Xây dựng công nghệ dự báo và cảnh báo sớm hạn hán ở Việt Nam

NGHIEN Ciiu - THAO LUAN

Xay dung cong nghe du bao

va canh bao s6m ban ban d Viet Nam

O TS. NGUYI N VA N THANG , DA O TH! THUY, NGUYI N DAN G MAU

Vien Khoa hgc Khi tugng, ThOy van va Moi trudng

Nhitng nam gin day, do bien doi khi hau, moi trudng, nhat la anh hudng cCia hien tugng El Nino xuat hien ngay

cang nhieu han nen con ngudi da va dang phai duang dau vdi nhieu loai thien tai, trong dd noi bat len la han han

va hoang mac hoa.

Han han la mgt thien tai gay tac hai nghiem trgng tdi san xuatva ddi song cOa nhan dan, mang den thiet hai

Idn ve tai san va sinh mang, chi dirng sau lu lut, bao loc. Trudc day, han han da tirng lam mat mua, gay ra nan ddi

tram trgng va ngay nay, trong qua trinh phat trien, tuy cac he thong thu^ nong da kha hoan chinh, cong tac bao ve

moi trudng da dugc quan tam manh, nhung han han van thudng xuyen xay ra gay kho khan Idn cho ddi sdng kinh

te - xa hgi, moi sinh.

I Ttlr cac ket qua nghien ciru eho thay, han han xay ra hau nhu quanh nam nhung tap trung vao hai thdi ky trgng

diem la vu dong xuan (tir thang I den thang IV) va vu he thu (tir thang V den thang Vlll). Neu chi thdng kehai loai

thien tai la han han va lu lut, thi trong khoang 30 nam qua d Viet Nam chi co 20,7% so nam (6/29) dugc coi la binh

thudng (Bang 1.2), con co tdi 79,3% sdnam (23/29) xay ra hoac lu lut, hoac han han, trong do, co nam vira xay ra

lu lut, vira xay ra han han (1993,1995,1998): lu lut chiem 53,8% solan xayra thien tai (14/26 lan) va han han chiem

46,2% (12/26 lan).

I Trong bai bao nay, chiing toi se gidi thieu eac ket qua xay dung quy trinh cong nghe dua ra cac ban tin du bao

^' va eanh bao sdm ddi vdi han khi tugng.

Quy trinh cong nghe dU bao

va canh bao sdm han d Viet Nam

Chi tieu han

Can cQ vao ban chat eua han khf

tupng, nhilu phuong phap xae djnh

ban da dugc d l xuat va ap dung ed

hieu qua. Tuy nhien, mdi phudng

phap deu cd mpt sd uu, khuylt dilm

va phu hgp dd'i vdi tQng khu vgc. Cac

phUdng phap nay ed thi phan thanh

cac nhdm chfnh: xae djnh han theo

lugng mua, xae djnh ban theo tan

sua't ban, xae djnh han theo chf sd

(hoac he sd) han (hoac am).

Trong nghien cQu nay chung tdi sQ

dung ehf sd chuan hda giang thuy SPI

(Standardized Precipitation Index) de

xae djnh eac chf tieu han, nghTa la sQ

dung phudng phap xae djnh han theo

chf sd (hoac he sd') han (hoac am).

SPI la mpt ehf sd tuong dd'i mdi

dua tren co sd xae sua't lugng giang

thuy trong mpt thdi gian nao dd do

Mekee T B., Doesken N. J. va Kleist

J., Oai hpc Tdng hpp Bang Colorado

d l xuat nam 1993. Nd duge tfnh toan

don gian bang sg chenh lech cua

lugng giang thuy thge t l R (tdng

lugng mua tuan, thang, mua, vu thge

tl) so vdi trung binh nhieu nam va

chia cho dp lech ehuan.

Chf sd SPI la mpt chf sd khdng

thQ nguyen: cae gia trj eua SPI mang

da'u am thi nd chf ra ban han, cdn

mang gia trj dudng tQc la chf ra tinh

trang thQa am.

PhUdng phap tiep can

Coi eae ehf sd han, nha't la cac

chf sd han khf tugng nhu la eac ylu td

khf hau can dg bao va Qng dung cac

phuang phap dg bao khf hau vao du

bao ban, cd nghTa la sQ dung cac

phudng phap thd'ng ke thuan tuy, tim

cac mdi quan he giQa ehf sd han vdi

eac ylu td khf hau d l xay dgng md

hinh dg bao; sQ dung phudng phap

downsealing thdng ke tim md'i quan

he giua ehf sd han vdi cac trudng khi

tugng toan eau de xay dgng md hinh

du bao.

I Tdi nguyen vd Mdi trudng | Ky 1 - Thang 10/2010