Ảnh hưởng của cấu trúc sở hữu đến hiệu quả hoạt động và giá trị các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

ẢNH HƯỞNG CỦA CẤU TRÚC SỞ HỮU ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG VÀ GIÁ TRỊ CÁC

DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

GVHD: TS. PHẠM HÀ HVTH: PHẠM THỊ DIỆU THU

MỤC LỤC

DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................3

DANH MỤC VIẾT TẮT ............................................................................................4

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI...........................................................................1

1.1 Lý do chọn đề tài ...............................................................................................1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu ..........................................................................................2

1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................2

1.3.1 Đối tượng nghiên cứu..................................................................................2

1.3.2 Phạm vi nghiên cứu.....................................................................................3

1.4 Phương pháp và dữ liệu nghiên cứu.................................................................3

1.4.1 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................3

1.4.2 Dữ liệu nghiên cứu ......................................................................................3

1.5 Ý nghĩa của đề tài.............................................................................................3

1.6 Bố cục đề tài.....................................................................................................4

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY.........6

2.1 Cơ sở lý thuyết về cấu trúc sở hữu ....................................................................6

2.1.1. Khái niệm ..................................................................................................6

2.1.2. Phân loại ...................................................................................................7

2.2 Lý thuyết về hiệu quả hoạt động và giá trị doanh nghiệp..................................8

2.3 Mối quan hệ giữa cấu trúc sỡ hữu và hiệu quả hoạt động.................................9

2.3.1 Các học thuyết...........................................................................................10

2.3.2 Thảo luận về mối quan hệ nghiên cứu trước đây......................................13

ẢNH HƯỞNG CỦA CẤU TRÚC SỞ HỮU ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG VÀ GIÁ TRỊ CÁC

DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

GVHD: TS. PHẠM HÀ HVTH: PHẠM THỊ DIỆU THU

2.4 Bằng chứng thực nghiệm.................................................................................15

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................21

3.1 Mô hình nghiên cứu thực nghiệm....................................................................21

3.2 Dữ liệu nghiên cứu .........................................................................................26

3.3 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................26

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU................................................................27

4.1 Phân tích thông kê mô tả .................................................................................27

4.2 Tương quan và đa cộng tuyến.........................................................................30

4.2.1 Ma trận tương quan đơn tuyến tính giữa các cặp biến Pearson ..............31

4.2.2 Kiểm định đa cộng tuyến...........................................................................33

4.2.3 Kiểm định các khiếm khuyết định lượng ...................................................34

4.3 Phân tích kết quả hồi quy.................................................................................36

4.4 Thảo luận kết quả nghiên cứu..........................................................................44

Kết luận chương 4..................................................................................................47

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN ........................................................................................48

5.1 Kết luận...........................................................................................................48

5.2 Kiến nghị..........................................................................................................49

5.3 Hạn chế của đề tài...........................................................................................49

5.4 Đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo...............................................................50

PHỤ LỤC PHÂN NGÀNH DOANH NGHIỆP .......................................................51

PHỤ LỤC ĐỊNH LƯỢNG........................................................................................53

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................64

ẢNH HƯỞNG CỦA CẤU TRÚC SỞ HỮU ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG VÀ GIÁ TRỊ CÁC

DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

GVHD: TS. PHẠM HÀ HVTH: PHẠM THỊ DIỆU THU

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1: Thống kê các biến trong mô hình .............................................................25

Bảng 4.1: Thống kê mô tả giữa các biến trong mô hình...........................................28

Bảng 4.2: Ma trận tương quan tuyến tính đơn giữa các cặp biến .............................32

Bảng 4.3: Kết quả kiểm tra đa cộng tuyến với nhân tử phóng đại phương sai.........33

Bảng 4.4: Kết quả kiểm tra phương sai thay đổi.......................................................34

Bảng 4.5: Kết quả kiểm tra tự tương quan phần dư..................................................35

Bảng 4.6: Kết quả hồi quy ROA ...............................................................................37

Bảng 4.7: Kết quả hồi quy EPS.................................................................................39

Bảng 4.8: Kết quả hồi quy MTB...............................................................................41

Bảng 4.9: Kết quả hồi quy TOBINQ ........................................................................43

Bảng 4.10: Tổng hợp bằng chứng thực nghiệm........................................................44

ẢNH HƯỞNG CỦA CẤU TRÚC SỞ HỮU ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG VÀ GIÁ TRỊ CÁC

DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

GVHD: TS. PHẠM HÀ HVTH: PHẠM THỊ DIỆU THU

DANH MỤC VIẾT TẮT

FEM : Fixed Effects Model, Mô hình dữ liệu bảng tác động cố định

HNX : Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội

HOSE : Sở giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh

NHTM : Ngân hàng thương mại

REM : Random Effects Model, Mô hình dữ liệu bảng tác động ngẫu nhiên

SHCDLNN : Sở hữu cở đông lớn nhà nước

SHCDLTCNN : Sở hữu cở đông lớn tổ chức nước ngoài

TP.HCM : Thành phố Hồ Chí Minh

TTCKVN : Thị trường Chứng Khoán Việt Nam

1

ẢNH HƯỞNG CỦA CẤU TRÚC SỞ HỮU ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG VÀ GIÁ TRỊ CÁC

DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

GVHD: TS. PHẠM HÀ HVTH: PHẠM THỊ DIỆU THU

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI

Nội dung của chương sẽ giới thiệu tổng quan về đề tài nghiên cứu, lý do chọn

đề tài, mục tiêu nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, phương pháp và dữ

liệu nghiên cứu, ý nghĩa của đề tài và cuối cùng là bố cục đề tài

1.1 Lý do chọn đề tài

Nhắc đến thị trường chứng khoán, chúng ta thường nghĩ ngay đến một kênh

huy động vốn hữu hiệu. Tuy nhiên không dừng lại ở đó, thị trường chứng khoán còn

có các chức năng hữu ích khác và bản thân nó giữ khá nhiều vai trò quan trọng

trong nền kinh tế như: (i) Khả năng chuyển đổi thành tiền mặt nhanh chóng, (ii)

Đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, (iii) Hỗ trợ và thúc đẩy các công ty

cổ phần ra đời và phát triển và (iv) Thu hút vốn đầu tư nước ngoài.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang được đánh giá và cân nhắc nâng hạng

từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi. Đây là vấn đề được rất nhiều nhà đầu

tư trong và ngoài nước quan tâm, bởi nếu thành công đây sẽ là bước ngoặc rất lớn

cho thị trường chứng khoán Việt Nam, đón nhận thêm dòng tiền đầu tư từ nước

ngoài, mở ra nhiều cơ hội mới cho các doanh nghiệp niêm yết và nhà đầu tư trên thị

trường chứng khoán.

Việc đón nhận dòng vốn mới từ nhà đầu tư nước ngoài có ý nghĩa rất quan

trọng đối với doanh nghiệp. Điều này sẽ tác động đến quy mô cấu trúc sở hữu, hiệu

quả hoạt động cũng như giá trị của doanh nghiệp. Tuy nhiên, mỗi lĩnh vực lại có nét

đặc thù riêng trong hoạt động kinh doanh và cấu trúc sở hữu nên mức độ tác động

cũng khác nhau. Với định hướng TTCKVN sẽ được xem xét nâng hạng như đã nêu

trên, đây vừa là cơ hội vừa là thách thức với các doanh nghiệp. Cơ hội lớn nhất của

chúng ta đó là đón nhận dòng vốn từ khối ngoại đổ về, gia tăng cung cầu, thay đổi

cấu trúc sở hữu của doanh nghiệp thông qua việc thay đổi tỷ lệ sở hữu của nhà nước

và tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên đây cũng là thách thức khá

lớn khi TTCKVN còn nhiều khuyết điểm như quy mô thị trường còn nhỏ, việc công

bố thông tin bằng tiếng Anh còn nhiều hạn chế, cơ chế trên thị trường ngoại hối còn

2

ẢNH HƯỞNG CỦA CẤU TRÚC SỞ HỮU ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG VÀ GIÁ TRỊ CÁC

DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

GVHD: TS. PHẠM HÀ HVTH: PHẠM THỊ DIỆU THU

nhiều khó khăn và chất lượng báo cáo tài chính chưa đáp ứng được theo yêu cầu của

nhà đầu tư nước ngoài.

Trên thế giới đã có rất nhiều nghiên cứu về mối quan hệ giữa cấu trúc sở hữu

ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, tuy nhiên các kết quả không

đồng nhất với nhau. Theo các nghiên cứu của F.Xie, S Zhang và Wei Z (2004);

Netter J (2001); J. Hauousek và J. Svejnar; W.L và Saul E (2008), Koo và Maeng

(2006), các tác giả cùng cho rằng hiệu quả hoạt động của công ty sẽ được cải thiện

khi các nhà đầu tư nước ngoài tham gia và có trách nhiệm hơn trong các hoạt động

của công ty. Các nghiên cứu khác của Capobianco và Christiansen (2011), Shleifer

(1998), Thomsen và Pedersen (2000) cho rằng sở hữu nhà nước có tác động bất lợi

cho hoạt động công ty.

Dựa theo những quan điểm ủng hộ nhà đầu tư nước ngoài giúp gia tăng giá trị

của doanh nghiệp và quan điểm sở hữu nhà nước ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả

hoạt động, bài nghiên cứu muốn làm rõ hai yếu tố tỷ lệ sở hữu của nhà nước và

nước ngoài thì sẽ ảnh hưởng như thế nào đến hiệu quả và giá trị doanh nghiệp trên

Thị trường Chứng khoán Việt Nam. Qua đó sẽ đưa ra kết luận về loại hình doanh

nghiệp nào đang thu hút được nhiều nhà đầu tư nước ngoài, các kiến nghị về nâng

trần sở hữu đối với nhà đầu tư nước ngoài, thoái vốn tại các doanh nghiệp nhà nước

đang hoạt động kinh doanh kém hiệu quả.

1.2 Mục tiêu nghiên cứu

Bài luận văn nghiên cứu về cấu trúc sở hữu ảnh hưởng như thế nào, cụ thể là

ảnh hưởng tích cực hay tiêu cực đến hiệu quả hoạt động và giá trị của doanh nghiệp.

Thành phần nghiên cứu về cơ cấu sở hữu là tỷ lệ sở hữu của nhà nước và tỷ lệ sở

hữu của nhà đầu tư nước ngoài. Từ đó sẽ tìm ra một số hàm ý về mặt chính sách

giúp nâng cao hiệu quả hoạt động và giá trị cho doanh nghiệp.

1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.3.1 Đối tượng nghiên cứu

Các doanh nghiệp phi tài chính niêm yết trên cả 2 sàn HOSE và HNX.

3

ẢNH HƯỞNG CỦA CẤU TRÚC SỞ HỮU ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG VÀ GIÁ TRỊ CÁC

DOANH NGHIỆP NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

GVHD: TS. PHẠM HÀ HVTH: PHẠM THỊ DIỆU THU

1.3.2 Phạm vi nghiên cứu

Bài nghiên cứu bị giới hạn về vấn đề thời gian hoàn thiện nên tác giả nên tác

giả đã chọn nghiên cứu các doanh nghiệp trong khoảng thời gian 2008-2017, không

tính các công ty sát nhập, các công ty tài chính trong giai đoạn nghiên cứu.

1.4Phương pháp và dữ liệu nghiên cứu

1.4.1 Phương pháp nghiên cứu

Đề tài sử dụng phương pháp ước lượng hồi quy cho dữ liệu bảng. Lần lượt

thực hiện các kiểm định giả thiết hồi quy (Đa cộng tuyến, phương sai thay đổi, tự

tương quan, nội sinh lý thuyết) và lựa chọn phương pháp hồi quy tin cậy.

Phần mềm sử dụng hồi quy dữ liệu Stata 13.

1.4.2 Dữ liệu nghiên cứu

Tác giả sử dữ liệu được thu thập từ năm 2008 đến 2017 để tao ra một dữ liệu

bảng (Panel data) theo dạng cân bằng (Balanced data). Dữ liệu được thu thập và

tổng hợp từ các báo cáo tài chính, dữ liệu từ nguồn Vietstock.vn.

Để thấy được đóng góp của đề tài trong hệ thống nghiên cứu, mục 1.5 sẽ nêu ra

ý nghĩa của đề tài.

1.5Ý nghĩa của đề tài

Về mặt lý luận, đề tài sẽ hệ thống hóa các nghiên cứu về cấu trúc sở hữu sẽ

ảnh hưởng thế nào đến hiệu quả hoạt động và giá trị của doanh nghiệp. Tiếp đến, đề

tài đóng góp bằng chứng thực nghiệm tại Việt Nam về mối quan hệ giữa cấu trúc sở

hữu tác động hiệu quả hoạt động và giá trị doanh nghiệp.

Về mặt thực tiễn, khi hiểu rõ hơn về mối quan hệ cấu trúc sở hữu tác động thế

nào tới hiệu quả hoạt động giá trị doanh nghiệp, nhà đầu tư và doanh nghiệp sẽ có

nhiều luận cứ hơn trong đưa ra các quyết định nhằm đảm bảo mục tiêu.

Đề tài được thực hiện dựa trên những nghiên cứu trước đó của các tác giả

trong và ngoài nước, tuy nhiên dữ liệu nghiên cứu được cập nhật năm gần nhất là

2017, kéo dài về trước đến 2008, mẫu dữ liệu nghiên cứu dài hơn so với một số

nghiên cứu khác. Dữ liệu nghiên cứu được lấy từ tất cả các công ty niêm yết trên