Yếu tố kì ảo trong một số tiểu thuyết của Đoàn Hữu Nam

Cao Thị Hảo và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 103(03): 115 - 119

115

YẾU TỐ KÌ ẢO TRONG MỘT SỐ TIỂU THUYẾT CỦA ĐOÀN HỮU NAM

Cao Thị Hảo

*

, Ngô Quốc Tuấn

Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Đoàn Hữu Nam là một trong những tác giả có đóng góp cho văn học viết về dân tộc và miền núi

đương đại. Ông nổi tiếng với những tiểu thuyết: Thổ phỉ, Tình rừng, Trên đỉnh đèo giông bão…

Trong tiểu thuyết của ông, yếu tố kì ảo được sử dụng khá phổ biến nhằm thể hiện thế giới nghệ

thuật mới mẻ, độc đáo. Việc sử dụng yếu tố kì ảo trong tiểu thuyết của Đoàn Hữu Nam đã mở ra

những không gian nghệ thuật mới, hình tượng nghệ thuật sinh động, hấp dẫn, thế giới tâm linh bí ẩn.

Đây có thể coi là đóng góp riêng của nhà văn Lào Cai này cho văn học viết về dân tộc và miền núi.

Từ khoá: Tiểu thuyết Đoàn Hữu Nam; Văn xuôi viết về dân tộc và miền núi.

Văn học viết về dân tộc và miền núi là khu

vực có sự hiện diện khá đông đủ bộ mặt văn

học các dân tộc anh em trong đại gia đình các

dân tộc Việt Nam. Với khả năng khơi sâu vào

cái riêng, cái đặc sắc của mỗi dân tộc, mỗi

vùng miền, văn học dân tộc miền núi đã đem

lại sự phong phú, đa dạng và có một vị trí

nhất định trong dòng chảy văn học Việt Nam

hiện đại. Trong văn học đương đại có khá

nhiều nhà văn tiêu biểu viết về đề tài miền núi

đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người

đọc như: Ma Văn Kháng, Vi Hồng, Cao Duy

Sơn, Đỗ Bích Thuý… Đoàn Hữu Nam là một

cái tên khá mới. Ông có duyên với văn

chương bắt đầu từ thơ, truyện ngắn, nhưng

thành công hơn cả là tiểu thuyết. Tiểu thuyết

của Đoàn Hữu Nam phản ánh khá phong phú

hiện thực miền núi những năm sục sôi cách

mạng giành chính quyền và tiễu phỉ với nhiều

biến cố lịch sử gắn liền với đời sống của cộng

đồng các dân tộc: Hmông, Dao, Giáy… ở các

tỉnh miền núi phía Bắc nước ta, đặc biệt là

Lào Cai - mảnh đất đã gắn bó máu thịt trong

quá trình sáng tác của ông. Chúng ta có thể kể

tới những tác phẩm tiêu biểu của Đoàn Hữu

Nam như: Tình rừng, Trên đỉnh đèo giông

bão và nổi tiếng hơn cả là Thổ phỉ. Tiểu

thuyết Thổ phỉ của nhà văn họ Đoàn đã được

giải A của Hội văn học nghệ thuật các dân tộc

thiểu số Việt Nam (năm 2010) và được

chuyển thể thành kịch bản phim công chiếu

rộng rãi.*

*

Tel: 0983 832009

Trong các tiểu thuyết của mình, Đoàn Hữu

Nam mô tả khá phong phú những phong tục

tập quán của người miền núi, đưa những

truyền thuyết dân gian vào tác phẩm để tô

đậm thêm màu sắc dân tộc. Đặc biệt yếu tố kì

ảo được sử dụng rất thành công trong tác

phẩm, góp phần quan trọng thể hiện rõ ý đồ

nghệ thuật của nhà văn. Nghiên cứu về tiểu

thuyết của Đoàn Hữu Nam, nhiều tác giả

cũng đã chú ý tới yếu tố kì ảo, lạ hoá này.

Sương Nguyệt Minh đã chỉ ra bối cảnh không

gian “rừng rú” kì lạ trong tiểu thuyết Thổ phỉ:

“vừa âm u, hoang dã, cũ kĩ, mòn mỏi, vừa

lung linh, sáng rõ, đẹp huyễn

hoặc…”[1,tr.15]. Đó là không gian ma mị đặc

thù phù hợp với thế giới của thổ phỉ. Có tác

giả còn khẳng định: “những yếu tố lạ hoá và

kì ảo được vận dụng trong Thổ phỉ tỏ ra rất

thích hợp để diễn tả một không gian miền núi

huyền bí từ xa xưa vốn được xem là “ma

thiêng nước độc”[2]. Nhận xét về tiểu thuyết

Trên đỉnh đèo giông bão, Phạm Duy Nghĩa

cũng cho rằng: “Lạ hoá được Đoàn Hữu Nam

sử dụng một cách có ý thức, không phải trực

giác, ngẫu nhiên”, “trong thế giới nghệ thuật

của anh cái gì cũng lạ: thiên nhiên tạo vật

lạ… Hiện tượng sinh nở lạ… Bệnh tật

lạ…”[3]. Tuy nhiên, đây mới chỉ là những ý

kiến nhận xét bước đầu, các tác giả chưa đi

sâu nghiên cứu một cách hệ thống và lí giải

cụ thể về vấn đề này.

Yếu tố kì ảo (fantasticque) (một số tác giả còn

gọi là “lạ hoá”) xuất hiện trong sáng tác văn

chương như là một thủ pháp nghệ thuật độc

đáo, có tác dụng lớn trong việc kiến tạo thế

118Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn