Văn hoá kinh doanh dưới cái nhìn triết học

Lêi më ®Çu

§Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, thóc ®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t

triÓn kinh tÕ, th× vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ ph¶i cÇn cã vèn.

Vèn cã hai lo¹i chñ yÕu lµ vèn trong níc vµ vèn níc ngoµi.

§èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, th× vÊn ®Ò thu hót vèn níc ngoµi ®Ó thóc ®Èy

t¨ng trëng kinh tÕ lµ yÕu tè v« cïng quan träng vµ ®îc nhiÒu níc quan t©m, trong

®ã cã níc ta.

Trong thêi ®¹i ngµy nay, xu híng hoµ nhËp, liªn kÕt gi÷a c¸c níc trªn thÕ

giíi ngµy cµng cao.Do ®ã trong hîp t¸c ®Çu t quèc tÕ thêng cã nhiÒu nguån vèn

kh¸c nhau. Nh×n chung, vèn níc ngoµi ®Çu t vµo trong níc b»ng hai con ®ßng

chÝnh lµ ®êng c«ng céng vµ ®êng t nh©n hoÆc th¬ng m¹i. H×nh thøc ®Çu t qu«c tÕ

chñ yÕu lµ ®Çu t trùc tiÕp (FDI: Foreign Direct Investment); ®Çu t qua thÞ trêng

chøng kho¸n;cho vay cña c¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ vµ ng©n hµng níc ngoµi (vay th¬ng

m¹i) vµ nguån viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA).

Trong ®Ò ¸n m«n häc nµy,em xin ®i vµo vÊn ®Ò träng t©m lµ:

“Kinh nghiÖm thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ë mét sè níc vµ

vËn dông vµo ViÖt Nam”

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n nay,em ®· ®îc sù gãp ý vµ chØ b¶o tËn t×nh

cña GS.TS NguyÔn Thµnh §é. Tuy nhiªn v× cßn giíi h¹n vÒ kiÕn thøc còng nh

thêi gian nªn bµi viÕt nµy cña em kh«ng tr¸nh ®îc thiÕu sãt. KÝnh mong sù gãp ý

cña thÇy!

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!

Sinh viªn thùc hiÖn: §ç v¨n Th¾ng

1

ch¬ng i:

Lý luËn chung vÒ thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp

níc ngoµi (FDI:Foreign Direct Investment)

I. Vai trß cña FDI ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ.

1.1 Quan ®iÓm cña Lª Nin vµ c¸c nhµ kinh tÕ vÒ FDI.

1.1.1 Quan ®iÓm cña Lª Nin vÒ FDI

Theo Lª Nin, trong giai ®o¹n c¹nh tranh tù do, ®Æc ®iÓm cña chñ nghÜa t b¶n

lµ xuÊt khÈu hµng ho¸, cßn trong giai ®o¹n hiÖn ®¹i lµ xuÊt khÈu t b¶n. ¤ng cho

r»ng: xuÊt khÈu t b¶n lµ mét ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i. Do t

b¶n tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®· xuÊt hiÖn hiÖn tîng “ t b¶n thõa “, thõa

so v¬Ý tØ suÊt lîi nhuËn thÊp nÕu ph¶i ®Çu t trong níc, cßn nÕu ®Çu t ra bªn ngoµi

th× tØ suÊt lîi nhuËn sÏ cao h¬n. Theo «ng: “Chõng nµo chñ nghÜa t b¶n vÉn lµ chñ

nghÜa t b¶n, sè t b¶n thõa kh«ng ph¶i dïng ®Ó n©ng cao møc sèng cña quÇn chóng

trong níc ®ã, v× nh thÕ sÏ lµm gi¶m bít lîi nhuËn cña bän t b¶n- mµ lµ ®Ó t¨ng

thªm lîi nhuËn b»ng c¸ch xuÊt khÈu t b¶n ra níc ngoµi, vµo nh÷ng níc l¹c hËu.

Trong c¸c níc l¹c hËu nµy, lîi nhuËn thêng cao v× t b¶n h·y cßn Ýt, gi¸ ®Êt ®ai t¬ng

®èi thÊp, tiÒn c«ng h¹, nguyªn liÖu rΔ(1) . XuÊt khÈu t b¶n cã ¶nh hëng tíi nguån

vèn ®Çu t cña c¸c níc xuÊt khÈu t b¶n, nhng l¹i gióp cho nh÷ng tæ chøc ®éc quyÒn

thu ®îc lîi nhuËn cao ë níc ngoµi. Ngoµi ra xuÊt khÈu t b¶n cßn b¶o vÖ chÕ ®é

chÝnh trÞ ë c¸c níc nhËp khÈu t b¶n vµ Ýt nhiÒu cã t¸c dông thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh

tÕ, kü thuËt. Nhng thùc tÕ nh©n d©n ë c¸c níc nhËp khÈu t b¶n bÞ bãc lét nhiÒu

h¬n, sù lÖ thuéc vÒ kinh tÕ vµ kü thuËt t¨ng lªn vµ tõ ®ã sù phô thuéc vÒ chÝnh trÞ

lµ khã tr¸nh khái.

Lª Nin cho r»ng : “ ViÖc xuÊt khÈu t b¶n ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa

t b¶n vµ thóc ®Èy hÕt søc nhanh sù ph¸t triÓn ®ã trong nh÷ng níc ®· ®îc ®Çu t .

Cho nªn nÕu trªn mét møc ®é nµo ®ã viÖc xuÊt khÈu cã thÓ g©y ra mét sù ngng trÖ

nµo ®ã trong sù ph¸t triÓn cña c¸c níc xuÊt khÈu t b¶n..”(2)

1.1.2 Quan ®iÓm cña Samuelson vÒ thu hót FDI

Samuelson cho r»ng ®a sè c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Òu thiÕu vèn, møc thu

nhËp thÊp chØ ®ñ sèng ë møc tèi thiÓu do ®ã kh¶ n¨ng tÝch luü vèn h¹n chÕ. §iÒu

®ã ®îc thÓ hiÖn trong lý thuyÕt “ c¸i vßng luÈn quÈn “ vµ “có huých tõ bªn

ngoµi”. MÆt kh¸c «ng cho r»ng ,ë c¸c níc ®ang ph¸t

triÓn, nguån nh©n lùc ®ang bÞ h¹n chÕ bëi tuæi thä vµ d©n chÝ thÊp; tµi nguyªn

khan hiÕm; kü thuËt l¹c hËu vµ gÆp ph¶i trë ng¹i trong viÖc kÕt hîp chóng.Do vËy

ë nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng khã kh¨n vµ t¨ng “c¸i vßng luÈn quÈn”.Tõ

(1) V.I.LªNin: toµn tËp, “Chñ nghÜa ®Õ quèc, giai ®o¹n tét cïng cña chñ nghÜa t b¶n”,Nxb tiÕn bé,

Matxc¬va,1980,t27,tr456.

(2) S®d, tr459.

2

®ã theo Samuelson: ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i cã “ có huých tõ bªn ngoµi nh»m

ph¸ vì c¸i vßng luÈn quÈn “ . §ã lµ ph¶i cã ®Çu t cña níc ngoµi vµo c¸c níc ®ang

ph¸t triÓn.

1.1.3 Quan ®iÓm cña R.Nurke vÒ FDI.

R.Nurke ®· lÊy vßng luÈn quÈn cña sù nghÌo ®ãi lµm lý luËn t¹o vèn: xÐt

vÒ lîng cung ,ngêi ta thÊy kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm Ýt ái, t×nh h×nh ®ã lµ do møc ®é thu

nhËp thùc tÕ thÊp, møc thu nhËp thÊp ph¶n ¸nh n¨ng suÊt lao ®éng thÊp , ®Õn lît

m×nh n¨ng suÊt lao ®éng thÊp phÇn lín do t×nh tr¹ng thiÕu t b¶n g©y ra. ThiÕu t

b¶n l¹i lµ kÕt qu¶ cña kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm Ýt ái ®a l¹i.Vµ thÕ lµ c¸i vßng ®îc khÐp

kÝn. Trong c¸i vßng luÈn quÈn cña sù nghÌo ®ãi ®ã, nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ thiÕu

vèn. Do vËy, më cña cho ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®îc «ng xem lµ gi¶i ph¸p thùc

tÕ nhÊt ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Theo «ng , më cöa cho FDI cã ý nghÜa ®èi

víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ v¬n ®Õn nh÷ng thÞ trêng míi còng nh khuyÕn

khÝch viÖc më réng kü thuËt hiÖn ®¹i vµ nh÷ng ph¬ng ph¸p qu¶n lý cã hiÖu qu¶

.FDI gióp cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn tr¸nh ®îc nh÷ng ®ßi hái vÒ l·i suÊt chÆt chÏ.

C¸c níc cã thu nhËp thÊp ®îc chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ thùc phÈm

xuÊt khÈu, ®îc chuyªn m«n ho¸ dùa trªn nguyªn t¾c b©t di bÊt dÞch cña lîi thÕ so

s¸nh trong th¬ng m¹i quèc tÕ , dï r»ng FDI tríc hÕt cho lîi Ých c¸c níc xuÊt khÈu

vèn chø kh«ng ph¶i cña c¸c níc nhËn vèn , thÕ nhng më cöa vÉn cßn h¬n lµ ®ãng

cöa. R.Nurke cho r»ng ,FDI mang l¹i lîi Ých chung cho c¶ hai bªn , dï ch¼ng bao

giê c©n b»ng tuyÖt ®èi nhng kh«ng thÓ lµm kh¸c ®îc v× nã lµ ®ßi hái tù nhiªn , tÊt

yÕu cña qu¸ tr×nh vËn ®éng thÞ trêng

1.2 B¶n chÊt cña FDI.

Sù ph¸t triÓn cña ®Çu t trùc tݪp níc ngoµi ®îc quy ®inh hoµn toµn bëi quy

luËt kinh tÕ kh¸ch quan víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ chÝn muåi nhÊt ®Þnh . Sù

thay ®æi th¸i ®é tõ ban ®Çu lµ “chèng l¹i” qua “chÊp nhËn” ®Õn “hoan nghªnh” ,

®Çu t trùc tݪp níc ngoµi cã thÓ xem lµ yÕu tè t¸c ®éng lµm t¹o ra nh÷ng bíc thay

®æi nhËn thøc theo híng ngµy cµng ®óng h¬n vµ chñ ®éng h¬n cña con ngêi ®èi

víi quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan vÒ sù ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt x· héi vµ ph©n c«ng

lao ®éng x· héi ®ang më ra mét cach thùc tÕ trªn quy m« quèc tÕ.Xu híng nµy cã

ý nghÜa quyÕt ®Þnh trong viªc chi phèi c¸c biÓu hÞªn kh¸c nhau cu¶ ®Çu t trùc tiÕp

níc ngoµi.

Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®· h×nh thµnh nªn c¸c dßng lu chuyÓn vèn chñ yÕu:Dßng

vèn tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®æ vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn; dßng vèn lu chuyÓn

trong néi bé c¸c níc phat triÓn.Sù lu chuyÓn cña c¸c dßng vèn diÔn ra díi nhiÒu

hinh thøc nh : Tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (gåm viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc

ODA vµ c¸c h×nh thøc kh¸c),nguån vay t nh©n(tÝn dông tõ c¸c ng©n hµng th¬ng

m¹i) vµ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. Mçi nguån vèn cã ®Æc ®iÓm riªng cña nã.

Nguån tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc lµ nguån vèn do c¸c tæ chøc quèc tÕ,

chÝnh phñ( hoÆc c¬ quan ®¹i diÖn chÝnh phñ) cung cÊp. Lo¹i vèn nµy cã u ®iÓm lµ

cã sù u ®·i nhÊt ®Þnh vÒ l·i suÊt, khèi lîng cho vay lín vµ thêi h¹n vay t¬ng ®èi

dµi. §Ó gióp c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, trong lo¹i vèn nµy ®· giµnh mét lîng vèn

3

chñ yÕu cho vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA, ®©y lµ nguån vèn cã nhiÒu u

®·i, trong ODA cã mét phÇn lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, chiÕm kho¶ng 25% tæng

sè vèn. Tuy vËy kh«ng ph¶i kho¶n ODA nµo còng dÔ dµng, nhÊt lµ lo¹i vèn do c¸c

chÝnh phñ cung cÊp, nã thêng g¾n víi nh÷ng r»ng buéc nµo ®ã vÒ chÝnh trÞ, kinh

tÕ, x· héi, thËm chÝ c¶ vÒ qu©n sù.

Nguån vay t nh©n: §©y lµ nguån vèn kh«ng cã nh÷ng r»ng buéc nh vèn

ODA, tuy nhiªn ®©y lµ lo¹i vèn cã thñ tôc vay rÊt kh¾t khe, møc l·i suÊt cao, thêi

h¹n tr¶ nî rÊt nghiªm ngÆt.

Nh×n chung sö dông hai lo¹i vèn trªn ®Òu ®Ó l¹i cho nÒn kinh tÕ c¸c níc ®i

vay g¸nh nÆng nî nÇn – mét trong nh÷ng yÕu tè chøa ®ùng tiÒm Èn nguy c¬ dÉn

®Õn khñng ho¶ng, nhÊt lµ khñng ho¶ng vÒ tiÒn tÖ.

Nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI)

Trong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i,®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ lo¹i vèn cã

nhiÒu u ®iÓm h¬n so víi c¸c lo¹i vèn kÓ trªn. NhÊt lµ ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t

triÓn, khi kh¶ n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ cßn thÊp th× hiÖu qu¶ cµng râ rÖt.

VÒ b¶n chÊt , FDI lµ sù gÆp nhau vÒ nhu cÇu cña mét bªn la nhµ ®Çu t vµ mét bªn

kh¸c lµ níc nhËn ®Çu t.

- §èi víi nhµ ®Çu t:

Khi qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung vèn ®¹t tíi tr×nh ®é mµ “m¶nh ®Êt” s¶n xuÊt kinh

doanh truyÒn thèng cña hä ®· trë nªn chËt hÑp ®Õn møc c¶n trë kh¶ n¨ng hiÖu qu¶

cña ®Çu t , n¬i mµ ë ®ã nÕu ®Çu t vµo th× hä sÏ thu ®îc lîi nhuËn nh mong muèn .

Trong khi ë mét sè quèc gia kh¸c l¹i xuÊt hiÖn nhiÒu lîi thÕ mµ hä cã thÓ khai

th¸c ®Ó thu lîi nhuËn cao h¬n n¬i mµ hä ®ang ®Çu t .Cã thÓ nãi ®©y chÝnh lµ yÕu tè

c¬ b¶n nhÊt thóc ®Èy c¸c nhµ ®Çu t chuyÓn vèn cña m×nh ®Çu t vµo níc kh¸c.Hay

nãi c¸ch kh¸c ,viÖc t×m kiÕm , theo ®uæi lîi nhuËn cao h¬n vµ b¶o toµn ®éc quyÒn

hay lîi thÕ c¹nh tranh lµ b¶n chÊt , lµ ®éng c¬ , lµ môc tiªu c¬ b¶n xuyªn suèt cña

c¸c nhµ ®Çu t .§Çu t ra níc ngoµi lµ ph¬ng thøc gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶. §©y lµ lo¹i

h×nh mµ b¶n th©n nã rÊt cã kh¶ n¨ng ®Ó thùc hiÖn viÖc kÐo dµi “chu kú tuæi thä s¶n

phÈm” , “chu kú tuæi thä kü thuËt” mµ vÉn gi÷ ®îc ®éc quyÒn kü thuËt ,dÔ dµng

x©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi mµ kh«ng bÞ c¶n trë bëi c¸c rµo ch¾n.

Khai th¸c ®îc nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn còng nh gi¸ nh©n c«ng rÎ cña níc

nhËn ®Çu t…Ph¶i nãi r»ng,®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ “lèi tho¸t lý tëng”tr¬c sóc

Ðp x¶y ra “sù bïng næ ph¸ s¶n”do nh÷ng m©u thuÉn tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh phat

triÓn. Ta nãi nã lµ lý tëng v× chÝnh lèi tho¸t nµy ®· t¹o cho c¸c nhµ ®Çu t tiÕp tôc

thu lîi vµ ph¸t triÓn , cã khi cßn ph¸t triÓn víi tèc ®é cao h¬n. ThËm chÝ khi níc

nhËn ®µu t cã sù thay ®æi chÝnh s¸ch thay thÕ nhËp khÈu sang chÝnh s¸ch híng

sang xuÊt khÈu th× nhµ ®Çu t vÉn cã thÓ tiÕp tôc ®Çu t díi d¹ng më c¸c chi nh¸nh

s¶n xuÊt c¸c bé phËn , phô kiÖn ®Ó xuÊt khÈu trë l¹i ®Ó phôc vô cho c«ng ty mÑ , …

còng nh c¸c thÞ trêng míi §èi víi c¸c n … íc ®ang phat triÓn , díi con m¾t cña c¸c

nhµ ®Çu t , trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c níc nµy ®· cã nh÷ng sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ

c¬ së h¹ tÇng, ®iÒu kiÖn kinh tÕ , tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña ngêi lao ®éng,

hÖ thèng luËt ph¸p , dung lîng thÞ trêng, mét sè nguån tµi nguyªn còng nh … sù

æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ Nh÷ng c¶i thiÖn nµy ®· t¹o sù hÊp dÉn nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c …

nhµ ®Çu t . Tíc khi x¶y ra khñng ho¶ng tµi chÝnh _tiÒn tÖ , thÕ giíi ®¸nh gi¸ Ch©u

4