Xây dựng bài tập đánh giá kết quả học tập môn thế giới xung quanh các lớp cuối cấp tiểu học của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào theo định hướng phát triển năng lực

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

–––––––––––––––––––––

AOYTHONG HOUNGMANEETHERN

XÂY DỰNG BÀI TẬP ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP

MÔN THẾ GIỚI XUNG QUANH CÁC LỚP CUỐI CẤP TIỂU HỌC

CỦA NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO

THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

–––––––––––––––––––––

AOYTHONG HOUNGMANEETHERN

XÂY DỰNG BÀI TẬP ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP

MÔN THẾ GIỚI XUNG QUANH CÁC LỚP CUỐI CẤP TIỂU HỌC

CỦA NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO

THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

Ngành: Giáo dục học (GIÁO DỤC TIỂU HỌC)

Mã số: 814.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ HỒNG CHUYÊN

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu

trong luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kì công trình nghiên

cứu nào của tác giả khác.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019

Học viên thực hiện

Aoythong HOUNGMANEETHERN

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Được sự đồng ý của Bam Giám hiệu nhà trường, Ban Chủ nhiệm khoa Giáo dục

Tiểu học, trong thời gian học tập, nghiên cứu em đã tiến hành thực hiện đề tài “Xây

dựng bài tập đánh giá kết quả học tập Môn thế giới xung quanh các lớp cuối cấp tiểu

học của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào theo định hướng phát triển năng lực”.

Kết thúc thời gian nghiên cứu, đến nay em đã hoàn thành luận văn thạc sỹ. Để đạt

được kết quả như ngày hôm nay, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám hiệu

Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, Ban Chủ nhiệm Khoa Giáo dục Tiểu học, cùng

các thầy cô giáo trong khoa và các thầy cô tại trường Tiểu học Sengsavang (Thủ đô

Viêng Chăn, Lào) đã tạo điều kiện cho em trong suốt thời gian nghiên cứu để hoàn

thành luận văn.

Em xin gửi lời cám ơn sâu sắc nhất đến TS. Nguyễn Thị Hồng Chuyên đã tận tình

chỉ bảo, giúp đỡ và hướng dẫn em trong thời gian học tập và quá trình nghiên cứu và

hoàn thành luận văn này.

Mặc dù cũng có nhiều cố gắng, nhưng trong luận văn này cũng khó trách khỏi

những thiếu sót, khiếm khuyết. Kính mong sự góp ý, chỉ bảo của các quý thầy, cô cùng

bạn đồng nghiệp.

Xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2019

Tác giả luận văn

Aoythong HUNGMANEETHERN

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

Lời cam đoan ..................................................................................................................i

Lời cảm ơn .....................................................................................................................ii

Mục lục ........................................................................................................................ iii

Danh mục chữ viết tắt...................................................................................................iv

Danh mục các bảng........................................................................................................v

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................2

4. Giả thuyết khoa học.........................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3

6. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................3

7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................4

8. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................5

Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT KẾ

BÀI TẬP ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP MÔN THẾ GIỚI XUNG

QUANH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC .....................6

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................6

1.1.1. Những nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập ........................................6

1.1.2. Những nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát

triển năng lực .......................................................................................................8

1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................12

1.2.1. Bài tập......................................................................................................12

1.2.2. Đánh giá...................................................................................................13

1.2.3. Kết quả học tập........................................................................................14

1.2.4. Năng lực...................................................................................................15

1.2.5. Đánh giá định hướng phát triển năng lực ................................................17

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

1.3. Đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng năng lực.............17

1.3.1. Mục đích ..................................................................................................17

1.3.2. Nội dung đánh giá....................................................................................17

1.3.3. Tình huống và thời điểm đánh giá...........................................................17

1.3.4. Đánh giá năng lực thực hiện....................................................................18

1.3.5. Các nguyên tắc đánh giá theo định hướng phát triển năng lực ...............18

1.4. Mục tiêu, nội dung môn học Thế giới xung quanh lớp 4, lớp 5 của nước

Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào.......................................................................19

1.4.1. Mục tiêu...................................................................................................19

1.4.2. Nội dung ..................................................................................................25

1.5. Thực trạng đánh giá môn Thế giới xung quanh các lớp cuối cấp tại nước

CHDCND Lào ...................................................................................................27

1.5.1. Khái quát quá trình khảo sát....................................................................27

1.5.2. Kết quả khảo sát ......................................................................................28

Kết luận chương 1..............................................................................................37

Chương 2: QUY TRÌNH XÂY DỰNG BÀI TẬP ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ

HỌC TẬP MÔN THẾ GIỚI XUNG QUANH CUỐI CẤP TIỂU HỌC

CỦA NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO THEO ĐỊNH

HƯƠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ...........................................................38

2.1. Nguyên tắc đề xuất quy trình xây dựng bài tập đánh giá kết quả học tập

môn Thế giới xung quanh lớp 4, lớp 5 của nước CHDCND Lào theo định

hướng phát triển năng lực..................................................................................38

2.1.1. Đảm bảo tính hệ thống, chính xác, khoa học ..........................................38

2.1.2. Đảm bảo tính khả thi, hiệu quả................................................................38

2.1.3. Đảm bảo tính phù hợp với chương trình môn học ..................................38

2.2. Quy trình xây dựng bài tập đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung

quanh lớp 4, lớp 5 của nước CHDCND Lào theo định hướng phát triển năng

lực ......................................................................................................................39

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2.2.1. Xác định mục đích đánh giá ....................................................................40

2.2.2. Xác định nội dung, chủ đề cần đánh giá..................................................40

2.2.3. Xác định các mục tiêu về năng lực cần đánh giá trong môn Thế giới

xung quanh theo định hướng phát triển năng lực..............................................40

2.2.4. Xác định dạng bài tập đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung

quanh theo định hướng phát triển năng lực học sinh ........................................42

2.2.5. Lựa chọn phương pháp, kĩ thuật và hình thức đánh giá phù hợp để thiết

kế bài tập............................................................................................................43

2.2.6. Xây dựng tiêu chí (rubric) đánh giá ........................................................48

2.2.7. Thử nghiệm và điều chỉnh.......................................................................49

2.3. Một số bài tập đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung quanh theo

định hướng phát triển năng lực..........................................................................49

2.3.1. Hệ thống bài tập sử dụng trong đánh giá quá trình .................................49

2.3.2. Bài tập sử dụng trong đánh giá tổng kết..................................................63

2.4. Khảo nghiệm sư phạm................................................................................71

2.4.1. Mục đích khảo nghiệm............................................................................71

2.4.2. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................71

2.4.3. Đối tượng khảo nghiệm...........................................................................71

2.4.4. Phương pháp khảo nghiệm......................................................................72

2.5. Kết quả khảo nghiệm..................................................................................72

2.5.1. Khảo nghiệm về xây dựng bài tập đánh giá kết quả học tập môn Thế

giới xung quanh lớp 4, lớp 5..............................................................................72

2.5.2. Khảo nghiệm việc sử dụng bài tập đánh giá kết quả học tập môn Thế

giới xung quanh lớp 4, lớp 5..............................................................................74

Kết luận chương 2..............................................................................................76

TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................81

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Tên Tiếng Việt

CBQL Cán bộ quản lý

CHDCND Lào Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

CT Cần thiết

Đảng NDCM Lào Đảng Nhân dân cách mạng Lào

DH Dạy học

GV Giáo viên

HS Học sinh

HSHT Hồ sợ học tập

KCT Không cần thiết

KKT Không khả thi

KQHT Kết quả học tập

KT Khả thi

NL Năng lực

NXB Nhà xuất bản

OECD Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế thế giới

PTNL Phát triển năng lực

QTDH Qúa trình dạy học

RCT Rất cần thiết

RKT Rất khả thi

SGK Sách giáo khoa

SGV Sahs giáo viên

TGXQ Thế giới xung quanh

TL Tự luận

TN Trắc nghiệm

TT Thứ tự

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Nhận thức của GV về tầm quan trọng của việc đánh giá KQHT

ở tiểu học ....................................................................................... 28

Bảng 1.2. Nhận thức của GV về mục đích đánh giá KQHT........................... 29

Bảng 1.3. Nhận thức của GV về mối quan hệ giữa đánh giá KQHT với quá

trình dạy học................................................................................... 30

Bảng 1.4. Nhận thức của GV về khái niệm đánh giá KQHT theo định hướng

phát triển năng lực......................................................................... 30

Bảng 1.5. Nhận thức của GV về tầm quan trọng của đánh giá KQHT theo

định hướng phát triển năng lực ..................................................... 31

Bảng 1.6. Nhận thức của GV về tác dụng của đánh giá KQHT môn TGXQ

theo định hướng PTNL.................................................................. 32

Bảng 1.7. Thực trạng thiết kế câu hỏi, bài tập theo các mức độ đánh giá

KQHT môn TGXQ........................................................................ 33

Bảng 1.8. Thực trạng thực hiện các phương pháp, kĩ thuật đánh giá KQHT

môn TGXQ theo định hướng PTNL ............................................. 33

Bảng 1.9. Những khó khăn của GV khi thực hiện đánh giá KQHT môn

TGXQ............................................................................................ 35

Bảng 2.1. Ma trận đề thi môn Thế giới xung quanh học kì II lớp 4 (Lào)..... 65

Bảng 2.2. Ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý, GV về sự cần thiết và mức độ

khả thi của quy trình xây dựng bài tập đánh giá kết quả học tập môn

Thế giới xung quanh ....................................................................... 72

Bảng 2.3. Điểm trung bình kết quả học tập hàng tháng của học sinh............. 74

Bảng 2.4. Kết quả học tập sau khi thử nghiệm làm bài tập theo định hướng

phát triển năng lực của HS lớp 4, lớp 5......................................... 75

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

1.1. Hiện nay, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân (CHDCND) Lào đang bước

vào thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa để theo kịp với sự phát triển khoa học - công

nghệ, hòa nhập với nền kinh tế thế giới - nền kinh tế tri thức. Mục đích đến năm 2020

CHDCND Lào đưa đất nước thoát khỏi nhóm các nước nghèo và lạc hậu. Do đó, Đảng

và nhà nước Lào đã đưa ra hàng loạt các chính sách định hướng phát triển kinh tế - xã

hội, trong đó nhiệm vụ phát triển giáo dục cũng được xem là chiến lược quan trọng

trong phát triển đất nước. Nghị quyết Đại hội Đảng Nhân dân Cách mạng Lào lần thứ

VIII ngày 18-23/03/2006 và Nghị quyết Đại hội Đảng NDCM Lào lần thứ IX vào ngày

27/04/2011 đã khẳng định cần phát triển hệ thống Giáo dục quốc gia đảm bảo chất

lượng và đổi mới theo hướng phát triển năng lực của học sinh và cũng đã khẳng định

trọng tâm của việc phát triển hệ thống giáo dục quốc gia là tập trung phát triển con

người, quyết định phê duyệt chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2010- 2015. Để

đạt được mục đích như trên, Bộ Giáo dục Lào đã đặt ra mô hình chiến lược Giáo dục

đến năm 2020, trong đó ghi rõ nền Giáo dục nước Lào phải đào tạo ra những con người

đủ tri thức, năng lực trí tuệ và phẩm chất đạo đức tốt.

1.2. Xu hướng chung của thế giới hiện nay là chuyển từ dạy học tập trung vào

mục tiêu, nội dung chương trình sang tập trung vào việc tổ chức quá trình dạy học để

phát triển học tập, nhằm hình thành các năng lực khác nhau cho người học. Việc dạy

học theo định hướng phát triển năng lực chỉ có thể thực hiện tốt nếu có sự thay đổi

tương ứng về cách đánh giá kết quả học tập của người học. Cách đánh giá kết quả học

tập sẽ quy định cách dạy và cách học tương ứng. Vì vậy khi chuyển việc giáo dục theo

định hướng phát triển năng lực thì quá trình đánh giá cũng thay đổi, từ việc đánh giá

kiến thức với những hình thức đánh giá truyền thống thông qua các dạng câu hỏi trắc

nghiệm khách quan và các dạng câu hỏi tự luận chuyển sang đánh giá phải thống nhất

giữa tri thức và việc thực hiện những tri thức ấy. Cách đánh giá này không chỉ yêu cầu

người học biết học thuộc, ghi nhớ mà còn phải biết vận dụng kiến thức vào giải quyết

những nhiệm vụ trong thực tiễn cuộc sống. Như vậy, cách đánh giá theo định hướng

phát triển năng lực chú trọng đầu ra của người học và mục tiêu đánh giá là xem người

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

học làm được gì, có năng lực gì chứ không phải chỉ đánh giá xem người học biết những

gì.

1.3. Trong chương trình tiểu học của nước CHDCND Lào, Thế giới xung quanh

là môn học đặc thù có vai trò quan trọng, cung cấp kiến thức và phát triển cho người

học những năng lực chung và những năng lực thực hiện việc giáo dục, dạy học của

người giáo viên tương lai. Thực tiễn việc đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung

quanh của nước Lào vẫn theo cách truyền thống, còn tập trung nhiều vào ghi nhớ, tái

hiện kiến thức. Công cụ chủ yếu được dùng để đánh giá kết quả học tập là bài kiểm tra

viết tự luận. Hình thức đánh giá này có những ưu điểm nhất định song việc đánh giá

kết quả học tập của HS còn những tồn tại nhất định. Bài kiểm tra chưa đánh giá được

cả quá trình học tập của HS; làm hạn chế tính tích cực, sáng tạo của người học; người

học chưa có cơ hội được thể hiện hết năng lực của mình, chưa nhận ra được những

thiếu sót, tồn tại của mình trong quá trình học để điều chỉnh, sửa chữa kịp thời.

1.4. Từ thực tiễn giáo dục hiện nay cũng như thực tế dạy học môn Thế giới xung

quanh ở các trường tiểu học, việc đổi mới đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung

quanh của HS, trong đó hướng đổi mới cơ bản là thực hiện đánh giá kết quả học tập

theo định hướng phát triển năng lực là hết sức cần thiết và cấp bách. Việc tìm hiểu,

nghiên cứu và khảo sát thực trạng đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung quanh

là cơ sở để đề xuất đưa ra quy trình xây dựng bài tập nhằm góp phần thay đổi diện mạo

mới trong quá trình đánh giá kết quả học tập của HS nói chung, đồng thời phát huy tính

tích cực của người học, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.

Từ những lý do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài “Xây dựng bài tập đánh giá kết

quả học tập môn Thế giới xung quanh các lớp cuối cấp tiểu học của nước Cộng hòa

Dân chủ Nhân dân Lào theo định hướng phát triển năng lực” để nghiên cứu.

2. Mục đích nghiên cứu

Đề xuất quy trình xây dựng bài tập đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung

quanh các lớp cuối cấp tại nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân (CHDCND) Lào theo

định hướng phát triển năng lực.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Quá trình đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung quanh các lớp cuối cấp

tại nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Quy trình xây dựng bài tập đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung quanh

theo định hướng phát triển năng lực của học sinh cuối cấp tiểu học tại nước Cộng hòa

Dân chủ Nhân dân Lào.

4. Giả thuyết khoa học

Đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung quanh các lớp cuối cấp tại nước

Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào hiện nay còn thiên về đánh giá kiến thức, chưa thật

sự chú trọng đến đánh giá sự vận dụng kiến thức, kĩ năng của môn học. Việc đánh giá

các năng lực của học sinh chưa được thực hiện toàn diện, đầy đủ. Nếu đề xuất được

quy trình xây dựng bài tập đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung quanh theo

hướng xác định rõ các năng lực đặc thù của môn học; sử dụng các phương pháp, kĩ

thuật đánh giá năng lực; xây dựng công cụ đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng

lực thì sẽ đánh giá được mức độ mà học sinh đạt được các mục tiêu về năng lực đồng

thời tác động tích cực đến việc dạy học môn Thế giới xung quanh.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận việc đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung quanh

của học sinh cuối cấp tiểu học tại nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào theo định

hướng phát triển năng lực.

5.2. Nghiên cứu thực trạng đánh giá kết quả học tập môn Thế giới xung quanh của học

sinh cuối cấp tiểu học tại nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào theo định hướng phát

triển năng lực.

5.3. Nghiên cứu đề xuất và khảo nghiệm quy trình đánh giá giá kết quả học tập môn

Thế giới xung quanh của học sinh cuối cấp tiểu học tại nước Cộng hòa Dân chủ Nhân

dân Lào theo định hướng phát triển năng lực.

6. Phạm vi nghiên cứu

6.1. Nội dung nghiên cứu

Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng đánh giá kết quả học tập môn Thế

giới xung quanh của học sinh cuối cấp tiểu học tại nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân

Lào theo tiếp cận năng lực.