Xây dựng và sử dụng ebook hỗ trợ hoạt động tự học trong dạy học vật lý ở trường phổ thông phần dòng điện xoay chiều - vật lý 12

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

------&-----

NGUYỄN THỊ HƯỜNG

XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG EBOOK HỖ TRỢ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC

TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG

PHẦN DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU – VẬT LÍ 12

LUẬN VĂN THẠC SỸ SƯ PHẠM VẬT LÍ

Hà Nội – 2015

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

------&-----

NGUYỄN THỊ HƯỜNG

XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG EBOOK HỖ TRỢ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC

TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG

PHẦN DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU – VẬT LÍ 12

LUẬN VĂN THẠC SỸ SƯ PHẠM VẬT LÍ

Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lí

Mã số : 60 14 01 11

Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Kim Chung

Hà Nội- 2015

i

LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành:

Trường Đại học Giáo dục-Đại học Quốc Gia Hà Nội, Các Khoa và các

phòng chức năng đã tạo mọi điều kiện cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu,

tiến hành luận văn.

Thầy giáo hướng dẫn: TS. Phạm Kim Chung đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ tác

giả hoàn thành luận văn này.

Gia đình và toàn thể anh em, bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm, động viên,

giúp đỡ trong suốt quá trình thực hiện luận văn.

Hà Nội, tháng 11 năm 2015

Tác giả

Nguyễn Thị Hường

ii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CNTT Công nghệ thông tin

CSVC Cơ sở vật chất

DH Dạy học

DHVL Dạy học vật lí

ĐHQGHN Đại học Quốc gia Hà Nội

GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo

HS Học sinh

GV Giáo viên

KHKT Khoa học - kỹ thuật

TNSP Thực nghiệm sư phạm

THPT Trung học phổ thông

MTĐT Máy tính điện tử

PTDH Phương tiện dạy học

SGK Sách giáo khoa

SP Sư phạm

VL Vật lí

iii

MỤC LỤC

Lời cảm ơn................................................................................................................... i

Danh mục chữ viết tắt.................................................................................................ii

Mục lục ......................................................................................................................iii

Danh mục bảng ......................................................................................................... vi

Danh mục hình.......................................................................................................... vii

MỞ ĐẦU.................................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI........................ 5

1.1. Lịch sử ngiên cứu của đề tài................................................................................ 5

1.2.Cơ sở lý luận về hoạt động tự học của HS ........................................................... 6

1.2.1. Quan niệm về tự học........................................................................................ 6

1.2.2. Vai trò của tự học [10]..................................................................................... 7

1.2.3. Các hình thức tự học [18] ................................................................................ 8

1.2.4. Chu trình của tự học [7].................................................................................... 9

1.2.5. Những nhân tố ảnh hưởng đề quá trình tự học[23] ........................................ 10

1.2.6. Tự học trong nhà trường phổ thông [10]....................................................... 11

1.3.Tài liệu hướng dẫn tự học [11]........................................................................... 13

1.3.1. Một số định hướng xây dựng tài liệu hướng dẫn tự học ............................... 13

1.3.2. Cấu trúc sách hướng dẫn tự học ..................................................................... 13

1.4.Ứng dụng CNTT trong dạy học vật lí [1]........................................................... 16

1.4.1. Vai trò của CNTT trong dạy học vật lí.......................................................... 16

1.4.2. Một số hướng ứng dụng CNTT trong dạy học môn Vật lý............................ 19

1.5. Cơ sở lí luận về Ebook ..................................................................................... 21

1.5.1. Khái niệm về Ebook ....................................................................................... 21

1.5.2. Ưu nhược điểm của Ebook [17] ..................................................................... 22

1.5.3. Quy trình thiết kế Ebook [17]......................................................................... 23

1.5.4. Yêu cầu cơ bản khi thiết kế Ebook [17]........................................................ 24

1.6. Lựa chọn phần mềm thiết kế ............................................................................. 25

1.6.1. Yêu cầu về phương diện công cụ ................................................................... 25

1.6.2. Một số công cụ xây dựng E-Book .................................................................. 25

iv

1.6.3. Sử dụng Flip PDF Professional tạo sách điện tử [24] ................................... 27

1.7.Thực trạng dạy học chương “Dòng điện xoay chiều” Vật lý 12 ở trường THPT

Thành Đông. ............................................................................................................. 32

1.7.1. Mục đích tìm hiểu.......................................................................................... 32

1.7.2. Đối tượng tìm hiểu......................................................................................... 32

1.7.3. Phương pháp điều tra ..................................................................................... 32

1.7.4. Kết quả điều tra.............................................................................................. 33

CHƯƠNG 2: XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG EBOOK PHẦN:“DÒNG ĐIỆN

XOAY CHIỀU” –VẬT LÍ 12................................................................................. 38

2.1. Giới thiệu khái quát chương “Dòng điện xoay chiều SGK vật lí 12................. 38

2.1.1. Vị trí, vai trò và đặc điểm của chương “Dòng điện xoay chiều” – Vật lí 12 . 38

2.1.2. Cấu trúc nội dung chương “Dòng điện xoay chiều” ..................................... 38

2.1.3. Phân tích nội dung kiến thức chương “ Dòng điện xoay chiều”- vật lí 12..... 39

2.2. Mục tiêu dạy học chương “Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 ........................... 45

2.2.1. Mục tiêu kiến thức và cấp độ nhận thức......................................................... 45

2.2.2. Mục tiêu kĩ năng ............................................................................................. 48

2.2.3. Mục tiêu tình cảm, thái độ .............................................................................. 48

2.3. Thiết kế và hướng dẫn sử dụng Ebook chương “Dòng điện không đổi” Vật lí

12…… ...................................................................................................................... 49

2.3.1. Ý tưởng sư phạm của việc thiết kế Ebook chương “Dòng điện xoay chiều”

Vật lý 12 THPT ........................................................................................................ 49

2.3.2 . Xây dựng một bài học trong Ebook theo tiếp cận hoạt động ....................... 49

2.3.3. Trình bày một hoạt động trong một bài học trên Ebook ............................... 51

2.4. Xây dựng Ebook chương “Dòng điện xoay chiều” Vật lý 12 THPT- ví dụ một

bài học cụ thể ............................................................................................................ 53

Kết luận chương 2..................................................................................................... 58

CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM......................................................... 59

3.1. Mục đích, đối tượng, phương thức thực nghiệm sư phạm ................................ 59

3.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ..................................................................... 59

3.1.2. Đối tượng thực nghiệm sư phạm.................................................................... 59

3.1.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm ............................................................... 59

v

3.2. Chuẩn bị thực nghiệm sư phạm......................................................................... 60

3.3. Thời gian thực nghiệm....................................................................................... 60

3.4. Phương thức đánh giá kết quả thực nghiệm ...................................................... 60

3.4.1. Tiêu chí đánh giá ............................................................................................ 60

3.4.2 .Đánh giá hiệu quả của việc tự học có sử dụng Ebook chương “ Dòng điện

xoay chiều” vật lí 12................................................................................................. 61

3.5. Kết quả thực nghiệm.......................................................................................... 71

3.5.1. Phân tích kết quả thực nghiệm ....................................................................... 71

3.5.2. Đánh giá kết quả thực nghiệm....................................................................... 75

3.5.3. Kiểm định giả thuyết thống kê....................................................................... 75

Kết luận chương 3..................................................................................................... 77

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................................ 79

TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................... 81

PHỤ LỤC ................................................................................................................ 83

vi

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1. Số liệu điều tra tình hình ứng dụng CNTT trong dạy học Vật lý ............ 34

Bảng 2.1. Mục tiêu kiến thức và cấp độ nhận thức chương “Dòng điện xoay chiều”

Vật lí 12 .................................................................................................................... 45

Bảng 3.1: Thông tin 2 lớp TN và ĐC....................................................................... 59

Bảng 3.2: Sự chuẩn bị đọc Ebook chương “ Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 ở nhà

của HS....................................................................................................................... 63

Bảng 3.3 : Cách sử dụng Ebook chương “ Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12 của

HS..…. ...................................................................................................................... 63

Bảng 3.4: Kết quả điểm do GV đánh giá việc HS chuẩn bị bài và điểm các bài kiểm

tra ngắn sau mỗi bài học trong Ebook chương “ Dòng điện xoay chiều” vật lí 12 lớp

12A1…. .................................................................................................................... 64

Bảng 3.5: Kết quả điểm do GV đánh giá việc HS chuẩn bị bài và điểm các bài kiểm

tra ngắn sau mỗi bài học sử dụng SGK chương “ Dòng điện xoay chiều” vật lí 12

lớp 12A3. .................................................................................................................. 66

Bảng 3.6. Kết quả phiếu điều tra đối với HS đánh giá nội dung, hình thức, tính khả

thi, hiệu quả của Ebook chương “ Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12. ...................... 68

Bảng 3.7. Kết quả phiếu điều tra đối với GV đánh giá nội dung, hình thức, tính khả

thi, hiệu quả của Ebook chương “ Dòng điện xoay chiều” Vật lí 12. ...................... 70

Bảng 3.8. Bảng thông kê điểm số bài kểm tra 60 phút............................................. 72

Bảng 3.10. Các tham số đặc trưng , S2

, S, V ........................................................ 73

Bảng 3.11. Phân bố tần suất và tần suất tích lũy lùi................................................. 73

vii

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1: Chọn tập tin file PDF................................................................................ 28

Hình 1.2: Giao diện của Flip PDF Professional ....................................................... 29

Hình 1.3: Giao diện của Flip PDF Professional ....................................................... 29

Hình 1.4: Giao diện chỉnh sửa flie PDF ................................................................... 30

Hình 1.5: Giao diện trang trí Ebook ......................................................................... 31

Hình 2.1. Sơ đồ cấu trúc nội dung chương “ Dòng điện xoay chiều” ...................... 39

Hình 2.2: Vòng dây kín đặt trong từ trường đều ...................................................... 40

Hình 2.3. Kí hiệu dùng trong sách............................................................................ 52

Hình 2.4. Hoạt động khởi động bài Đại cương về dòng điện xoay chiều ................ 54

Hình 2.5. Trang sách điện tử về cách tạo ra dòng điện xoay chiều.......................... 54

Hình 2.6. Trang sách điện tử về hiệu điện thế, cường độ dòng điện xoay chiều ..... 55

Hình 2.7. Hoạt độngcủng cố và ứng dụng của bài Đại cương dòng điện xoay

chiều…...................................................................................................................... 56

Hình 2.8. Trang sách điện tử về hướng dẫn giải bài tập........................................... 57

Hình 2.9. Màn hình bài trắc nghiệm trên Ebook ...................................................... 57

Hình 2.10. Trang sách điện tử về hoạt động thực hành............................................ 57

Hình 3.1: HS sử dụng Ebook chương “ Dòng điện xoay chiều”- Vật lí 12 tại phòng

tin học. ...................................................................................................................... 61

Hình 3.2: HS sử dụng Ebook chương “ Dòng điện xoay chiều”- Vật lí 12 ............. 62

Hình 3.3: HS sử dụng Ebook chương “ Dòng điện xoay chiều”- Vật lí 12 để học

tập…… ..................................................................................................................... 68

Hình 3.4: Đồ thị đương phân bố tần số. ................................................................... 74

Hình 3.5: Đồ thị đường phân bố tần suất tích lũy hội tụ lùi..................................... 75

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Sự bùng nổ của Công nghệ thông tin nói riêng và của khoa học công nghệ

nói chung đang tác động mạnh mẽ vào sự phát triển của tất cả các ngành trong đời

sống xã hội. Trong bối cảnh đó, nếu muốn nền giáo phổ thông đáp ứng được đòi hỏi

cấp thiết của công nghiệp công cuộc hóa, hiện đại hóa đất nước, nếu muốn việc dạy

học theo kịp cuộc sống, chúng ta nhất thiết phải cải cách phương pháp dạy học theo

hướng vận dụng CNTT và các thiết bị dạy học hiện đại phát huy mạnh mẽ tư duy

sáng tạo, kỹ năng thực hành và hứng thú học tập của học sinh để nâng cao chất

lượng đào tạo.

Bộ giáo dục và đào tạo đã cụ thể hóa tinh thần này bằng chỉ thị số

29/2001/CT-BGD&ĐT của bộ trưởng bộ giáo dục và đào tạo về việc tăng cường

giảng dạy, đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin. Một trong bốn mục tiêu đạt ra

là:” Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác giáo dục và đào tạo ở

các cấp học, bậc học và ngành học theo xu hướng công nghệ thông tin như là một

công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập ở tất cả các

môn học”. [2]

Nhờ vào các phần mềm chuyên dụng mà việc trình bày các kiến thức không

chỉ thể hiện bằng sách vở khô khan mà còn được thiết kế trên những chiếc máy tính

tạo nên những quyển sách điện tử ( Ebook) để người đọc có thể dễ dàng tìm kiếm

được bằng Internet và lĩnh hội một cách trực quan sinh động. Hiện nay việc lĩnh hội

kiến thức đã trở nên rất linh động, và thông qua hệ thống e-learning thì các Ebook

đang được phổ biến rộng rãi. Người học có thể học bất cứ lúc nào, bất cứ lúc nào và

ở bất kì đâu, với bất kì ai, học những vấn đề mà người học quan tâm, phù hợp với

năng lực sở thích của họ mà chỉ cần có máy tính và mạng Internet.

Để đổi mới phương pháp dạy học, người ta tìm những “phương pháp làm

tăng giá trị lượng tin, trao đổi thông tin nhanh hơn, nhiều hơn và hiệu quả hơn”.

Phát huy vai trò của người thầy, trong quá trình sử dụng công nghệ thông tin không

“ thủ tiêu” vai trò của người thầy mà trái lại còn phát huy hiệu quả hoạt động của

thầy trong quá trình dạy học.Trong các phương pháp thì cốt lõi là phương pháp tự

học. Nếu rèn luyện cho người học có được phương pháp, kĩ năng, thói quen, ý thức