Ảnh hưởng của cơ cấu vốn đến khả năng sinh lợi của các doanh nghiệp xây dựng niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Lê Ngọc Bảo Việt ; Nguyễn Thị Mai Hương người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LÊ NGỌC BẢO VIỆT

ẢNH HƢỞNG CỦA CƠ CẤU VỐN ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỢI

CỦA CÁC DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG NIÊM YẾT TRÊN

THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LÊ NGỌC BẢO VIỆT

ẢNH HƢỞNG CỦA CƠ CẤU VỐN ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỢI

CỦA CÁC DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG NIÊM YẾT TRÊN

THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 8 34 0201

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ MAI HƢƠNG

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoạn rằng: Luận văn Thạc sĩ "Ảnh hƣởng của cơ cấu vốn đến khả

năng sinh lợi của các doanh nghiệp xây dựng niêm yết trên thị trƣờng chứng khoán

Việt Nam" do chính tôi nghiên cứu và thực hiện. Các tài liệu, trích dẫn trong luận

văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoàn trên!

Tp. Hồ Chí Minh, ngày ...... tháng ...... năm 2021

LÊ NGỌC BẢO VIỆT

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài "Ảnh hƣởng của cơ cấu vốn đến khả năng lợi

của các doanh nghiệp xây dựng niêm yết trên thị trƣờng chứng khoán Việt Nam"

tôi đã nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ, tạo điều kiện của tập thể lãnh đạo, Khoa Sau

đại học, Bộ môn Tài chính Ngân hàng. Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành về

sự giúp đỡ ấy.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Thị Mai Hƣơng là ngƣời cô

đã định hƣớng, tận tình hỗ trợ và ủng hộ, động viên tôi trong quá trình nghiên cứu.

Tôi xin cảm ơn thầy cô tham gia khảo sát, đã cho tôi những góp ý về mặt học

thuật trong việc thực hiện nghiên cứu.

Tôi xin cảm ơn ban lãnh đạo trƣờng Đại Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh đã tạo

điều kiện giúp tôi hoàn thành luận văn.

Tôi xin gửi lời biết ơn đến gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã luôn bên cạnh ủng

hộ, động viên tôi hoàn thành nghiên cứu này.

Tp. HCM, ngày …… tháng …… năm 2021

LÊ NGỌC BẢO VIỆT

iii

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Tiêu đề

Ảnh hƣởng của cơ cấu vốn đến khả năng lợi của các doanh nghiệp xây dựng

niêm yết trên thị trƣờng chứng khoán Việt Nam.

Tóm tắt

Bài luận văn nhằm mục tiêu kiểm tra ảnh hƣờng của cơ cấu vốn đến khả năng

sinh lợi của doanh nghiệp ngành xây dựng Việt Nam. Nghiên cứu này sử dụng dữ

liệu bảng, với nguồn dữ liêu thứ cấp đƣợc thu thập ngẫu nhiên từ các báo cáo tài

chính đã đƣợc kiểm toán của 86 doanh nghiệp xây dựng đã niêm yết trên thị trƣờng

chứng khoán Việt Nam, giai đoạn từ năm 2011 – 2018. Bằng việc áp dụng phân

tích tƣơng quan, mô hình hồi quy tác động cố định (FEM) và mô hình hồi quy tác

động ngẫu nhiên (REM) để phân tích dữ liệu thu thập. Kết quả cho thấy có mối

quan hệ ngƣợc chiều giữa tỷ lệ nợ, tỷ lệ nợ ngắn hạn với khả năng sinh lợi. Điều

này chỉ ra rằng các doanh nghiệp có khả năng sinh lời nên tài trợ vốn dựa trên

nguồn tài chính của chính doanh nghiệp, hay các khoản vay dài hơn là các khoản

vay ngắn hạn. Ngoài ra, quy mô doanh nghiệp có tác động cùng chiều với khả năng

sinh lợi.

Từ khóa

Cơ cấu vốn, doanh nghiệp xây dựng, khả năng sinh lợi, thị trƣờng chứng khoán

iv

ABSTRACT

Title

Effect of capital structure on profitability of construction enterprises listed on

Vietnam stock market

Abstract

This study was aimed to investigate the effect of capital structure on firm

profitability with special emphasis in construction sector in Viet Nam. The study

has employed a set of panel data with secondary data which were gathered audited

financial statement of the randomly selected 86 construction firms listed on

Vietnamese stock Exchange, for a period of eight years (2011-2018). By using

correlation analyses, Fixed Eftects Regression Model (FEM) and Random Effects

Regression Model (REM). The results shows that have negative relation between

total debt ratio, short term debt ratio and profitability. This findings emplied that

profitable firms should depend more on their main financing option and use long

term debt instead of short term debt in capital structure. Furthermore, a larger size

of a firm could positively boost firm profitability.

Keywords

Capital structure, construction enterprises, profitability, stock market

v

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT............................................................................ viii

DANH MỤC BẢNG.......................................................................................... xii

DANH MỤC HÌNH.......................................................................................... xiii

PHẦN MỞ ĐẦU...................................................................................................1

1.1 Tính cấp thiết của đề tài..........................................................................1

1.2 Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu..............................................................3

1.2.1 Mục tiêu chung:................................................................................3

1.2.2 Mục tiêu nghiên cứu cụ thể..............................................................3

1.3 Câu hỏi nghiên cứu.................................................................................3

1.4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ..........................................................4

1.5 Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................4

1.6 Nội dung nghiên cứu...............................................................................5

1.7 Dự kiến đóng góp của đề tài nghiên cứu ................................................6

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU...............7

1.1 Cơ sở lý thuyết về cơ cấu vốn.................................................................7

1.1.1 Khái niệm và phân loại nguồn vốn ..................................................7

1.1.2 Một số chỉ tiêu phản ánh cơ cấu vốn của doanh nghiệp ..................9

1.1.3 Một số lý thuyết về cơ cấu vốn ......................................................12

1.2 Cơ sở lý thuyết về khả năng sinh lợi ....................................................18

1.2.1 Khái niệm và ý nghĩa .....................................................................18

1.2.2 Một số chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lợi ...................................19

1.3 Một số nghiên cứu thực nghiệm về cơ cấu vốn....................................22

1.3.1 Một số nghiên cứu thực nghiệm về cơ cấu vốn.................................22

1.3.2 Một số nghiên cứu thực nghiệm về khả năng sinh lợi ......................25

vi

1.3.3 Mối quan hệ giữa cơ cấu vốn và khả năng sinh lợi...........................27

1.3.4 Xác định khoảng trống và vấn đề nghiên cứu...................................46

1.4 Kết luận chƣơng 2.................................................................................50

CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU.......................................................52

2.1 Quy trình nghiên cứu ............................................................................52

2.2 Xây dựng thang đo................................................................................52

2.2.1 Biến phụ thuộc ...............................................................................52

2.2.2 Biến độc lập....................................................................................53

2.3 Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................55

2.3.1 Phƣơng pháp nghiên cứu định tính ................................................55

2.3.2 Phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng .............................................56

2.4 Mô hình và giả thuyết nghiên cứu ........................................................57

2.5 Quy trình và phƣơng pháp xử lý dữ liệu nghiên cứu............................59

2.5.1 Mẫu nghiên cƣu..............................................................................59

2.5.2 Dữ liệu nghiên cứu.........................................................................61

2.6 Kết luận chƣơng 3.................................................................................62

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .......................................................63

3.1 Cơ cấu vốn của các doanh nghiệp xây dựng giai đoạn 2011-2018 ......63

3.2 Thống kê mô tả và ma trận tƣơng quan giữa các biến nghiên cứu.......65

3.2.1 Thống kê mô tả...............................................................................65

3.2.2 Phân tích tƣơng quan......................................................................68

3.3 Kết quả thực nghiệm mô hình hồi quy .................................................71

3.3.1 Mô hình hồi quy giữa ROE và các biến cơ cấu vốn ......................71

3.3.2 Mô hình hồi quy giữa ROA và các biến cơ cấu vốn......................74

3.4 Kết luận chƣơng 4.................................................................................79

vii

CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý..........................................................80

4.1 Kết luận.................................................................................................80

4.2 Hàm ý, kiến nghị...................................................................................83

4.2.1 Về phía doanh nghiệp xây dựng Việt Nam....................................83

4.2.2 Về phía ngân hàng..........................................................................85

4.2.3 Về phía Nhà nƣớc...........................................................................86

4.3 Đề xuất hƣớng nghiên cứu tƣơng lai ....................................................89

4.4 Kết luận chƣơng 5.................................................................................91

KẾT LUẬN CHUNG..........................................................................................92

TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................... I

Phụ lục................................................................................................................ XI

viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

1. Các chữ viết tắt có nguồn gốc tiếng Việt

Từ viết tắt Nguyên nghĩa

BCTC Báo cáo tài chính

BĐS Bất động sản

CCV Cơ cấu vốn

CTCP Doanh nghiệp cổ phần

DNBĐS Doanh nghiệp bất động sản

DT Doanh thu

GTVT Giao thông vận tải

HĐQT Hội đồng quản trị

KĐ Kiểm định

KNSL Khả năng sinh lợi

LN Lợi nhuận

NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc

TCTC Tổ chức tài chính

TSCĐ Tài sản cố định

VCSH Vốn chủ sở hữu

2. Các chữ viết tắt của nguồn gốc tiếng anh

Từ viết tắt Từ gốc bằng tiếng Anh Từ gốc theo nghĩa tiếng Việt

2SLS

Two stage ordinary least

squares

Bình phƣơng nhỏ nhất hai giai

đoạn

AG Age Số năm hoạt động

BLD

Long term debt/Book value

of total assets

Nợ dài hạn/Tổng tài sản theo giá trị

sổ sách

ix

BSD

Short term debt/Book value

of total assets

Nợ ngắn hạn/Tổng tài sản theo giá

trị sổ sách

BTD

Total debt/Book value of total

assets

Tổng nợ/Tổng tài sản theo giá trị sổ

sách

DA Total debt/Total assets Tổng nợ/tổng tài sản

DCE Debt to Common equity Nợ trên vốn cổ phần thƣờng

DEMV Debt to Equity market value

Nợ trên VCSH theo giá trị thị

trƣờng

DER Debt to Equity ratio Hệ số nợ trên vốn chủ sở hữu

DR Debt ratio Hệ số nợ

EFF Efficiency Vòng quay tổng tài sản

EPS Earning per share Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu

FEM Fixed effects model Mô hình tác động cố định

FL The financial leverage of firm

Đòn bẩy tài chính của doanh

nghiệp

FS Firm-size Quy mô doanh nghiệp

GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội

GEARINGR Gearing rate

Đòn bẩy tài chính của doanh

nghiệp

GLS General least square

Phƣơng pháp bình phƣơng nhỏ

nhất tổng quát

GROW Growth Tốc độ tăng trƣởng

GSE Ghana Stock Exchange Sàn giao dịch chứng khoán Ghana

GSO

General Statistics Office of

Vietnam

Tổng cục thống kê Việt Nam

HNX Ha Noi Stock Exchange Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội

HOSE Hồ Chí Minh Stock Exchange

Sàn giao dịch chứng khoán thành

phố Hồ Chí Minh

ICR Interest coverage ratio Hệ số khả năng thanh toán lãi vay

x

IND Industry types Loại hình kinh doanh

ISOCO

International Organization of

Securerities Commission

Tổ chức quốc tế của các Ủy ban

Chứng khoán

LDA Long term debt/Total assets Nợ dài hạn/Tổng tài sản

LDC Long term debt to Capital Nợ dài hạn trên tổng nguồn vốn

LDCE

Long term debt to Common

equity

Nợ dài hạn trên vốn cổ phần

thƣờng

LIQUIDUTYR Liquidity rate Hệ số thanh khoản

LOGSIZE Log(size)

Logarit tự nhiên của quy mô doanh

nghiệp

LTD

Long term debt to Total

assets

Nợ dài hạn trên tổng tài sản

LTDA Long Term Debt to Assets Tỷ lệ nợ dài hạn trên tổng tải sản

LTDR Long term debt ratio Chỉ số nợ dài hạn

MLD

Long term debt/Market value

of total assets

Nợ dài hạn/Tổng tài sản theo giá trị

thị trƣờng

MSD

Short term debt/Market value

of total assets

Nợ ngắn hạn/Tổng tài sản theo giá

trị thị trƣờng

MSM Muscat securities market Thị trƣờng chứng khoán Muscat

MTD

Total debt/Market value of

total assets

Tổng nợ/Tổng tài sản theo giá trị

thị trƣờng

NM Net margin Hệ số lợi nhuận biên ròng

NPM Net profit margin Hệ số lợi nhuận biên ròng

NSE Nigeria Stock Exchange Sàn giao dịch chứng khoán Nigeria

OLS Ordinary least square

Phƣơng pháp bình phƣơng nhỏ

nhất thông thƣờng

OM Operating margin Biên lợi nhuận hoạt động

OMCs Oil marketing companies Các doanh nghiệp tiếp thị dầu mỏ

REM Random effects model Mô hình tác động ngẫu nhiên

xi

ROA Return on asset Lợi nhuận trên tổng tài sản

ROC Return on capital

Lợi nhuận trên tổng nguồn vốn

kinh doanh

ROCE Return on capital employed Lợi nhuận trên vốn thực hiện

ROE Return on equity Lợi nhuận trên VCSH

ROS Return on sale Lợi nhuận trên doanh thu

SALESGR The sale growth of firm

Sự tăng trƣởng doanh thu của

doanh nghiệp

SDA Short term debt/Total assets Nợ ngắn hạn/Tổng tài sản

SIZE Size Quy mô

SMEs Small and medium enterprise Các doanh nghiệp vừa và nhỏ

STD

Short term debt to Total

assets

Nợ ngắn hạn trên tổng nguồn vốn

STDA Short Term Debt to Assets Tỷ lệ nợ ngắn hạn trên tổng vốn

STDR Short term debt ratio Chỉ số nợ ngắn hạn

STDTD Short term debt/Total debt Tỷ lệ nợ ngắn hạn

TC Total capital Tổng vốn

TD Total debt to Total assets Tổng nợ trên tổng tài sản

TDR Total debt ratio Chỉ số tổng nợ

UK United Kingdom Vƣơng quốc Anh

xii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1-1 Phân loại nguồn vốn..............................................................................7

Bảng 1-2 Các chỉ tiêu phản ánh cơ cấu vốn........................................................11

Bảng 1-3 Tóm tắt các yếu tố ảnh hƣởng đến cơ cấu vốn....................................18

Bảng 1-4 Các chỉ tiêu khả năng sinh lợi .............................................................20

Bảng 1-5 Tóm tắt các nghiên cứu về ảnh hƣởng của cơ cấu vốn đến khả năng

sinh lợi ......................................................................................................................36

Bảng 2-1 Giải thích các biến nghiên cứu............................................................54

Bảng 3-1 Hệ số DER (Nợ trên VCSH) của các Doanh nghiệp xây dựng giai

đoạn 2011-2018........................................................................................................63

Bảng 3-2 Cơ cấu nợ vay của các Doanh nghiệp xây dựng giai đoạn 2011-2018

..................................................................................................................................64

Bảng 3-3 Thống kê mô tả....................................................................................65

Bảng 3-4 Hệ số tƣơng quan.................................................................................68

Bảng 3-5 Kết quả FEM, REM cho ROE.............................................................72

Bảng 3-6 Kết quả hồi quy với ROE....................................................................73

Bảng 3-7 Kết quả FEM, REM cho ROA ...........................................................75

Bảng 3-8 Kết quả hồi quy với ROA ...................................................................77

Bảng 3-9 So sánh kết quả và kỳ vọng nghiên cứu..............................................78

xiii

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1 Giá trị doanh nghiệp và tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu.........................15

Hình 2.1 Tăng trƣởng thực giá trị thặng dƣ xây dựng Việt Nam ......................60

Hình 2.2 Tốc độ tăng trƣởng thị trƣờng ngành xây dựng..................................60

Hình 3.1 Các chỉ tiêu cơ cấu vốn của các doanh nghiệp xây dựng niêm yết trên

TTCK Việt Nam trong giai đoạn 2011-2018 ...........................................................66

Hình 3.2 ROE và ROA của các doanh nghiệp xây dựng niêm yết trên thị trƣờng

chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2011-2018 ..........................................................67

Hình 3.3 Các chỉ tiêu ROE, ROE và DA của các doanh nghiệp xây dựng niêm

yết trên thị trƣờng chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2011-2018. ...........................69

Hình 3.4 Các chỉ tiêu ROE, ROE và SDA của các doanh nghiệp xây dựng niêm

yết trên thị trƣờng chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2011-2018. ...........................69

Hình 3.5 Các chỉ tiêu ROE, ROE và LDA của các doanh nghiệp xây dựng niêm

yết trên thị trƣờng chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2011-2018. ...........................70