Xây dựng tài liệu hỗ trợ tự học chương “điện tích. điện trường” - vật lí 11 nhằm phát triển năng lực tự học của học sinh

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

-----------  -----------

MAI THỊ SANG

XÂY DỰNG TÀI LIỆU HỖ TRỢ TỰ HỌC

CHƯƠNG “ĐIỆN TÍCH. ĐIỆN TRƯỜNG” -

VẬT LÍ 11 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

TỰ HỌC CỦA HỌC SINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ

LÝ LUẬN VÀ PPDH BỘ MÔN VẬT LÍ

ĐÀ NẴNG - Năm 2021

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

-----------  -----------

MAI THỊ SANG

XÂY DỰNG TÀI LIỆU HỖ TRỢ TỰ HỌC

CHƯƠNG “ĐIỆN TÍCH. ĐIỆN TRƯỜNG” -

VẬT LÍ 11 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

TỰ HỌC CỦA HỌC SINH

Ngành: Lý luận và PPDH Bộ môn Vật lí

Mã số: 8.14.01.11

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

PGS.TS NGUYỄN BẢO HOÀNG THANH

Đà Nẵng - Năm 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tôi, các số liệu

kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được người khác

công bố trong các công trình khác.

Tác giả

MAI THỊ SANG

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đề tài nghiên cứu khoa học này, tác giả xin gửi lời cảm ơn đến

toàn thể quý thầy, quý cô trong Ban giám hiệu, Phòng đào tạo sau đại học, Khoa Vật lí

trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng. Tác giả gửi lời cám ơn đến quý thầy, quý

cô trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tác giả học tập, nghiên cứu trong

thời gian qua.

Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo hướng dẫn khoa

học PGS.TS Nguyễn Bảo Hoàng Thanh - Người đã luôn tận tình hướng dẫn và đóng

góp những ý kiến quý báu trong suốt quá trình tác giả thực hiện luận văn.

Tác giả cũng chân thành cảm ơn quý thầy cô trong Ban giám hiệu, tổ Lý – CN

cùng các em học sinh trường THPT Tôn Thất Tùng, thành phố Đà Nẵng đã tạo điều

kiện thuận lợi cho tác giả hoàn thành luận văn.

Cuối cùng, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đối với gia đình, bạn bè luôn động

viên, giúp đỡ tác giả vượt qua mọi khó khăn trong quá trình học tập và hoàn thành

luận văn này.

Đà Nẵng, tháng 6 năm 2021

Tác giả

Mai Thị Sang

iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DH Dạy học

DHVL Dạy học vật lí

ĐC Đối chứng

HS Học sinh

GV Giáo viên

NL Năng lực

NLTH Năng lực tự học

SGK Sách giáo khoa

TLHTTH Tài liệu hỗ trợ tự học

TH Tự học

TNSP Thực nghiệm sư phạm

TNg Thực nghiệm

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

iv

DANH MỤC BẢNG

Số hiệu

bảng

Tên bảng

1.1 Biểu hiện NLTH cấp THPT theo Bộ Giáo dục và Đào tạo

1.2 Chỉ số hành vi của năng lực tự học

1.3 Thang đánh giá năng lực tự học (Kí hiệu là NLTH) cho HS

1.4 Lượng hóa các mức độ đạt được của từng hành vi của NLTH

2.1 Mục tiêu chi tiết chương “Điện tích. Điện trường”

3.1 Số lượng, lớp đối chứng và thực nghiệm

3.2 Kết quả thu được về NLTH của HS trong bài 1

3.3 Kết quả thu được về NLTH của HS trong bài 2

3.4 Kết quả thu được về NLTH của HS trong bài 3

3.5 Lượng hóa các mức độ đạt được của từng hành vi của NLTH

3.6

Bảng tổng hợp điểm số các hành vi thông qua 3 bài học của HS

Đặng Công Vũ

3.7

Bảng tổng hợp điểm số các hành vi thông qua 3 bài học của HS

Nguyễn Thượng Tường Vy

3.8

Bảng tổng hợp điểm số các hành vi thông qua 3 bài học của HS

Nguyễn Anh Tuấn

3.9

Bảng tổng hợp điểm số các hành vi thông qua 3 bài học của HS

Nguyễn Thị Trâm Oanh

3.10

Bảng tổng hợp điểm số các hành vi thông qua 3 bài học của HS Lê

Thị Phương Mai

3.11

Bảng tổng hợp điểm số các hành vi thông qua 3 bài học của HS Lê

Trịnh Hoàng My

3.12

Bảng tổng hợp điểm số các hành vi thông qua 3 bài học của HS Võ

Ngọc Khánh Huyền

3.13

Bảng tổng hợp điểm số các hành vi thông qua 3 bài học của HS

Nguyễn Đỗ Diệu Linh

3.14 Bảng tổng hợp điểm số các hành vi thông qua 3 bài học của HS

v

Lưu Ngọc Như Ý

3.15

Bảng tổng hợp điểm số các hành vi thông qua 3 bài học của nhóm

HS giỏi

3.16

Bảng tổng hợp điểm số các hành vi thông qua 3 bài học của nhóm

HS khá

3.17

Bảng tổng hợp điểm số các hành vi thông qua 3 bài học của nhóm

HS TB, yếu

3.18 Bảng kết quả tổng hợp bài kiểm tra 1 tiết

3.19 Các mức độ HS đạt được qua bài kiểm tra 1 tiết

vi

DANH MỤC HÌNH

Số hiệu

hình

Tên hình

3.1 Một số hình ảnh làm việc nhóm

3.2 Phiếu học tập thu được của một số HS tiêu biểu trong bài 1

3.3 Phiếu học tập thu được của một số HS tiêu biểu trong bài 2

3.4 Phiếu học tập thu được của một số HS tiêu biểu trong bài 3

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Số hiệu

sơ đồ Tên sơ đồ

2.1 Cấu trúc nội dung chương “Điện tích. Điện trường”

2.2 Thiết kế nội dung hướng dẫn tự học nội dung 1

2.3 Thiết kế nội dung hướng dẫn tự học nội dung 2

2.4 Thiết kế nội dung hướng dẫn tự học nội dung 3

2.5 Thiết kế nội dung hướng dẫn tự học nội dung 4

2.6 Thiết kế nội dung hướng dẫn tự học nội dung 5

2.7 Thiết kế nội dung hướng dẫn tự học nội dung 6

vii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Số hiệu

biểu đồ Tên biểu đồ

1.1 Thể hiện phương án GV thường quan tâm trong quá trình DH

1.2

Thể hiện mức độ cần thiết phải bồi dưỡng năng lực tự học cho

học sinh trong dạy học vật lý của GV

1.3 Thể hiện hình thức kiểm tra việc tự học cho học sinh của GV

1.4

Thể hiện việc sử dụng các phương tiện hỗ trợ trong dạy học vật

lý của GV

1.5

Thể hiện việc sử dụng tài liệu hỗ trợ tự học vào DH Vật lí của

GV

1.6

Thể hiện những vấn đề mà GV gặp phải khi sử dụng bản đồ tư

duy trong quá trình bồi dưỡng năng lực tự học cho HS

3.1 Biểu đồ mô tả mức độ phát triển NLTH của HS Đặng Công Vũ

3.2

Biểu đồ mô tả mức độ phát triển NLTH của HS Nguyễn

Thượng Tường Vy

3.3

Biểu đồ mô tả mức độ phát triển NLTH của HS Nguyễn Anh

Tuấn

3.4

Biểu đồ mô tả mức độ phát triển NLTH của HS Nguyễn Thị

Trâm Oanh

3.5

Biểu đồ mô tả mức độ phát triển NLTH của HS Lê Thị Phương

Mai

3.6

Biểu đồ mô tả mức độ phát triển NLTH của HS Lê Trịnh Hoàng

My

3.7

Biểu đồ mô tả mức độ phát triển NLTH của HS Võ Ngọc Khánh

Huyền

3.8

Biểu đồ mô tả mức độ phát triển NLTH của HS Nguyễn Đỗ

Diệu Linh

3.9

Biểu đồ mô tả mức độ phát triển NLTH của HS Lưu Ngọc Như

Ý

viii

3.10 Biểu đồ mô tả mức độ phát triển NLTH của nhóm HS giỏi

3.11 Biểu đồ mô tả mức độ phát triển NLTH của nhóm HS khá

3.12 Biểu đồ mô tả mức độ phát triển NLTH của nhóm HS TB, yếu

3.13 Kết quả tổng hợp bài kiểm tra 1 tiết

xiii

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1

1. Lí do chọn đề tài.......................................................................................................1

2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .............................................................................1

3. Mục tiêu của đề tài ...................................................................................................2

4. Giả thuyết khoa học của đề tài .................................................................................2

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................2

5.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................2

5.2. Phạm vi nghiên cứu ...........................................................................................2

6. Nhiệm vụ nghiên cứu ...............................................................................................2

7. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................3

8. Đóng góp của đề tài..................................................................................................3

9. Cấu trúc luận văn .....................................................................................................3

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC XÂY DỰNG TAÌ LIỆU

HỖ TRỢ TỰ HỌC CHƯƠNG “ĐIỆN TÍCH. ĐIỆN TRƯỜNG”- VẬT LÍ 11............ 5

1.1. Dạy học và xu hướng đổi mới phương pháp dạy học ...........................................5

1.1.1. Những quan điểm về dạy học .........................................................................5

1.1.2. Xu hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay ........................................5

1.2. Cơ sở lí luận của tự học.........................................................................................6

1.2.1. Khái niệm tự học.............................................................................................6

1.2.2. Các hình thức tự học.......................................................................................6

1.2.3. Vai trò, tác dụng của tự học............................................................................7

1.2.4. Các kĩ năng tự học cần rèn luyện cho học sinh ..............................................8

1.3. Năng lực tự học .....................................................................................................9

1.3.1. Các năng lực thành tố của năng lực tự học...................................................10

1.3.2. Các biểu hiện của năng lực tự học................................................................11

1.3.3. Đánh giá năng lực tự học ..............................................................................16

1.4. Cơ sở lí luận của việc xây dựng tài liệu hỗ trợ học sinh tự học..........................16

1.4.1. Thế nào là tài liệu hỗ trợ học sinh tự học .....................................................16

1.4.2. Nguyên tắc của việc xây dựng tài liệu hướng dẫn học sinh tự học ..............16

1.4.3. Tác dụng của tài liệu hỗ trợ đối với người tự học ........................................17

1.4.4. Cơ sở của việc xây dựng tài liệu hỗ trợ tự học .............................................18