Xây dựng bài tập thực tiễn phát triển năng lực tìm hiểu thế giới sống cho học sinh trong dạy học phần đa dạng thế giới sống – môn khtn lớp 6

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA SINH- MÔI TRƯỜNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

XÂY DỰNG BÀI TẬP THỰC TIỄN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

TÌM HIỂU THẾ GIỚI SỐNG CHO HỌC SINH TRONG DẠY

HỌC PHẦN ĐA DẠNG THẾ GIỚI SỐNG – MÔN KHTN LỚP 6

NGUYỄN TỊNH NGUYÊN

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2022

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA SINH- MÔI TRƯỜNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

XÂY DỰNG BÀI TẬP THỰC TIỄN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

TÌM HIỂU THẾ GIỚI SỐNG CHO HỌC SINH TRONG DẠY

HỌC PHẦN ĐA DẠNG THẾ GIỚI SỐNG – MÔN KHTN LỚP 6

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2022

Ngành : Sư phạm Sinh học

Khoá : 2018-2022

Sinh viên : Nguyễn Tịnh Nguyên

Người hướng dẫn : TS. Trương Thị Thanh Mai

I

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đề tài “ Xây dựng bài tập thực tiễn phát triển năng lực tìm hiểu

thế giới sống cho học sinh trong dạy học phần Đa dạng thế giới sống – môn Khoa

học tự nhiên 6” là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các số liệu, kết quả trong khóa luận là trung thực và chưa từng được ai công bố

trong bất kì công trình nào khác.

Tác giả

Nguyễn Tịnh Nguyên

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành được khóa luận tốt nghiệp này, ngoài sự nỗ lực, cố gắng của bản

thân, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ to lớn từ gia đình, thầy cô và bạn bè. Tôi

xin gửi lời cảm ơn đến những người đã đồng hành và cổ vũ tôi trong suốt thời gian

qua.

Cảm ơn cô Trương Thị Thanh Mai, người đã giúp đỡ tôi rất nhiều trong khóa luận

này. Chính cô là người đã hỗ trợ tôi, cho tôi những lời khuyên tốt nhất, những kinh

nghiệm không chỉ ở đề tài này mà còn là cả quảng đường nhà giáo mà tôi sắp phải

bước đi. Đó thật sự là một hành trang quý giá.

Cảm ơn tất cả các thầy cô ở các trường THCS thành phố Đà Nẵng, đã nhiệt tình

giúp đỡ tôi trong quá trình khảo sát sư phạm.

Cảm ơn các thầy cô giảng dạy tại khoa Sinh-Môi trường, trường Đại học Sư phạm

Đà Nẵng. Nhờ các thầy cô, tôi đã biết thêm rất nhiều kiến thức vô cùng lớn, tạo một

nền tảng vững chắc để tôi thực hiện khóa luận này và tương lai sau này.

Cảm ơn tập thể lớp 18SS đã bên tôi suốt 4 năm, ủng hộ và sẵn sàng giúp đỡ khi tôi

cần, cho tôi những kỷ niệm đẹp đẽ trong thời sinh viên.

Cuối cùng tôi xin cảm ơn gia đình, những người đã luôn ở bên tôi, đã yêu thương

và che chở, tạo cho tôi môi trường tốt nhất để tôi có thể trưởng thành mạnh mẽ. Cảm

ơn gia đình đã luôn là chỗ dựa, niềm động viên lớn lao của tôi.

Xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến tất cả mọi người!

Tác giả

Nguyễn Tịnh Nguyên

III

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... I

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................II

BẢNG DANH MỤC KÝ TỰ VIẾT TẮT, KÝ HIỆU............................................. VI

DANH MỤC BẢNG BIỂU ....................................................................................VII

DANH MỤC HÌNH ẢNH .....................................................................................VIII

PHẦN 1. MỞ ĐẦU ....................................................................................................1

I. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................................1

1. Xuất phát từ chủ trương đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát

triển năng lực ..........................................................................................................1

2. Xuất phát từ thực trạng sử dụng bài tập thực tiễn trong dạy học sinh học hiện

nay ...........................................................................................................................1

3. Xuất phát từ vai trò của các bài tập thực tiễn phát triển năng lực tìm hiểu thế

giới sống trong dạy học Khoa học tự nhiên 6.........................................................2

II. Mục tiêu đề tài ......................................................................................................3

III. Giả thuyết nghiên cứu...........................................................................................3

IV. Ý nghĩa đề tài........................................................................................................3

a. Ý nghĩa khoa học ................................................................................................................... 3

b. Ý nghĩa thực tiễn............................................................................................................................. 3

PHẦN 2. NỘI DUNG.................................................................................................4

Chương 1 : TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI ..........4

1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ SỬ DỤNG BÀI TẬP ĐÁNH

GIÁ NĂNG LỰC .................................................................................................4

1.1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ...............................................................4

1.1.2. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam...............................................................5

1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI........................................................................6

1.2.1. Cơ sở lý luận vệ năng lực tìm hiểu thế giới sống. ........................................6

a. Khái niệm năng lực ....................................................................................................................... 6

b. Phân loại năng lực ........................................................................................................................ 6

c. Năng lực tìm hiểu thế giới sống............................................................................................... 8

d. Cấu trúc của năng lực tìm hiểu thế giới sống........................................................... 8

1.2.2. Cơ sở lý luận về đánh giá ...........................................................................10

a. Khái niệm......................................................................................................................................... 10

b. Nguyên tắc đánh giá năng lực................................................................................................ 10

c. Phương pháp và các loại hình đánh giá ............................................................................ 11

d. Công cụ đánh giá......................................................................................................................... 13

1.2.3. Cơ sở lý luận của bài tập thực tiễn.............................................................15

a. Khái niệm bài tập......................................................................................................................... 15

b. Bài tập thực tiễn ........................................................................................................................... 16

c. Vai trò của bài tập thực tiễn.................................................................................................... 16

d. Tiêu chí của bài tập thực tiễn ................................................................................................. 17

1.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài ..............................................................................18

PHẦN 2. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......21

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................21

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................21

2.1.2. Khách thể nghiên cứu .................................................................................21

2.2. Phạm vi nghiên cứu ...........................................................................................21

2.3. Giả thuyết khoa học ...........................................................................................21

2.4. Nội dung nghiên cứu..........................................................................................21

2.5. Phương pháp nghiên cứu: ..................................................................................22

2.5.1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết..............................................................22

2.5.2. Phương pháp chuyên gia ............................................................................22

2.5.3. Phương pháp khảo nghiệm sư phạm ..........................................................22

2.5.3.1. Mục đích khảo nghiệm................................................................................................... 22

2.5.3.2. Phương pháp khảo nghiệm .......................................................................................... 22

2.5.4. Phương pháp xử lý số liệu ..........................................................................23

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ BIỆN LUẬN .............................................................24

3.1. Phân tích nội dung kiến thức phần “ Đa dạng thế giới sống “ chương trình

Khoa học tự nhiên 6, THCS. ..............................................................................24

3.2. Thiết kế bài tập thực tiễn đánh giá năng lực tìm hiểu thế giới tự nhiên của học

sinh ở phần “Đa dạng thế giới sống”, chương trình Khoa học tự nhiên 6, THCS

28

3.2.1. Quy trình thiết kế ........................................................................................28

3.3 Kết quả xây dựng bài tập ....................................................................................33

3.4. Kết quả xây dựng thang đánh giá năng lực tìm hiểu tự nhiên ...........................35

3.5.Đề xuất phương án sử dụng bài tập thực tiễn trong dạy học môn KHTN theo

hướng phát triển phẩm chất và năng lực. ...........................................................36

3.5.1. Sử dụng bài tập thực tiễn để tổ chức hoạt động hình thành kiến thức mới37

3.5.2. Sử dụng bài tập thực tiễn để tổ chức hoạt động Luyện tập ........................39

3.5.3. Sử dụng bài tập thực tiễn để tổ chức hoạt động Vận dụng ............................... 40

3.6. Khảo nghiệm sư phạm .......................................................................................41

3.6.1. Mục đích khảo nghiệm................................................................................41

3.6.2. Nội dung khảo nghiệm ................................................................................41

V

3.6.3. Kết quả khảo nghiệm ..................................................................................42

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................45

1. Kết luận.................................................................................................................45

2. Kiến nghị...............................................................................................................45

TÀI LIÊU THAM KHẢO …………………………………………………………46

Tiếng Việt……………………………………………………………………………………46

Tiếng Anh…………………………………………………………………………..47

PHỤ LỤC 1: PHIẾU KHẢO NGHIỆM TÍNH KHẢ THI CỦA VIỆC TỔ CHỨC

KHÁM PHÁ THÔNG QUA BÀI TẬP THỰC TIỄN PHÁT TRIẺN NĂNG LỰC

TÌM HIỂU TỰ NHIÊN TRONG DẠY HỌC PHẦN “ĐA DẠNG THẾ GIỚI

SỐNG”, KHOA HỌC TỰ NHIÊN LỚP 6 DÀNH CHO GIÁO VIÊN THCS.........48

BTTT 2.1 ...............................................................................................................49

BTTT 3.1 :.............................................................................................................50

BTTT 4.1 :.............................................................................................................54

BTTT 5.1 :.............................................................................................................56

BTTT 5.2:..............................................................................................................56

BTTT 5.3 :.............................................................................................................57

BTTT 5.4 ...............................................................................................................58

BTTT 6.1:..............................................................................................................60

BTTT 6.2 :.............................................................................................................61

BTTT 6.3 :.............................................................................................................62

BTTT 6.4:..............................................................................................................63

PHỤ LỤC 2: PHIẾU ĐIỀU TRA MỨC DỘ SỬ DỤNG BÀI TẬP TRONG QUÁ

TRÌNH DẠY HỌC NHẰM ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC PHẨM CHẤT CỦA HỌC

SINH (Đành cho giáo viên THCS)…………………………………………………66