XK chè

Ch¬ng I: lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ kh¸i qu¸t vÒ xuÊt

khÈu chÌ.

i. Kh¸i qu¸t vÒ xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n

1. Kh¸i niÖm

Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ lµ viÖc b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cho mét

quèc gia kh¸c trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph¬ng tiªn thanh to¸n. Tiªn tÖ ë ®©y

cã thÓ lµ ngo¹i tÖ ®èi víi mét quèc gia hoÆc víi c¶ hai quèc gia. Môc ®Ých cña

ho¹t ®éng nµy lµ khai th¸c ®îc lîi thÕ cña tõng quèc gia trong ph©n c«ng lao

®éng quèc tÕ. Khi viÖc trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia ®Òu cã lîi th× c¸c

quèc gia ®Òu tÝch cùc tham gia më réng ho¹t ®éng nµy.

C¬ së cña ho¹t ®«ng xuÊt khÈu lµ viÖc mua b¸n vµ trao ®æi ( bao gåm c¶

hµng ho¸ v« h×nh vµ h÷u h×nh ) trong níc. Cho tíi khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ

viÖc trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia ®Òu cã lîi, ho¹t ®éng nµy më réng

ph¹m vi ra ngoµi biªn giíi cña c¸c quèc gia hoÆc gi÷a thÞ trêng néi ®Þa vµ khu

chÕ xuÊt.

Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ho¹t

®éng ngo¹i th¬ng . Nã ®· xuÊt hiÖn tõrÊt sím trong lÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi

vµ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. H×nh thøc s¬

khai cña chóng chØ lµ ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ nhng cho ®Õn nay nã ®· ph¸t

triÓn rÊt m¹nh vµ ®íc biÓu hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc.

Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc, trong mäi ®iÒu kiÖn cña

nÒn kinh tÕ, tõ xuÊt khÈu hµng tiªu dïng cho ®Õn t liÖu s¶n xuÊt, m¸y mãc hµng

ho¸ thiÕt bÞ c«ng nghÖ cao. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng nµy ®Òu nh»m môc tiªu ®em

l¹i lîi Ých cho quèc gia nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp tham gia nãi riªng.

Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra rÊt réng vÒ kh«ng gian vµ thêi gian. Nã cã thÓ

diÔn ra trong thêi gian rÊt ng¾n song còng cã thÓ kÐo dµi hµng n¨m, cã thÓ ®íc

diÔn ra trªn phËm vi mét quèc gia hay nhiÒu quèc gia kh¸c nhau.

2.Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu

2.1.§èi víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu

Nh chóng ta ®· biÕt xuÊt khÈu hµng ho¸ xuÊt hiÖn tõ rÊt sím. Nã lµ ho¹t

®éng bu«n b¸n trªn ph¹m vi gi÷a c¸c quèc gia víi nhau(quèc tÕ). Nã kh«ng

ph¶i lµ hµnh vi bu«n b¸n riªng lÎ, ®¬n ph¬ng mµ ta cã c¶ mét hÖ thèng c¸c quan

1

hÖ bu«n b¸n trong tæ chøc th¬ng m¹i toµn cÇu. Víi môc tiªu lµ tiªu thô s¶n

phÈm cña mét doanh nghiÖp nãi riªng c¶ quèc gia nãi chung.

Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét néi dung chÝnh cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng vµ

lµ ho¹t ®éng ®Çu tiªn cña th¬ng m¹i quèc tÕ. XuÊt khÈu cã vai trß ®Æc biÖt quan

träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng quèc gia còng nh trªn toµn thÕ

giíi.

XuÊt khÈu hµng ho¸ n»m trong lÜnh vùc lu th«ng hµng ho¸ lµ mét trong

bèn kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt më réng. §©y lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu

dïng cña níc nµy víi níc kh¸c. Cã thÓ nãi sù ph¸t triÓn cña cña xuÊt khÈu sÏ lµ

mét trong nh÷ng ®éng lùc chÝnh ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt.

Tríc hÕt , xuÊt khÈu b¾t nguån tõ sù ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiÖn cña s¶n

xuÊt gi÷a c¸c níc , nªn chuyªn m«n ho¸ mét sè mÆt hµng cã lîi thÕ vµ nhËp

khÈu c¸c mÆt hµng kh¸c tõ níc ngoµi mµ sanr xuÊt trong níc kÐm lîi thÕ h¬n

th× ch¾c ch¾n sÏ ®em l¹i lîi nhuÇn lín h¬n. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn b»ng mét sè

lý thuyªt sau.

a. Lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi.

Theo quan ®iÓm vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi cña nhµ kinh tÕ häc Adam Smith

, mét quèc gia chØ s¶n xuÊt c¸c lo¹i hµng ho¸, mµ viÖc s¶n xuÊt nµy

sö dông tèt nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt c¸c tµi nguyªn s½n cã cña quèc gia ®ã. §©y lµ

mét trong nh÷ng gi¶i thÝch ®¬n gi¶n vÒ lîi Ých cña th¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung

vµ xuÊt khÈu nãi riªng. Nhng trªn thùc tÕ viÖc tiÕn hµnh trao ®æi ph¶i da trªn

nguyªnt¾c ®«i bªn cïng cã lîi. NÕu trong trêng hîp mét quèc gia cã lîi vµ mét

quèc gia kh¸c bÞ thiÕt th× hä sÏ tõ chèi tham gia vµo hîp ®ång trao ®æi nµy .

Tuy nhiªn , lîi thÕ tuyÕt ®èi cña Adam Smith còng gi¶i thÝch ®îc mét

phÇn nµo ®ã cña viÖc ®em l¹i lîi Ých cña xuÊt khÈu gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.

Víi sù ph¸t triÓn m¹mh mÏ cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu mÇy thËp kû võa qua cho

thÊy ho¹t ®éng xuÊt khÈu chñ yÕu diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn víi

nhau, ®iÒu nµy kh«ng thÓ gi¶i thÝch b»ng lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi. Trong

nh÷ng cè g¾ng ®Ó gi¶i thÝch c¸c c¬ së cña th¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung vµ xuÊt

khÈu nãi riªng, lîi thÕ tuyÖt ®èi chØ cßn lµ mét trong nh÷ng trêng hîp cña lîi

thÕ so s¸nh.

b. Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh.

Theo nh quan ®iÓm cña lîi thÕ so s¸nh cña nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh

David Ricardo. «ng cho r»ng nÕu mét quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp h¬n so víi hiÖu

qu¶ cña quèc gia kh¸c trong viÖc s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm th× quèc gia

2

®ã vÉn cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Ó t¹o ra lîi Ých. Khi tham gia

vµo ho¹t ®«ng xuÊt khÈu quèc gia ®ã sÏ tham gia vµo viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu

c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng Ýt bÊt lîi nhÊt( ®o lµ nh÷ng hµng

ho¸ cã lîi thÕ t¬ng ®èi)vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng

cã nh÷ng bÊt lîi h¬n( ®ã lµ nh÷ng hµng ho¸ kh«ng cã lîi thÕ t¬ng ®èi).

c. Häc thuyÕt HECSHER- OHLIN.

Nh chóng ta ®· biÕt lý thuyÕt lîi thÕ ã s¸nh cña David Ricardo chØ ®Ò cËp

®Õn m« h×nh ®¬n gi¶n chØ cã hai níc vµ viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ chØ víi mét

nguån ®Çu vµo lµ lao ®éng. V× thÕ mµ lý thuyÕt cña David Ricardo cha gi¶i

thÝch mét c¸ch râ rµng vÒ nguån gèc còng nh lµ l¬Þ Ých cña c¸c ho¹t ®éng xuÊt

kh©utrong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. §Ó ®i tiÕp con ®êng cña c¸c nhµ khoa häc ®i tr￾íc hai nhµ kinh tÕ häc ngêi thuþ ®iÓn ®· bæ sunhg m« h×nh míi trong ®ã «ng ®·

®Ò cËp tíi hai yÕu tè ®Çu vµo lµ vèn vµ lao ®éng. Häc thuyÕt H cher- Ohlin ph¸t ð

biÓu: Mét níc sÏ xuÊt khÈu lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt ra chóng sö dông

nhiÒu yÕu tè rÎ vµ t¬ng ®oãi s½n cña níc ®ã vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ

viÖc s¶n xuÊt ra chóng cÇn nhiÒu yÕu d¾t vµ t¬ng ®èi khan hiÕm ë quèc gia ®ã.

Hay nãi mét c¸ch kh¸c mét quèc gia t¬ng ®èi giµu lao ®éng sÏ s¶n xuÊt hµng

ho¸ sö dông nyhiÒu lao ®éng vµ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ sö dông nhiÒu vèn.

VÒ b¶n chÊt häc thuyÕt Hecher- Ohlin c¨n cø vÒ sù kh¸c biÖt vÒ t×nh phong

phó vµ gi¸ c¶ t¬ng ®èi cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt , lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù kh¸c

biÖt vÒ gi¸ c¶ t¬ng ®èi cña hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia tríc khi cã c¸c ho¹t ®éng

xuÊt khÈu ®Ó chØ râ lîi Ých cña c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu. sù kh¸c biÖt vÒ gi¸ c¶

t¬ng ®èi cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ gi¸ c¶ t¬ng ®èi cña c¸c hµng ho¸ sau ®ã sÏ

®îc chuyÓn thµnh sù kh¸c biÖt vÒ gi¸ c¶ tuyÖt ®èi cña hµng ho¸. Sù kh¸c biÖt vÒ

gݸ c¶ tuyÖt ®èi cña hµng ho¸ lµ nguån nlîi cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu.

Nãi mét c¸ch kh¸c, mét quèc gia dï ë trong t×nh huèng bÊt lîi vÉn cã thÓ

t×m ra ®iÓm cã lîi ®Ó khai th¸c. B»ng viÖc khai th¸c c¸c lîi thÕnµy c¸c quèc gia

tËp trung vµo viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng cã lîi thÕ t¬ng ®èi vµ

nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng kh«ng cã lîi thÕ t¬ng ®èi. Sù chuyªn m«n ho¶tong

s¶n xuÊt nµy lµm cho mçi quèc gia khai th¸c ®îc lîi thÕ cña m×nh mét c¸ch tèt

nhÊt, gióp tiÕt kiÖm ®îc nh÷ng nguån lùc nh vèn, lao ®éng, tµi nguyªn thiªn

nhiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸. ChÝnh v× vËy trªn quy m« toµn thÕ …

giíi th× tæng s¶n phÈm còng sÏ t¨ng.

2.2. §èi víi nÒn kinh tÕ mçi quèc gia

XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng tè t¹o ®µ, thóc ®Èy sù t¨ng trëng vµ ph¸t

triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia.

3

Theo nh hÇu hÕt c¸c lý thuyÕt vÒ t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Òu kh¼ng

®Þnh vµ chØ râ ®Ó t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ mçi quèc gia cÇn cã bèn ®iÒu

kiÖn lµ nguån nh©n lùc, tµi nguyªn, vèn, kü thuËt c«ng nghÖ. Nhng hÇu hÕt c¸c

quèc gia ®ang ph¸t triÓn (nh ViÖt Nam ) ®Òu thiÕu vèn, kü thuËt c«ng nghÖ. Do

vËy c©u hái ®Æt ra lµm thÕ nµo ®Ó cã vèn vµ c«ng nghÖ

a.XuÊt khÈu t¹o nguån vèn cho nhËp khÈu, phôc vô c«ng nghiÖp ho¸,

hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.

§èi víi mäi quèc gia ®ang ph¸t triÓn th× bíc ®i thÝch hîp nhÊt lµ ph¶i c«ng

nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo lµn l¹c hËu chËn

ph¸t triÓn. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i cã mét lîng vèn lín ®Ó

nhËp khÈu c«ng nghÖ thiÕt bÞ tiªn tiÕn.

Thùc tÕ cho thÕy, ®Ó cã nguån vèn nhËp khÈu mét níc cã thÓ sö dông

nguån vèn huy ®éng chÝnh nh sau:

+ §Çu t níc ngoµi, vay nî c¸c nguån viÖn trî

+ Thu tõ c¸c ho¹t ®éng du lÞch dÞch vô thu ngo¹i tÖ trong níc

+ Thu tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu

TÇm quan träng cña vèn ®Çu t níc ngoµi th× kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn ®îc,

song viÖc huy ®éng chóng kh«ng ph¶i rÔ dµng. Sö dông nguån vèn nµy, c¸c níc

®i vay ph¶i cfhÞu thiÖt thßi, ph¶i chÞu mét sè ®iÒu kiÖn bÊt lîi vµ sÏ ph¶i tr¶ sau

nµy.

Bëi v× vËy xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng t¹o mét nguån vèn rÊt quan träng

nhÊt. XuÊt khÈu t¹o tiÒn ®Ò cho nhËp khÈu, nã quyÕt ®Þnh ®Õn qui m« tèc ®é

t¨ng trëng cña ho¹t ®éng nhËp khÈu. ë mét sè níc mét trong nh÷ng nguyªn

nh©n chñ yÕu cña t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn lµ do thiÕu tiÒm n¨ng vÒ vèn do ®ã

hä cho nguån vèn ë bªn ngoµi lµ chñ yÕu, song mäi c¬ héi ®Çu t vay nî vµ viÖn

trî cña níc ngoµi chØ thuËn lîi khi chñ ®Çu t vµ ngêi cho vay thÊy ®îc kh¶ n¨ng

s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu –nguån vèn duy nhÊt ®Ó tr¶ nî thµnh hiÖn thùc .

b. XuÊt khÈu thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t

triÓn

Díi t¸c ®éng cña xuÊt khÈu, c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña thÕ giíi ®·

vµ ®ang thay ®æi m¹nh mÏ. xuÊt khÈu lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c

quèc gia tõ n«ng nghiÖp chuyÓn sang c«ng nghiÖp vµ dÞch vô.

Cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi v¬i0s s¶n xuÊt vµ

chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.

Thø nhÊt, chØ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm thõa so víi nhu cÇu tiªu dïng néi

®Þa. Trong trêng hîp nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn s¶n xuÊt vÒ c¬

b¶n cha ®ñ tiªu dïng, nÕu chØ thô ®éng chê ë sù d thõa ra cña s¶n xuÊt th× xuÊt

4

khÈu chØ bã hÑp trong ph¹m vi nhá vµ t¨ng trëng chËm, do ®ã c¸c ngµnh s¶n

xuÊt kh«ng cã c¬ héi ph¸t triÓn.

Thø hai, coi thÞ trêng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Quan ®iÓm

nµy t¸c ®éng tÝchcùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thóc ®Èy xuÊt khÈu.Nã

thÓhiÖn:

+ XuÊt khÈu t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c ngµnh cïng cã c¬ héi ph¸t triÓn. §iÒu nµy

cã thÓ th«ng qua vÝ dô nh khi ph¸t triÓn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu, c¸c ngµnh

kh¸c nh b«ng, kÐo sîi, nhuém, tÈy sÏ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. …

+ xuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng s¶n phÈm, gãp phÇnæn ®Þnh

s¶n xuÊt, t¹o lîi thÕ nhê quy m«.

+ XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n

xuÊt, më réng thÞ trêng tiªu dïng cña mét quèc gia. Nã cho phÐp mét quèc gia

cã rthÓ tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè l¬ng lín h¬n nhiÒu lÇn giíi h¹n kh¶

n¨ng s¶n xuÊt cña quèc gia ®ã thËm chÝ c¶ nh÷ng mÆt hµng mµ hä kh«ng cã kh¶

n¨ng s¶n xuÊt ®îc.

+ XuÊt khÈu gãp phÇn thóc ®Èy chuyªn m«n ho¸, t¨ng cêng hiÖu qu¶ s¶n

xuÊt cña tõng quèc gia. Nã cho phÐp chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt ph¸t triÓn c¶ vÒ

chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i mang tÝnh toµn cÇu ho¸ nh

ngµy nay, mçi lo¹i s¶n phÈm ngêi ta nghiªn cøu thö nghiÖm ë níc thø nhÊt, chÕ

t¹o ë níc thø hai, l¾p r¸p ë níc thø ba, tiªu thô ë níc thøtq vµ thanh to¸n thùc

hiÖn ë níc thø 5. Nh vËy, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra ë mçi quèc gia vµ tiªu thô ë mét

quèc gia cho thÊy sù t¸c ®éng ngîc trë l¹i cña chuyªn m«n ho¸ tíi xuÊt khÈu.

Víi ®Æc ®iªm quan träng lµ tiÒn tÖ s¶n xuÊt sö dông lµm ph¬ng tiÖn thanh

to¸n, xuÊt khÈu gãp phÇn lµm t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ mét quèc gia. §Æc biÖt víi

c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®ång tiÒn kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi th× ngo¹i tÖ cã

®îc nhê xuÊt khÈu ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu hoµ vÒ cung cÊp

ngo¹i tÖ, æn ®Þnh s¶n xuÊt, qua ®ã gãp phÇn vµo t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.

c. XuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm,

c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n.

§èi víi c«ng ¨n viÖc lµm, xuÊt khÈu thu hót hµng triÖu lao ®éng th«ng qua

viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. MÆt kh¸c, xuÊt khÈu t¹o ra ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu

hµng tiªu dïng ®¸p øng yªu cÇu ngay cµng ®a d¹ng vµ phong phó cña nh©n d©n.

d. XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c mèi quan

hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i.

5

XuÊt khÈu vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ngo¹i giao cã t¸c ®éng

qua l¹i, phô thuéc lÉn nhau. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ c¬ së tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c ®Ó

x©y dùng c¸c mèi quan hÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i sau nµy, tõ ®ã kÐo theo c¸c mèi

quan hÖ kh¸c ph¸t triÓn nh du lÞch quèc tÕ, b¶o hiÓm quèc tÕ, tÝn dông quèc

tÕ ng … îc l¹i sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nµy l¹i t¸c ®éng trë l¹i ho¹t ®éng xuÊt

khÈu lµm c¬ së h¹ tÇng cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn.

Cã thÓ nãi xuÊt khÈu nãi riªng vµ ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung

sÏ dÉn tíi nh÷ng sù thay ®æi trong sinh ho¹t tiªu dïng hµng ho¸ cña nÒn kinh tÕ

b»ng hai c¸ch.

+ Cho phÐp khèi lîng hµng tiªu dïng nhiÒu h¬n víi sè hµng ho¸ ®îc s¶n

xuÊt ra.

+ KÐo theo sù thay ®æi cã lîi cho phï hîp víi c¸c ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt

Tuy nhiªn, tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng quèc gia mµ c¸c t¸c

®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi c¸c quèc gia kh¸c nhau lµ kh¸c nhau.

2.3. §èi víi c¸c doanh nghiÖp

Cïng víi sù bïng næi cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu th× xu híng v¬n ra thÞ trêng

quèc tÕ lµ mét xu híng chung cña tÊt c¶ c¸c quèc gia vµ c¸c doanh nghiÖp. XuÊt

khÈu lµ mét trong nh÷ng con ®êng quen thuéc ®Ó c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ

ho¹ch bµnh tríng, ph¸t triÓn, më réng thÞ trêng cña m×nh.

XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp më réng thÞ trêng tiªu thô

s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. Nhê cã xuÊt khÈu mµ tªn tuæi cña doanh

nghiÖp kh«ng chØ ®îc c¸c kh¸ch hµng trong níc biÕt ®Õn mµ cßn cã mÆt ë thÞ tr￾êng níc ngoµi.

XuÊt khÈu t¹o nguån ngo¹i tÖ cho c¸c doanh nghiÖp, t¨ng dù tr÷ qua ®ã

n©ng cao kh¶ n¨ng nhËp khÈu, thay thÕ, bæ sung, n©ng cÊp m¸y mãc, thiÕt bÞ,

nguyªn vËt liÖu phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. …

XuÊt khÈu ph¸t huy cao ®é tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸n bé XNK còng

nh c¸c ®¬n vÞ tham gia nh: tÝch cùc t×m tßi vµ ph¸t triÓn c¸c mÆt trong kh¶ n¨ng

xuÊt khÈu c¸c thÞ trêng mµ doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng th©m nhËp.

XuÊt khÈu buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n ®æi míi vµ hoµn thiÖn

c«ng t¸c qu¶n trÞ kinh doanh. §ång thêi gióp c¸c doanh nghiÖp kÐo dµi tuæi thä

cña chu kú sèng cña mét s¶n phÈm.

XuÊt khÈu tÊt yÕu dÉn ®Õn c¹nh tranh, theo dâi lÇn nhau gi÷a c¸c ®¬n vÞ

tham gia xuÊt khÈu trong vµ ngoµi níc. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n

buéc c¸c doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu ph¶i n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸

6

xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ph¶i chó ý h¬n n÷a trong viÖc h¹ gi¸ thµnh cña s¶n

phÈm, tõ ®ã tiÕt kiÖm c¸c yÕu tè ®Çu vµo, hay nãi c¸ch kh¸c tiÕt kiÖm c¸c nguån

lùc.

S¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu gióp doanh nghiÖp thu hót ®îc thu hót ®îc nhiÒu

lao ®éng b¸n ra thu nhËp æn ®Þnh cho ®êi sèng c¸n bé cña c«ng nh©n viªn vµ

t¨ng thªm thu nhËp æn ®Þnh cho ®êi sèng c¸n bé cña c«ng nh©n viªn vµ t¨ng

thªm lîi nhuËn.

Doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã c¬ héi më réng quan hÖ

bu«n b¸n kinh doanh víi nhiÒu ®èi t¸c níc ngoµi dùa trªn c¬ së ®«i bªn cïng cã

lîi.

3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu

Trªn thÞ trêng thÕ giíi, c¸c nhµ bu«n giao dÞch víi nhau theo nh÷ng c¸ch

thøc nhÊt ®Þnh. øng víi mçi ph¬ng thøc xuÊt khÈu cã ®Æc ®iÓm riªng. Kü thuËt

tiÕn hµnh riªng Tuy nhiªn trong thùc tÕ xuÊt khÈu thêng sö dông mét trong

nh÷ng ph¬ng thøc chñ yÕu sau:

3.1. XuÊt khÈu trùc tiÕp

Kh¸i niÖm trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô do

chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc thu mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong níc

tíi kh¸ch hµng níc ngoµi th«ng qua c¸c tæ chøc cu¶ m×nh.

Trong trêng hîp doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu lµ doanh nghiÖp th¬ng

m¹i kh«ng tù s¶n xuÊt ra s¶n phÈm th× viÖc xuÊt khÈu bao gåm hai c«ng ®o¹n:

+ Thu mua t¹o nguån hµng xuÊt khÈu víi c¸c ®¬n vÞ, ®Þa ph¬ng trong n￾íc.

+ §µm ph¸n ký kÕt víi doanh nghiÖp níc ngoµi, giao hµng vµ thanh to¸n

tiÒn hµng víi ®¬n vÞ b¹n.

Ph¬ng thøc nµy cã mét sè u ®iÓm lµ: th«ng qua ®µm ph¸n th¶o luËn trùc

tiÕp dÔ dµng ®i ®Õn thèng nhÊt vµ Ýt x¶y ra nh÷ng hiÓu lÇm ®¸ng tiÕc do ®ã:

+ Gi¶m ®îc chi phÝ trung gian do ®ã lµm t¨ng lîi nhuËn cho doanh

nghiÖp.

+ Cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ph¸t huy tÝnh ®éc lËp cña doanh nghiÖp.

+ Chñ ®éng trong viÖc tiªu thô hµng ho¸ s¶n phÈm cña m×nh.

Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc th× ph¬ng thøc nµy cßn béc lé

mét sè nh÷ng nhîc ®iÓm nh:

7

+ DÔ x¶y ra rñi ro

+ NÕu nh kh«ng cã c¸n bé XNK cã ®ñ tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm khi tham

gia ký kÕt hîp ®ång ë mét thÞ trêng míi hay m¾c ph¶i sai lÇm g©y bÊt lîi cho

m×nh.

+ Khèi lîng hµng ho¸ khi tham giao giao dÞch thêng ph¶i lín th× míi cã

thÓ bï ®¾p ®îc chi phÝ trong viÖc giao dÞch.

Nh khi tham gia xuÊt khÈu trùc tiÕp ph¶i chuÈn bÞ tèt mét sè c«ng viÖc.

Nghiªn cøu hiÓu kü vÒ b¹n hµng, lo¹i hµng ho¸ ®Þnh mua b¸n, c¸c ®iÒu kiÖn

giao dÞch ®a ra trao ®æi, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ môc tiªu vµ yªu cÇu cña c«ng

viÖc. Lùa chän ngêi cã ®ñ n¨ng lùc tham gia giao dÞch, cÇn nh¾c khèi lîng hµng

ho¸, dÞch vô cÇn thiÕt ®Ó c«ng viÖc giao dÞch cã hiÖu qu¶.

3.2. XuÊt khÈu uû th¸c

§©y lµ h×nh thøc kinh doanh trong ®ã ®¬n vÞ XNK ®ãng vai trß lµ ngêi

trung gian thay cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu, tiÕn

hµnh lµm c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu do ®ã nhµ s¶n xuÊt vµ qua ®ã ®îc h￾ëng mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh gäi lµ phÝ uû th¸c.

H×nh thøc nµy bao gåm c¸c bíc sau:

+ Ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu uû th¸c víi ®¬n vÞ trong níc.

+ Ký hîp ®ång xuÊt khÈu, giao hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng bªn níc

ngoµi.

+ NhËn phÝ uy th¸c xuÊt khÈu tõ ®¬n vÞ trong níc.

¦u ®iÓm cña ph¬ng thøc nµy:

Nh÷ng ngêi nhËn uû th¸c hiÓu râ t×nh h×nh thÞ trêng ph¸p luËt vµ tËp qu¸n

®Þa ph¬ng, do ®ã hä cã kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh viÖc bu«n b¸n vµ thanh tr¸nh bít uû

th¸c cho ngêi uû th¸c.

§èi víi ngêi nhËn uû th¸c lµ kh«ng cÇn bá vèn vµo kinh doanh t¹o ra

c«ng ¨n viÖc lµm cho nh©n viªn ®ång thêi còng thu ®îc mét kho¶n tiÒn ®¸ng kÓ.

Tuy nhiªn, viÖc sö dông trung gian bªn c¹nh mÆt tÝch cùc nh ®· nãi ë

trªn cßn cã nh÷ng han chÕ ®¸ng kÓ nh :

- C«ng ty kinh doanh XNK mÊt ®i sù liªn kÕt trùc tiÕp víi thÞ trêng thêng

ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu s¸ch cña ngêi trung gian.

- Lîi nhuËn bÞ chia sÎ

8