Ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến rủi ro tín dụng của các ngân hàng tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Nguyễn Thị Lan Phương ; Hạ Thị Thiều Dao người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ LAN PHƯƠNG

ẢNH HƯỞNG CỦA CẤU TRÚC SỞ HỮU ĐẾN RỦI RO TÍN

DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ LAN PHƯƠNG

ẢNH HƯỞNG CỦA CẤU TRÚC SỞ HỮU ĐẾN RỦI RO TÍN

DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG TẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng

Mã ngành: 8 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS HẠ THỊ THIỀU DAO

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Học viên cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng học viên

dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Hạ Thị Thiều Dao. Các kết quả nghiên cứu trong

luận văn là trung thực và chưa từng công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào

khác.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 03 tháng 07 năm 2020

Tác giả

Nguyễn Thị Lan Phương

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, học viên gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến PGS. TS Hạ Thị

Thiều Dao về những kiến thức Cô đã giảng dạy trong quá trình học tập và sự hướng

dẫn, hỗ trợ tận tình của Cô trong quá trình thực hiện luận văn này.

Học viên cũng gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Bùi Quang Tín với những chia

sẻ và góp ý quý báu của Thầy định hướng giúp học viên trong những ngày đầu tiên.

Cuối cùng học viên gửi lời cảm ơn đến các thầy cô Khoa sau đại học và các thầy cô

trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã giảng dạy, hỗ trợ và giúp đỡ

học viên suốt thời gian học tập và thực hiện luận văn.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 03 tháng 07 năm 2020

Tác giả

Nguyễn Thị Lan Phương

iii

TÓM TẮT

1. Tiêu đề: Ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến rủi ro tín dụng của các

ngân hàng tại Việt Nam

2. Tóm tắt

Nghiên cứu xem xét ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đối với rủi ro tín dụng

ngân hàng tại Việt Nam trong giai đoạn 2009 đến 2018. Sử dụng các phương pháp

ước lượng khác nhau như OLS, hiệu ứng cố định, hiệu ứng ngẫu nhiên và phương

pháp phân tích dữ liệu bảng động.

Kết quả chỉ ra rằng sở hữu nhà nước và sở hữu nước ngoài có ảnh hưởng

tích cực trong việc giảm rủi ro tín dụng. Hơn nữa, rủi ro tín dụng bị ảnh hưởng rất

lớn và đáng kể bởi các biến số đặc thù của ngân hàng và các biến kinh tế vĩ mô.

Điển hình cho điều này là khi dự phòng rủi ro tín dụng cao hơn, có nghĩa là tín

dụng có chất lượng kém hơn, dẫn đến xác suất rủi ro tín dụng cao hơn, trong khi

tăng trưởng tín dụng có liên quan tiêu cực đến rủi ro tín dụng. Tỷ lệ lạm phát cao

hơn làm giảm giá trị thực của thu nhập, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng trả

nợ của người vay. Tốc độ tăng trưởng kinh tế là một biến số cơ bản khác có thể có

ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng. Trong quá trình phát triển kinh tế, dự kiến các khoản

nợ xấu sẽ giảm do có sẵn dòng tiền để chi trả và ngược lại các khoản nợ xấu dự

đoán sẽ tăng lên trong giai đoạn suy thoái.

Cuối cùng, từ các kết quả nghiên cứu trên, một số khuyến nghị, hàm ý chính

sách liên quan đến cấu trúc sở hữu được đưa ra nhằm hạn chế rủi ro tín dụng góp

phần ổn định hệ thống ngân hàng.

3. Từ khóa: rủi ro tín dụng, cấu trúc sở hữu, phương pháp ước lượng GMM hệ

thống một bước

iv

ABSTRACT

1. Title: The impact of ownership structure on bank credit risk in Vietnam

2. Abstract

The study examines the influence of ownership structure on bank credit risk

in Viet Nam over the period 2009 to 2018 using different estimation methods such

as OLS, fixed and random effect and generalized method of moments.

The results indicated that state ownership and foreign ownership positively

decreased credit risk. Moreover, credit risk was highly and significantly influenced

by the bank specific variables and the macro-economic variables. Typical for this is

that higher credit loss provision, which means more bad quality credit, led to higher

probability of credit risk while credit growth was negatively related to credit risk.

Higher inflation rates lowered the real value of income, which in turn negatively

affected borrower repayment capacity. The growth rate in real gross domestic

product was another fundamental variable that may have had an effect on credit

risk. During economic expansion, non-performing loans were expected to decrease

due to cash flow availability whereas the opposite was expected during periods of

recession.

Finally, from the test results of the above study some recommendations and

policy implications regarding ownership structure are derived to limit bank credit

risk for the stability and efficiency of the banking sector.

3. Keywords: credit risk, ownership structure, one-step GMM system

v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Cụm từ tiếng Anh Cụm từ tiếng Việt

FEM Fixed Effect Model Mô hình tác động cố định

GMM Generalized method of

moments

Phương pháp phân tích dữ liệu

bảng động.

M&A Mergers and Acquisitions Mua bán và sáp nhập

NHNN Ngân hàng Nhà nước

NHTM Ngân hàng thương mại

NHTMNN Ngân hàng thương mại Nhà nước

NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần

OLS Ordinary least square Phương pháp bình phương tối

thiểu

REM Random Effect Model Mô hình tác động ngẫu nhiên

TCTD Tổ chức tín dụng

VAMC Vietnam Asset

Management Company

Công ty TNHH một thành viên

Quản lý Tài sản của các TCTD

Việt Nam

vi

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN....................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ii

TÓM TẮT.............................................................................................................iii

ABSTRACT.......................................................................................................... iv

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................. v

MỤC LỤC............................................................................................................. vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU................................................................................... ix

DANH MỤC HÌNH ............................................................................................... x

CHƯƠNG 1: LỜI MỞ ĐẦU .................................................................................. 1

1.1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 1

1.3.Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................... 2

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 2

1.4.1.Đối tượng nghiên cứu.................................................................................... 2

1.4.2.Phạm vi nghiên cứu....................................................................................... 2

1.5. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................. 2

1.6. Đóng góp của nghiên cứu................................................................................. 3

1.7. Kết cấu luận văn .............................................................................................. 4

CHƯƠNG 2: KHUNG LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN MỘT SỐ NGHIÊN CỨU

TRƯỚC VỀ ẢNH HƯỞNG CẤU TRÚC SỞ HỮU ĐẾN RỦI RO TÍN DỤNG

CỦA CÁC NGÂN HÀNG...................................................................................... 5

2.1. Khung lý thuyết về rủi ro tín dụng ................................................................... 5

2.1.1.Khái niệm...................................................................................................... 5

2.1.2. Chỉ tiêu đo lường rủi ro tín dụng .................................................................. 6

2.1.2.1.Tỷ lệ nợ xấu ............................................................................................... 6

2.1.2.2. Dự phòng rủi ro tín dụng ............................................................................ 7

2.1.2.3. Hệ số an toàn vốn CAR.............................................................................. 8

vii

2.2. Khung lý thuyết về cấu trúc sở hữu.................................................................. 9

2.2.1. Khái niệm..................................................................................................... 9

2.2.2.Chỉ tiêu đo lường cấu trúc sở hữu.................................................................. 9

2.2.2.1.Tập trung sở hữu ........................................................................................ 9

2.2.2.2. Đặc tính của chủ sở hữu ........................................................................... 10

2.2.3. Lý thuyết người đại diện............................................................................. 11

2.3.Các nghiên cứu về ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu tác động đến rủi ro tín dụng

của các ngân hàng................................................................................................. 11

Tóm tắt Chương 2 ................................................................................................ 16

CHƯƠNG 3: DỮ LIỆU, MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......... 17

3.1. Dữ liệu nghiên cứu......................................................................................... 17

3.2. Mô hình nghiên cứu ....................................................................................... 19

3.3. Phương pháp nghiên cứu................................................................................ 25

Tóm tắt Chương 3 ................................................................................................ 27

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................... 28

4.1. Khái quát về thực trạng rủi ro tín dụng và cấu trúc sở hữu của các ngân hàng

thương mại Việt Nam giai đoạn nghiên cứu.......................................................... 28

4.1.1. Thực trạng rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam............ 28

4.1.2.Thực trạng cấu trúc sở hữu tại các ngân hàng thương mại Việt Nam........... 30

4.2. Thống kê mô tả .............................................................................................. 35

4.3. Phân tích tương quan ..................................................................................... 36

4.4. Kết quả hồi quy.............................................................................................. 37

4.5. Kiểm định về sự lựa chọn mô hình................................................................. 38

4.6. Kiểm định và khắc phục các khuyết tật của mô hình hồi quy ......................... 39

4.6.1.Kiểm định đa cộng tuyến............................................................................. 39

4.6.2.Kiểm định tự tương quan............................................................................. 40

4.6.3.Kiểm định phương sai sai số thay đổi .......................................................... 40

4.7. Thảo luận kết quả nghiên cứu ........................................................................ 42

Tóm tắt Chương 4 ................................................................................................ 48