Ảnh hưởng của biến động tỷ giá CNY/VND đến hoạt động xuất, nhập khẩu Việt Nam và Trung Quốc: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Bùi Thị Vân Dung ; người hướng dẫn khoa học Nguyễn Ngọc Thạch

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

BÙI THỊ VÂN DUNG

ẢNH HƯỞNG CỦA BIẾN ĐỘNG TỶ GIÁ CNY/VND ĐẾN

HOẠT ĐỘNG XUẤT, NHẬP KHẨU

VIỆT NAM VÀ TRUNG QUỐC

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

BÙI THỊ VÂN DUNG

ẢNH HƯỞNG CỦA BIẾN ĐỘNG TỶ GIÁ CNY/VND ĐẾN

HOẠT ĐỘNG XUẤT, NHẬP KHẨU

VIỆT NAM VÀ TRUNG QUỐC

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS, TSKH Nguyễn Ngọc Thạch

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng đề tài “Ảnh hưởng của biến động tỷ giá CNY/VND đến

hoạt động xuất nhập khẩu Việt Nam và Trung Quốc” là công trình nghiên cứu khoa

học của riêng tác giả và kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội

dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ

trong luận văn.

Tôi đồng ý việc trường Đại học Ngân hàng dùng luận văn làm tài liệu tham

khảo.

Một lần nữa, tôi cũng xin cam đoan Luận văn này chưa từng được trình nộp để

lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường đại học nào.

Tp. HCM, ngày 01 tháng 12 năm 2020

Tác giả luận văn

Bùi Thị Vân Dung

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tác giả xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc tới đến Quý Thầy Cô Trường

Đại học Ngân hàng TP.HCM đã hỗ trợ, giúp đỡ và trực tiếp giảng dạy, truyền đạt kiến

thức khoa học chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng, là cơ sở nền tảng để thực hiện

luận văn này và áp dụng vào thực tiễn công việc. Đặc biệt, tôi chân thành tri ân vai trò

định hướng khoa học của PGS, TSKH Nguyễn Ngọc Thạch trong việc hỗ trợ và

đóng góp ý kiến cho bài nghiên cứu của tác giả về đề tài “Ảnh hưởng của biến động tỷ

giá CNY/VND đến hoạt động xuất, nhập khẩu Việt Nam và Trung Quốc”.

Cuối cùng, tác giả xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình và bạn bè luôn động

viên, chia sẻ và tiếp thêm nguồn lực cho tôi để hoàn thành luận văn này.

Do kinh nghiệm và kiến thức còn hạn chế, luận văn này không tránh khỏi những

thiếu sót, rất mong nhận được những ý kiến đóng góp từ Quý Thầy Cô để luận văn

hoàn chỉnh hơn.

Trân trọng cảm ơn.

Tp. HCM, ngày 01 tháng 12 năm 2020

Tác giả luận văn

Bùi Thị Vân Dung

iii

TÓM TẮT LUẬN VĂN

1. Tên đề tài

ẢNH HƯỞNG CỦA BIẾN ĐỘNG TỶ GIÁ CNY/VND ĐẾN HOẠT ĐỘNG

XUẤT, NHẬP KHẨU VIỆT NAM VÀ TRUNG QUỐC.

2. Tóm tắt

Mục tiêu nghiên cứu là kiểm định tác động của tỷ giá CNY/VND đến hoạt động

xuất, nhập khẩu của Việt Nam - Trung Quốc. Dựa trên kết quả nghiên cứu, tác giả làm

cơ sở đề xuất một số kiến nghị trong điều hành tỷ giá thích hợp, góp phần đẩy mạnh

hoạt động ngoại thương của Việt Nam vào thị trường Trung Quốc.

Tác giả trình bày và phân tích thực trạng hoạt động xuất nhập khẩu Việt Nam và

Trung Quốc giai đoạn 2014 – 2019. Bên cạnh đó, tác giả phân tích ảnh hưởng biến

động tỷ giá CNY/VND đến hoạt động nhập khẩu qua hai nhóm chủ yếu: (1) các yếu tố

ảnh hưởng đến tương quan chất lượng hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu (phụ thuộc vào

năng lực sản xuất, thị hiếu, công tác marketing) của các doanh nghiệp trong lĩnh vực

xuất nhập khẩu; và (2) các yếu tố tác động đến tương quan giá cả hàng hóa xuất khẩu,

nhập khẩu so với hàng hóa nước ngoài. Yếu tố này được thể hiện thông qua yếu tố tỷ

giá. Trên cơ sở các lý thuyết, mô hình và các nghiên cứu thực nghiệm tác giả đã đưa ra

mô hình đề xuất và các kiểm định để giải quyết mục tiêu đề ra như sau: Thứ nhất, sự

tác động tỷ giá CNY/VND đến hoạt động nhập khẩu Việt Nam - Trung Quốc là ngược

chiều. Thứ hai, xem xét tác động của tỷ giá CNY/VND đến hoạt động xuất khẩu Việt

Nam - Trung Quốc là cùng chiều.

Từ kết quả nghiên cứu, tác giả đã đưa ra những hàm ý chính sách liên quan đến

chính sách điều hành tỷ giá, hoạt động xuất nhập khẩu Việt Nam- Trung Quốc ở góc

độ nhà nước cũng như phía doanh nghiệp.

3. Từ khóa

Tỷ giá, CNY/VND, hoạt động xuất nhập khẩu, Việt Nam, Trung Quốc.

iv

ABSTRACT

1. Title

THE IMPACT OF CNY/VND EXCHANGE RATE ON IMPORT AND

EXPORT ACTIVITIES OF VIETNAM – CHINA.

2. Abstract

The research objective is to test the impact of CNY/VND exchange rate on

import and export activities of Vietnam - China. Based on the research results, the

author serves as the basis for proposing a number of recommendations in the

appropriate exchange rate management, contributing to boosting Vietnam's foreign

trade into the Chinese market.

The author presents and analyzes the current status of import and export activities

of Vietnam and China in the period 2014 - 2019. Besides, the author analyzes the

effect of CNY/VND exchange rate fluctuations on import activities through two

groups. Mainly: (1) factors affecting the correlation of quality of exported and

imported goods (depending on production capacity, customer prospect and marketing)

of enterprises in the export sector and import; (2) factors affecting the correlation of

the prices of exported and imported goods compared with foreign goods. It expresses

this factor through the exchange rate factor. Based on theories, models and empirical

studies, the author has given a proposed model and tests to address the proposed

objectives: Firstly, the impact of CNY/VND exchange rate on Vietnam - China import

activities is negative; Secondly, considering the effect of CNY/VND exchange rate on

Vietnam - China export activities, this relationship is positive.

From the research results, the author has made policy implications related to the

exchange rate management policy, Vietnam-China import-export activities from the

Government (Macro aspect) as well as the enterprise (Micro aspect).

3. Keywords

Exchange rate, CNY/VND, import – export activities, Vietnam, China.

v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết

tắt

Diễn giải tiếng Anh Diễn giải tiếng Việt

ACFTA ASEAN-China Free Trade Area

Khu vực mậu dịch tự do ASEAN –

Trung Quốc

ASEAN Association of

Southeast Asian Nations Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

CCTM Balance of trade Cán cân thương mại

CCTT Balance of payments Cán cân thanh toán

CNH Industrial Công nghiệp hóa

CNY Yuan Renminbi Nhân dân tệ

CPI Consumer Price Index Chỉ số giá tiêu dùng

CSTT Monetary policy Chính sách tiền tệ

ERPT Exchange rate pass through Cơ chế truyền dẫn tỷ giá

EU European Union Liên minh Châu Âu

EUR Euro Đồng tiền chung Châu Âu

FDI Foreign Direct Investment, Đầu tư trực tiếp nước ngoài

G7 Group of Seven Nhóm 7 nước dân chủ và công

nghiệp hàng đầu thế giới

GCC Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh

GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội

HĐH Modernization Hiện đại hóa

IDR Rupiah indonesia Đồng tiền Indonesia

IRP Interest Rate parity Ngang giá lãi suất

vi

JPY Japanese Yen Yên Nhật

KRW South Korean Won Won hàn quốc

LNH Interbank Liên ngân hàng

MYR Ringgit Malaysia Đồng tiền Malaysia

NDT Yuan Renminbi Nhân dân tệ

NHNN State Bank Ngân hàng nhà nước

NHTW Central Bank Ngân hàng Trung ương

NIEs Nền kinh tế mới công nghiệp

ODA Official Development

Assistance Hỗ trợ Phát triển Chính thức

OECD Organization for Economic

Cooperation and Development

Tổ chức hợp tác và phát triển kinh

tế

PCP Producer currency pricing Chiến lược định giá tiền tệ của nhà

sản xuất

PHP Peso Philippine Đồng peso philipin

PPP Purchasing Power Parity Ngang giá sức mua

QH Congress Quốc hội

SGD Đôla Singapore Đồng singapore

SVAR Structural vector autoregressive Mô hình cấu trúc tự hồi quy véc tơ

TCTD Credit institution Tổ chức tín dụng

THB Bath Thái

TWD Tân Đài tệ

USD United State Dollar Đồng Đôla mỹ

VAR Vector autoregression Mô hình tự hồi quy vector

vii

VECM Vector Error Correction model Mô hình hiệu chỉnh sai số vector

VND Vietnam Dong Đồng việt nam

VSATTP Food safety Vệ sinh an toàn thực phẩm

WTO The World Trade Organization Tổ chức thương mại thế giới

XNK Import & export Xuất nhập khẩu

viii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................I

LỜI CẢM ƠN ..........................................................................................................II

TÓM TẮT LUẬN VĂN .........................................................................................III

ABSTRACT ..........................................................................................................IV

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT...................................................................................V

MỤC LỤC .......................................................................................................VIII

DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... 11

DANH MỤC CÁC HÌNH ...................................................................................... 12

DANH MỤC SƠ ĐỒ .............................................................................................. 13

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ........................................................ 1

1.1 Tính cấp thiết của đề tài................................................................................ 1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3

1.2.1 Mục tiêu nghiên cứu tổng quát ............................................................. 3

1.2.2 Mục tiêu nghiên cứu cụ thể .................................................................. 3

1.3 Câu hỏi nghiên cứu........................................................................................ 3

1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................ 4

1.5 Phương pháp nghiên cứu.............................................................................. 4

1.6 Đóng góp của đề tài ....................................................................................... 5

1.7 Bố cục đề tài ................................................................................................... 5

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ ĐẾN QUAN HỆ

THƯƠNG MẠI SONG PHƯƠNG.......................................................................... 7

2.1 Khung khái niệm xuất nhập khẩu ............................................................... 7

2.1.1 Lý thuyết về xuất nhập khẩu................................................................. 7

2.1.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu................................... 8

2.1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động nhập khẩu.................................. 9

2.2 Các lý thuyết về tác động của tỷ giá đến thương mại quốc tế ................. 10

ix

2.2.1 Lý thuyết về tỷ giá .............................................................................. 10

2.2.2 Cơ chế truyền dẫn của tỷ giá (ERPT - Exchange Rate Pass Through)13

2.3 Khung khái niệm tỷ giá............................................................................... 15

2.3.1 Khái niệm tỷ giá.................................................................................. 15

2.3.2 Yếu tố kinh tế vĩ mô tác động đến tỷ giá hối đoái.............................. 17

2.4 Các nghiên cứu thực nghiệm liên quan ..................................................... 18

2.4.1 Các nghiên cứu về cơ chế truyền dẫn của tỷ giá ................................ 18

2.4.2 Các nghiên cứu về lựa chọn cơ chế tỷ giá .......................................... 20

2.4.3 Các nghiên cứu tác động của tỷ giá đến kinh tế vĩ mô của quốc gia.. 23

2.4.4 Các nghiên cứu tác động của CNY đến giá trị tiền tệ khác................ 28

2.5 Kinh nghiệm điều hành tỷ giá của một số nước trên thế giới ................. 32

2.5.1 Kinh nghiệm của Trung Quốc về điều hành chính sách tỷ giá........... 32

2.5.2 Kinh nghiệm điều hành tỷ giá ở Nhật Bản ......................................... 35

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................. 40

3.1 Quy trình nghiên cứu .................................................................................. 40

3.2 Mô hình nghiên cứu đề xuất....................................................................... 41

3.3 Phương pháp nghiên cứu............................................................................ 44

3.3.1 Kiểm định tính dừng của chuỗi dữ liệu .............................................. 44

3.3.2 Kiểm định đồng liên kết theo phương pháp Johansen........................ 47

3.3.3 Các kiểm định khác của mô hình........................................................ 47

3.3.4 Mô hình hồi quy VECM..................................................................... 48

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU............................................................. 51

4.1 Cơ chế điều hành tỷ giá ở Việt Nam giai đoạn 2014 - 2019..................... 51

4.2 Thực trạng hoạt động xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Trung Quốc giai

đoạn 2014 – 2019................................................................................................. 54

4.2.1 Thực trạng nhập khẩu của Việt Nam từ Trung Quốc ......................... 54

4.2.2 Thực trạng xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc...................... 56

4.3 Ảnh hưởng biến động tỷ giá CNY/VND đến hoạt động xuất nhập khẩu59

4.4 Kết quả phân tích thực nghiệm.................................................................. 61

x

4.4.1 Kiểm định nghiệm đơn vị................................................................... 61

4.4.2 Tỷ giá hối đoái CNY/VND tác động đến hoạt động nhập khẩu của Việt

Nam và Trung Quốc ...................................................................................... 62

4.4.3 Tỷ giá hối đoái CNY/VND tác động đến hoạt động xuất khẩu của Việt

Nam và Trung Quốc ...................................................................................... 67

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ....................................... 74

5.1 Kết luận ........................................................................................................ 74

5.2 Đánh giá một số hạn chế về biến động của chính sách tỷ giá tác động đến

hoạt động xuất nhập khẩu tại Việt Nam .......................................................... 75

5.2.1 Một số hạn chế của chính sách tỷ giá ................................................. 75

5.2.2 Một số nhận xét hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam – Trung Quốc

............................................................................................................ 76

5.3 Một số kiến nghị .......................................................................................... 78

5.3.1 Một số kiến nghị về chính sách điều hành tỷ giá ............................... 78

5.3.2 Một số kiến nghị về hoạt động xuất nhập khẩu Việt Nam – Trung Quốc

............................................................................................................ 80

5.4 Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo ......................... 82

PHỤ LỤC ..........................................................................................................IX