Ảnh hưởng của bảo mật thông tin đến hoạt động thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Bảo Lộc: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Mai Hữu Duyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

MAI HỮU DUYÊN

ẢNH HƯỞNG CỦA BẢO MẬT THÔNG TIN ĐẾN HOẠT ĐỘNG

THANH TOÁN THẺ TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ

PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH BẢO LỘC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

MAI HỮU DUYÊN

ẢNH HƯỞNG CỦA BẢO MẬT THÔNG TIN ĐẾN HOẠT ĐỘNG

THANH TOÁN THẺ TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ

PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH BẢO LỘC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính –Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRƯƠNG QUỐC THỤ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

i

TÓM TẮT

Hàng loạt sự cố về bảo mật thông tin trong ngân hàng xảy ra đã đặt ra nhiều

nghi ngại và ảnh hưởng niềm tin của khách hàng với các Ngân hàng. Những vụ tiền

bỗng dưng “bốc hơi” khỏi tài khoản ngân hàng chưa kịp lắng xuống thì lại xảy ra sự

cố thông tin nhiều tài khoản bị lộ dữ liệu, khách hàng bị rút tiền ngay trong đêm

mặc dù không thực hiện bất kỳ giao dịch nào. Những sự cố này cũng xảy ra với tần

suất ngày càng nhiều hơn khiến nhiều người lo sợ khi sử dụng các dịch vụ ngân

hàng. Câu hỏi đặt ra là nguyên nhân đến từ đâu và khả năng bảo mật của ngân hàng

có phải đang xấu đi? Và theo khảo sát thì tại Việt Nam chưa đến 11% đối tượng

được hỏi nhận thức được là rủi ro có thể xuất phát từ khách hàng, trong khi tỷ lệ này

ở quốc tế là 60%. Điều này, cho thấy cần truyền thông tốt hơn để nâng cao nhận

thức của người sử dụng dịch vụ, hiểu rõ về quyền và các nghĩa vụ của mình; rủi ro

và thách thức có thể gặp phải và các kỹ năng, kiến thức cơ bản mà cần trang bị.

Xuất phát từ thực tiễn kinh doanh, để công tác bảo mật thông tin trong thanh

toán thẻ đạt hiệu quả, giảm thiểu tối đa các rủi ro phát sinh trong giao dịch thanh

toán thẻ nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ, hoạt động kinh

doanh thẻ và giữ vững niềm tin, hình ảnh Ngân hàng trong lòng khách, đòi hỏi các

Ngân hàng cần phải làm tốt công tác bảo mật thông tin.

Việc nghiên cứu đề tài “Ảnh hưởng của bảo mật thông tin đến hoạt động

thanh toán thẻ tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh

Bảo Lộc” sẽ tập trung vào 3 chương chính sau:

- Chương 1: Tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về bảo mật

thông tin, ảnh hưởng của bảo mật thông tin trong hoạt động thanh toán thẻ tại các

Ngân hàng. Từ đó, giúp tác giả có đủ cơ sở lý luận về lý thuyết để đi vào phân tích

trực trạng bảo mật thông tin và ảnh hưởng của bảo mật thông tin đến hoạt động

thanh toán thẻ tại BIDV – chi nhánh Bảo Lộc tại Chương 2, nhằm đánh giá hiệu

quả, những thành tựu đã đạt được trong công tác bảo mật thông tin trong hoạt động

thanh toán thẻ tại BIDV – chi nhánh Bảo Lộc so sánh với các chi nhánh, ngân hàng

khác trên địa bàn, nhằm tìm ra những hạn chế, yếu điểm cần khắc phục, để có sự

ii

thay đổi nâng cao công tác bảo mật thông tin trong thanh toán thẻ của BIDV – chi

nhánh Bảo Lộc, giúp ngân hàng phát triển ổn định, hiệu quả và bền vững.

- Chương 2: Đi sâu vào phân tích thực trạng hoạt động thanh toán thẻ, thực

trạng công tác bảo mật thông tin và ảnh hưởng của bảo mật thông tin đến hoạt động

thanh toán thẻ tại BIDV – CN Bảo Lộc. Bên cạnh đó là đánh giá những kết quả đạt

được, những vấn đề còn tồn tại trong thời gian qua của công tác bảo mật thông tin

trong thanh toán thẻ tại BIDV-CN Bảo Lộc. Đây là cơ sở để đưa ra những giải pháp

nhằm nâng cao hiệu quả công tác bảo mật thông tin trong thanh toán thẻ tại BIDV –

CN Bảo Lộc.

- Chương 3: Đưa ra những phương hướng phát triển kinh doanh, phương

hướng phát triển hoạt động thanh toán thẻ mà BIDV – CN Bảo Lộc cần phải triển

khai thực hiện trong thời gian tới. Đồng thời, trên cơ sở dựa vào thực trạng hoạt

động kinh doanh, hoạt động thanh toán thẻ và thực trạng bảo mật thông tin trong

thanh toán thẻ tại BIDV – CN Bảo Lộc ở chương 2, tác giả đưa ra những những giải

pháp cơ bản mà BIDV – CN Bảo Lộc cần phải thực hiện trong thời gian tới. Cũng

như đề xuất những kiến nghị đối với cơ quan quản lý nhà nước trong việc hoàn

thiện hệ thống pháp lý cho hoạt động thanh toán thẻ, bảo mật thông tin trong thanh

toán thẻ, BIDV – CN Bảo Lộc tin tưởng sẽ đem lại cho khách hàng một dịch vụ

thanh toán thẻ chất lượng, đảm bảo độ bảo mật và an toàn cao trong hoạt động

thanh toán thẻ, đưa dịch vụ thẻ ngày càng tốt hơn và tới gần hơn với mọi

kháchhàng. Góp phần đưa BIDV – CN Bảo Lộc phát triển ổn định, vững mạnh

trong hệ thống ngân hàng BIDV nói riêng và NHTM Việt Nam nói chung.

iii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: Mai Hữu Duyên

Quê quán: Thanh Hóa

Hiện đang làm việc tại: BIDV – Chi nhánh Bảo Lộc

Hiện là học viên cao học khóa 18 Trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí

Minh

Tôi xin cam đoan luận văn với đề tài tài “Ảnh hưởng của bảo mật thông tin

đến hoạt động thanh toán thẻ tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt

Nam – Chi nhánh Bảo Lộc”

Người hướng dẫn khoa học: TS. Trương Quốc Thụ

Luận văn được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh

Tôi xin cam đoanLuận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc

sĩ tại bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng

của tác giả,kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã

được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các

trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.

Tp.HCM, tháng 10 năm 2018

Người cam đoan

Mai Hữu Duyên

iv

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Trương Quốc Thụ, người đã

hướng dẫn, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu và tận tình giúp đỡ tôi hoàn

thành luận văn này.

Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, động viên và chỉ bảo rất nhiệt tình của

các anh chị đi trước và tất cả bạn bè.

Mặc dù đã cố gắng nỗ lực hết sức mình, song chắc chắn luận văn không

tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự thông cảm và chỉ bảo tận

tình từ quý thầy cô và các bạn.

Tp.HCM, tháng 10 năm 2018

Mai Hữu Duyên

v

MỤC LỤC

TÓM TẮT...................................................................................................................i

LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................... iii

LỜI CẢM ƠN...........................................................................................................iv

MỤC LỤC..................................................................................................................v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT......................................................................ix

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU .............................................................................x

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ....................................................................xi

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1

1. Giới thiệu đề tài.......................................................................................................1

1.1. Đặt vấn đề ............................................................................................................1

1.2. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................1

2. Mục tiêu của đề tài ..................................................................................................2

2.1. Mục tiêu tổng quát ...............................................................................................2

2.2. Mục tiêu cụ thể.....................................................................................................2

3. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................................2

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3

4.1. Đối tượng nghiên cứu: .........................................................................................3

4.2. Phạm vi nghiên cứu..............................................................................................3

5. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................3

6. Nội dung nghiên cứu...............................................................................................3

7. Đóng góp của đề tài.................................................................................................4

8. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu..........................................................................4

9. Tiến độ thực hiện đề tài...........................................................................................4

vi

CHƯƠNG 1. CỞ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO MẬT THÔNG TIN VÀ ẢNH

HƯỞNG CỦA BẢO MẬT THÔNG TIN TRONG HOẠT ĐỘNG THANH

TOÁN THẺ TẠI CÁC NGÂN HÀNG ....................................................................6

1.1. Thông tin trong hoạt động thanh toán thẻ ............................................................6

1.1.1. Thông tin ...........................................................................................................6

1.1.2. Thông tin trong hoạt động ngân hàng ...............................................................8

1.1.2.1.1. Thông tin được phân loại theo thuộc tính bí mật........................................8

1.2. Tổng quan về bảo mật thông tin...........................................................................9

1.2.1. Khái niệm về bảo mật thông tin ........................................................................9

1.2.2. Vai trò của bảo mật thông tin..........................................................................10

1.2.3. Các nguy cơ mất an toàn thông tin..................................................................10

1.3. Tổng quan về thẻ và hoạt động thanh toán thẻ ..................................................12

1.3.1. Khái niệm và đặc điểm cấu tạo của thẻ...........................................................13

1.3.2. Quy trình phát hành và thanh toán thẻ ............................................................19

1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự thanh toán thẻ ..................................................24

1.3.4. Vai trò của hoạt động thanh toán thẻ tại các ngân hàng .................................28

1.3.5. Một số rủi ro trong phát hành, sử dụng và thanh toán thẻ ..............................34

1.4. Ảnh hưởng của bảo mật thông tin đến hoạt động thanh toán thẻ tại các ngân

hàng ...........................................................................................................................37

1.4.1. Ảnh hưởng đến thương hiệu, uy tín của ngân hàng ........................................37

1.4.2. Ảnh hưởng đến doanh thu...............................................................................38

1.4.3. Ảnh hưởng đến chi phí....................................................................................38

Kết luận chương 1 .....................................................................................................39

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG BẢO MẬT THÔNG TIN VÀ ẢNH HƯỞNG

CỦA BẢO MẬT THÔNG TIN TRONG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN THẺ

TẠI BIDV – CN BẢO LỘC ...................................................................................40

vii

2.1. Tổng quan về BIDV – CN Bảo Lộc...................................................................40

2.1.2. Khái quát về tình hình hoạt động kinh doanh của BIDV – Chi nhánh Bảo Lộc

giai đoạn 2013 - 2017................................................................................................42

2.2 Thực trạng hoạt động thanh toán thẻ tại BIDV – Chi nhánh Bảo Lộc ..............45

2.2.1. Doanh số thanh toán thẻ..................................................................................45

2.2.2. Cơ cấu thanh toán thẻ tại BIDV – CN Bảo Lộc..............................................52

2.3. Thực trạng bảo mật thông tin trong thanh toán thẻ tại BIDV – CN Bảo Lộc....55

2.3.1. Các biện pháp bảo mật thông tin trong thanh toán thẻ ...................................55

2.3.2. Tình hình bảo mật thông tin trong thanh toán thẻ tại BIDV – CN Bảo Lộc...56

2.4. Đánh giá thực trạng ảnh hưởng của bảo mật thông tin đến hoạt động thanh toán

thẻ tại BIDV – CN Bảo Lộc......................................................................................61

2.4.1. Tác động của bảo mật thông tin đến doanh thu hoạt động thanh toán thẻ......61

2.4.2. Tác động của bảo mật thông tin đến chi phí hoạt động thanh toán thẻ...........62

2.4.3. Tác động của bảo mật thông tin đến lợi nhuận hoạt động thanh toán thẻ ......64

2.5. Đánh giá chung về công tác bảo mật thông tin trong hoạt động thanh toán thẻ

tại BIDV – CN Bảo Lộc............................................................................................66

2.5.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................66

2.5.2. Tồn tại, hạn chế ...............................................................................................67

2.5.3. Nguyên nhân của tồn tại vànhững bất cập ......................................................67

Kết luận chương 2 .....................................................................................................68

CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC BẢO MẬT THÔNG

TIN TRONG THANH TOÁN THẺ TẠI BIDV – CN BẢO LỘC .....................69

3.1. Định hướng hoạt động kinh doanh của BIDV – Chi nhánh Bảo Lộc................69

3.1.1. Phát triển khách hàng mục tiêu mới................................................................69

3.1.2. Tăng lợi nhuận trên một khách hàng...............................................................70

3.1.3. Chú trọng nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng.......................................70

viii

3.1.4. Nâng cao tính an toàn trong hoạt động của ngân hàng ...................................71

3.2. Định hướng hoạt động thanh toán thẻ tại BIDV – CN Bảo Lộc........................71

3.2.1. Đối với nghiệp vụ phát hành thẻ .....................................................................71

3.2.2. Đối với nghiệp vụ thanh toán thẻ....................................................................72

3.3. Những giải pháp hoàn thiện công tác bảo mật thông tin trong thanh toán thẻ tại

BIDV – CN Bảo Lộc.................................................................................................73

3.3.1. Hoàn thiện quy trình bảo mật thông tin ..........................................................73

3.3.2. Xây dựng hệ thống văn bản chế độ, quy chế, quy trình thanh toán thẻ..........77

3.3.3. Hoàn thiện hạ tầng cơ sở và trang thiết bị kỹ thuật phục vụ cho hoạt động

thanh toán ..................................................................................................................84

3.3.4. Các giải pháp khác ..........................................................................................86

3.3.4.1. Giải pháp hoàn thiện hệ thống quản lý rủi ro và tăng cường công tác

kiểmtra, kiểm soát nội bộ ..........................................................................................86

3.3.4.2. Giải pháp hoạt động Marketing – dịch vụ khách hàng ................................89

3.4. Một số kiến nghị với các cơ quan hữu quan ......................................................95

3.4.1. Đối với cơ quan quản lý nhà nước ..................................................................95

3.4.2. Đối với Ngân hàng BIDV ...............................................................................98

Kết luận chương 3 .....................................................................................................99

KẾT LUẬN............................................................................................................100

TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................102

ix

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Giải thích

ACB Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu

Agribank Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam

ATM Automated teller machine (Máy rút tiền tự động)

BIDV Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam

BIDV – CN Bảo Lộc

Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi

nhánh Bảo Lộc

CBCNV Cán bộ công nhân viên

CNTT Công nghệ thông tin

CSCNT Cơ sở chấp nhận thẻ

DT – CP - LN Doanh thu – Chi phí – Lợi nhuận

ĐVCNT Đơn vị chấp nhận thẻ

HĐQT Hội đồng quản trị

KH Khách hàng

NHNN Ngân hàng nhà nước

NHTM Ngân hàng thương mại

STB Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín

STT Số thứ tự

TCB Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ Thương Việt Nam

TCPHT Tổ chức phát hành thẻ

TCTD Tổ chức tín dụng

TCTTT Tổ chức thanh toán thẻ

TP Thành phố

TT Thông tư

VCB Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam

Viettinbank Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam