ĐA DẠNG HÓA THU NHẬP ĐẾN

LỢI NHUẬN VÀ RỦI RO CỦA CÁC NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN TRỌNG HUY

TÓM TẮT

Luận văn được thực hiện nhằm mục tiêu phân tích ảnh hưởng của việc đa dạng

hóa thu nhập đến lợi nhuận và rủi ro của NHTM tại Việt Nam với dữ liệu nghiên cứu

trong giai đoạn từ năm 2000 đến năm 2017. Luận văn đã trình bày một cách hệ thống

các vấn đề liên quan đến lợi nhuận, rủi ro, đa dạng hóa thu nhập và mối liên hệ giữa

chúng. Từ cơ sở lý thuyết, lược khảo các công trình nghiên cứu thực nghiệm trước

đây, luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng để kiểm định ảnh hưởng

của đa dạng hóa thu nhập đến lợi nhuận và rủi ro của NHTM.

Luận văn sử dụng phương pháp ước lượng GMM để kiểm định các mô hình: (i)

Đo lường ảnh hưởng của đa dạng hóa thu nhập đến lợi nhuận của NHTM tại Việt

Nam thông qua hai mô hình với hai biến phụ thuộc ROA và ROE; (ii) Đo lường ảnh

hưởng của đa dạng hóa thu nhập đến rủi ro của NHTM tại Việt Nam.

Kết quả nghiên cứu cho thấy các ngân hàng càng thực hiện đa dạng hóa thu

nhập, rủi ro sẽ càng tăng; đồng thời, với dữ liệu tại Việt Nam, kết quả cho thấy khi

các NHTM càng đa dạng hóa sẽ có tác động tiêu cực đến lợi nhuận của các ngân

hàng. Tuy nhiên, tác giả cũng đưa ra những phân tích, dẫn chứng số liệu về thực trạng

trong năm qua thể hiện đa dạng hóa thu nhập có tác động làm tăng lợi nhuận của một

số NHTM tại Việt Nam.

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một

trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả

nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây

hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn

đầy đủ trong luận văn.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 15 tháng 05 năm 2019

Tác giả

LỜI CẢM ƠN

Tác giả thực hiện nghiên cứu với hy vọng sẽ đóng góp phần nhỏ giá trị về mặt

nghiên cứu và ứng dụng trong kinh tế. Tuy nhiên, luận văn này sẽ không thể hoàn

thành nếu không có sự hỗ trợ tận tình của thầy cô, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.

Trước hết, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các cán bộ,

giảng viên Khoa Sau Đại Học, cùng các thầy cô tham gia giảng dạy chương trình cao

học của Trường Đại Học Ngân Hàng Thành Phố Hồ Chí Minh. Trong thời gian học

tập tại trường, tác giả đã tiếp thu được những kiến thức, phương pháp nghiên cứu

làm hành trang quan trọng giúp tác giả thực hiện nghiên cứu.

Tác giả cũng gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và các anh chị, đồng nghiệp

và Ban lãnh đạo nơi tác giả đang công tác đã yêu thương, quan tâm, đồng hành, tạo

điều kiện về thời gian, về công việc để tác giả có thể hoàn thành luận văn và hoàn

thành trách nhiệm cơ quan giao.

Cuối cùng, tác giả gửi lời tri ân sâu sắc nhất đến Giảng viên hướng dẫn là TS.

Trần Trọng Huy đã gắn bó cùng tác giả trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu.

Các định hướng đúng đắn của thầy cùng sự chỉ bảo tận tình, tâm huyết đã giúp tác

giả hoàn thành luận văn này.

Chính sự yêu thương, chia sẻ, niềm tin và hỗ trợ hết mình của mọi người là

động lực to lớn cho tác giả hoàn thành luận văn.

Trân trọng cảm ơn!

MỤC LỤC

TÓM TẮT

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU.............................................................................................1

1.1 Đặt vấn đề .........................................................................................................1

1.2 Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................2

1.3 Mục tiêu nghiên cứu..........................................................................................4

1.3.1 Mục tiêu tổng quát .....................................................................................4

1.3.2 Mục tiêu cụ thể...........................................................................................4

1.4 Câu hỏi nghiên cứu ...........................................................................................4

1.5 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.....................................................................5

1.6 Phương pháp nghiên cứu..................................................................................5

1.6.1 Phương pháp định lượng............................................................................5

1.6.2 Dữ liệu nghiên cứu.....................................................................................5

1.7. Nội dung nghiên cứu........................................................................................5

1.8. Đóng góp của đề tài..........................................................................................6

1.9 Bố cục của luận văn ..........................................................................................6

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM .......8

2.1 Cơ sở lý thuyết ..................................................................................................8

2.1.1 Lợi nhuận ...................................................................................................8

2.1.2 Rủi ro........................................................................................................11

2.1.3 Mối quan hệ giữa lợi nhuận và rủi ro của NHTM ...................................20

2.1.4 Đa dạng hóa thu nhập của ngân hàng ......................................................21

2.1.5 Cơ sở lý thuyết mối quan hệ giữa đa dạng hóa thu nhập với lợi nhuận và

rủi ro của các NHTM ........................................................................................24

2.2 Các nghiên cứu thực nghiệm về ảnh hưởng của đa dạng hóa thu nhập đến rủi

ro và lợi nhuận của NHTM ...................................................................................25

2.2.1 Các nghiên cứu ngoài nước......................................................................25

2.2.2 Các nghiên cứu trong nước ......................................................................27

2.2.3 Tổng hợp các nghiên cứu thực nghiệm....................................................28

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2......................................................................................30

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ DỮ LIỆU .........................31

3.1 Dữ liệu nghiên cứu..........................................................................................31

3.2 Phương pháp nghiên cứu.................................................................................33

3.2.1 Phương pháp định lượng..........................................................................33

3.2.2 Mô hình nghiên cứu .................................................................................34

3.2.3 Phương pháp ước lượng ...........................................................................41

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.....................................................................................43

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................44

4.1 Tổng quan mẫu nghiên cứu.............................................................................44

4.2 Tác động của đa dạng hóa thu nhập đến rủi ro của NHTM............................47

4.3 Tác động của đa dạng hóa thu nhập đến lợi nhuận của NHTM......................52

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4......................................................................................58

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT.............................................................59

5.1 Kết luận ...........................................................................................................59

5.2 Hàm ý và đề xuất.............................................................................................60

5.3 Hạn chế của đề tài ...........................................................................................67

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................69

PHỤ LỤC: Danh mục các NHTM tác giả phân tích và đánh giá

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Từ đầy đủ

1 TCTD: Tổ chức tín dụng

2 NHTM: Ngân hàng thương mại

3 NHTMCP: Ngân hàng thương mại cổ phần

4 NHNN: Ngân hàng nhà nước

5 VCSH: Vốn chủ sở hữu

6 ROA: Return on asset

7 ROE: Return on equity

8 GMM: Mô hình hồi quy moment tổng quát

9 GDP: Tổng sản phẩm quốc nội

10 OLS: Phương pháp bình phương nhỏ nhất

11 BCTC: Báo cáo tài chính

12 BCTN: Báo cáo thường niên

13 RRTD Rủi ro tín dụng

14 WTO Tổ chức Thương mại Thế giới