Về một tổ chức yêu nước chống Pháp ở huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An năm 1908 (qua tài liệu lưu trữ)

V E MO T T O CHXf C YE U I\U*CfC CHON G PHA P d

HUYE N I\GIl f A DAI\ , TIM I NGH E AM MAM 190 8

(QU A TA I LIE U IXf U TRtf )

DUONG THI THANH HAI*

Ngh e An la vung dat co truyen thong

yeu nude va each mang, ndi cd

nhieu ddng gdp quan trong cho cudc dau

tranh diing midc va giii midc cua dan toe.

Trong phong trao yeu nude chdng thiic dan

xam liidc dau the ky XX, nhan dan cac dan

tdc ndi day da gdp phan vao cudc dau tranh

cua ca midc nhii cac phong trao Duy Tan,

Ddng Du, Ddng Kinh Nghia Thuc va Phong

trao chdng siiu thue nam 1908... Tren dia

ban cac phu, huyen Nghe An, phong trao

dau tranh chdng thiic dan xam liidc da dien

ra khdng ngiing va cd mdi quan he khang

khit vdi nhau. Tuy nhien, ve phong trao

dau tranh cua nhan dan cac dan tdc mien

nui Nghe An dau the ky XX lai rat it diidc

de cap trong cac cdng trinh nghien ciiu da

xuat ban.

Trong qua trinh siiu tam tai lieu, chung

tdi diidc tiep can diidc nhiing Bao cao cua

Cdng sii tinh Nghe An nam 1908. Noi dung

cac ban bao cao da de cap den mot td chiic

chdng chinh quyen thiic dan d dia ban

huyen Nghia Dan, ve md'i quan he giiia td

chiic nay vdi cac hoat ddng cua Phan Boi

Chau, Ddi Quyen va tham chi cdn cd md'i

quan he dac biet vdi De Tham d Bac Ky...

To chiic nay khdng cd ten goi nhiing thiic

dan Phap goi la Hoi kin. Hoat ddng cua td

chdc da phan anh md'i quan he trong cac

phong trao yeu mfdc, duy tan va giai phdng

dan tdc giiia cac huyen mien nui va mien

xudi d tinh Nghe An. Ddng thdi cung cho

thay ddng gdp cua nhan dan cac dan tdc

mien nui Nghe An vdi phong trao da'u

tranh ca midc cung thdi ky.

1. Nghia Dan trong nhdfng nam dau

the ky XX

Nghia Dan la huyen thuoc vung trung

du mien nui, d ve phia Bac - Tay Bac tinh

Nghe An, phia Bac giap huyen Nhii Xuan

(Thanh Hda), phia Nam giap huyen Tan

Ky, phia Ddng giap huyen Quynh Liiu,

phia Tay giap huyen Quy Hdp va Quy

Chau.

Nghia Dan la huyen cd vi tri quan

trong cua phu Quy Chau, bdi toan phu cd

gdm 17 tdng, 95 xa thdn thi Nghia Dan cd

tdi 8 tdng, 49 xa thdn. Day la khu viic sinh

sdng cua dai bd phan la cac dan tdc thieu

so' nhu" Thai, Miidng, Thd, H'mdng... va

* ThS. Trudng .Dai hoc Vinh