Xây dựng chủ đề trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở sinh vật trong bộ môn khoa học tự nhiên ở bậc thcs theo chương trình gdpt mới

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA HÓA HỌC

---------------------------

PHAN NGUYỄN KIỀU TRINH

XÂY DỰNG CHỦ ĐỀ TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ

CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở SINH VẬT TRONG BỘ

MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN Ở BẬC THCS

THEO CHƯƠNG TRÌNH GDPT MỚI

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CỬ NHÂN SƯ PHẠM

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2022

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA HÓA HỌC

---------------------------

Đề tài:

XÂY DỰNG CHỦ ĐỀ TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ

CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở SINH VẬT TRONG BỘ

MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN Ở BẬC THCS

THEO CHƯƠNG TRÌNH GDPT MỚI

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CỬ NHÂN SƯ PHẠM

Giảng viên hướng dẫn : TS. Trần Đức Mạnh

Sinh viên thực hiện : Phan Nguyễn Kiều Trinh

Lớp : 18SHH

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2022

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp với đề tài là Xây dựng chủ đề

“Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở sinh vật” trong bộ môn khoa

học tự nhiên ở bậc THCS theo chương trình GDPT mới, em xin được bày

tỏ lòng biết ơn chân thành nhất đến TS. Trần Đức Mạnh. Thầy đã trực

tiếp hướng và tận tình chỉ bảo tôi tìm ra hướng nghiên cứu, tiếp cận thực

tế, tìm kiếm tài liệu, xử lý và phân tích số liệu, giải quyết vấn đề để có

thể hoàn thành khóa luận tốt nghiệp của mình tốt nhất.

Đà Nẵng, tháng 5 năm 2022

Tác giả

Phan Nguyễn Kiều Trinh

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài........................................................................................................1

2. Mục tiêu của đề tài ....................................................................................................1

3. Giả thuyết khoa học...................................................................................................1

4. Nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................................................1

5. Đối tượng nghiên cứu................................................................................................2

6. Phạm vi nghiên cứu...................................................................................................2

7. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................2

7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận.......................................................................2

7.2. Phương pháp điều tra .........................................................................................2

7.3. Phương pháp thống kê........................................................................................3

8. Đóng góp của đề tài ...................................................................................................3

9. Cấu trúc của đề tài ....................................................................................................3

PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................................4

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DẠY HỌC MÔN KHOA

HỌC TỰ NHIÊN BẬC THCS......................................................................................4

1.1. Khái niệm môn Khoa học tự nhiên.......................................................................4

1.2. Quan điểm xây dựng chương trình Khoa học tự nhiên......................................4

1.2.1. Dạy học tích hợp...............................................................................................4

1.2.2. Kế thừa và phát triển.......................................................................................5

1.2.3. Giáo dục toàn diện ...........................................................................................5

1.2.4. Kết hợp lí thuyết với thực hành và phù hợp với thực tiễn Việt Nam..........5

1.3. Quan niệm về kế hoạch dạy học chủ đề................................................................5

1.4. Ý nghĩa của dạy học theo chủ đề môn Khoa học tự nhiên đối với phát triển

năng lực của học sinh ....................................................................................................7

1.5. Thực trạng việc tổ chức dạy học bộ môn KHTN ở trường THCS trên địa bàn

thành phố Đà Nẵng........................................................................................................7

CHƯƠNG 2. XÂY DỰNG CHỦ ĐỀ “TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH

DƯỠNG Ở SINH VẬT” BẬC THCS ..........................................................................8

2.1. Nội dung của chủ đề “Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở sinh vật” –

(KHTN 7 – THCS).........................................................................................................8

2.2. Xây dựng chủ đề “ Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở sinh vật” – (KHTN

7 – THCS).......................................................................................................................8

2.2.1. Nguyên tắc xây dựng kế hoạch dạy học chủ đề.............................................8

2.2.2. Quy trình xây dựng chủ đề..............................................................................9

2.2.3. Xây dựng và tổ chức dạy học chủ đề Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng

ở sinh vật ...................................................................................................................12

2.2.4. Sách giáo khoa tham khảo chủ đề “Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng

ở sinh vật” .................................................................................................................51

2.3. Thiết kế bộ dụng cụ khảo sát...............................................................................60

2.3.1. Khảo sát GV về kế hoạch bài dạy chủ đề “Trao đổi nước và các chất ở sinh

vật” đã xây dựng ......................................................................................................60

2.3.2. Khảo sát HS về sự hứng thú đối với môn Khoa học tự nhiên....................61

CHƯƠNG 3: ĐIỀU TRA, KHẢO SÁT SƯ PHẠM .................................................63

3.1. Mục đích của điều tra, khảo sát sư phạm ..........................................................63

3.2. Nhiệm vụ của điều tra, khảo sát sư phạm..........................................................63

3.3. Đối tượng điều tra, khảo sát sư phạm ................................................................63

3.4. Phương pháp điều tra, khảo sát sư phạm ..........................................................64

3.5. Thời điểm điều tra, khảo sát sư phạm................................................................64

3.6. Kết quả điều tra, khảo sát sư phạm....................................................................64

3.6.1. Kết quả định lượng quy trình xây dựng chủ đề dạy học đã xây dựng......64

3.6.2. Kết quả định lượng sự hứng thú của học sinh đối với môn Khoa học tự

nhiên ..........................................................................................................................67

KẾT LUẬN ..................................................................................................................71

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................72

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Nghĩa của chữ viết tắt

GV Giáo viên

HS Học sinh

KHTN Khoa học tự nhiên

THCS Trung học cơ sở

GDPT Giáo dục phổ thông

KHDH Kế hoạch dạy học

YCCĐ Yêu cầu cần đạt

PC Phẩm chất

NL Năng lực

CT Chương trình

VD Ví dụ

GDĐT Giáo dục đào tạo

DHTCĐ Dạy học theo chủ đề

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Tiêu chí đánh giá của thầy/cô về kế hoạch dạy học chủ đề môn KHTN đã xây

dựng ...............................................................................................................................60

Bảng 2.2. Tiêu chí đánh giá sự hứng thú đối với môn Khoa học tự nhiên....................62

Bảng 3.1. Kết quả đánh giá của thầy/cô về chủ đề dạy học tích hợp đã xây dựng…..64

Bảng 3.2. Kết quả khảo sát về những mục tiêu kiến thức và năng lực HS có thể đạt được

theo thang điểm từ 1 đến 10 ..........................................................................................66

Bảng 3.3. Kết quả khảo sát về mức độ hứng thú của HS đối với môn Khoa học tự nhiên

.......................................................................................................................................67

Bảng 3.4. Kết quả khảo sát về ý kiến của HS độ khó/dễ môn Khoa học tự nhiên........67

Bảng 3.5. Kết quả khảo sát về kiến thức bài học Khoa học tự nhiên được giáo viên truyền

tải dễ hiểu, dễ nắm bắt...................................................................................................68

Bảng 3.6. Kết quả khảo sát về bài học Khoa học tự nhiên liên hệ với thực tế đời sống

.......................................................................................................................................68

Bảng 3.7. Kết quả khảo sát về HS giải thích được vấn đề thực tiễn dựa trên kiến thức

Khoa học tự nhiên..........................................................................................................69

Bảng 3.8. Kết quả khảo sát về HS vận dụng các kiến thức Khoa học tự nhiên vào giải

quyết vấn đề thực tế.......................................................................................................69

Bảng 3.9. Kết quả khảo sát về các thí nghiệm trong sách giáo khoa Khoa học tự nhiên

được mô tả dễ hiểu, gần gũi...........................................................................................69

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Khoa học tự nhiên là môn học được xây dựng và phát triển trên nền tảng các khoa

học Vật lí, Hóa học, Sinh học và Khoa học Trái Đất. Đối tượng nghiên cứu của Khoa

học tự nhiên là các sự vật, hiện tượng, quá trình, các thuộc tính cơ bản về sự tồn tại, vận

động của thế giới tự nhiên. Khoa học tự nhiên là môn học có ý nghĩa quan trọng đối với

sự phát triển toàn diện của học sinh, có vai trò nền tảng trong việc hình thành và phát

triển thế giới quan khoa học của học sinh cấp trung học cơ sở.

Bộ môn Khoa học tự nhiên đã được đưa vào giảng dạy ở khối lớp 6 cấp trung học

cơ sở trong năm học 2021 – 2022. Tuy nhiên, có nhiều trường còn lúng túng trong việc

giảng dạy, nhiều giáo viên còn ngại việc đổi mới. Có trường tách bộ môn KHTN thành

3 môn Vật lý, Hóa học, Sinh học do từ 2 – 3 giáo viên cùng đảm nhận để dạy riêng từng

môn như trước đây. Điều này làm cho mạch nội dung giữa các bài học không được liền

mạch và làm học sinh khó theo dõi nội dung bài học.

Vì vậy, tôi đã xây dựng kế hoạch dạy học chủ đề ở bộ môn Khoa học tự nhiên này

nhằm là nguồn tài liệu tham khảo cho giáo viên dạy học bộ môn Khoa học tự nhiên làm

sáng kiến giảng dạy.

2. Mục tiêu của đề tài

Đề tài được xây dựng làm nguồn tài liệu tham khảo cho giáo viên bộ môn Khoa

học tự nhiên cấp THCS, làm sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy trong bộ môn Khoa học

tự nhiên.

3. Giả thuyết khoa học

Đề tài có thể đáp ứng mục đích áp dụng được trong dạy học lĩnh vực Khoa học tự

nhiên ở bậc THCS sẽ nâng cao được chất lượng dạy học, đáp ứng với yêu cầu đổi mới

của chương trình GDPT 2018.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Đề xuất được quy trình xây dựng kế hoạch dạy học chủ đề trong môn học Khoa

học tự nhiên và quy trình tổ chức kiểm tra đánh giá năng lực của HS thông qua việc dạy

học.

- Thiết kế, xây dựng kế hoạch bài dạy chủ đề thuộc bộ môn Khoa học tự nhiên ở

bậc THCS.