Vận dụng tính toán và phân tích hệ thống chỉ tiêu kết quả sản xuất kinh doanh của Công ty cổ phần

Lời mở đầu

Cổ phần hoá một bộ phận doanh nghiệp nhà nước là một trong 4 nội

dung: đổi mới cơ chế quản lý doanh nghiệp nhà nước; tổ chức lại, củng cố

và hoàn thiện Tổng công ty nhà nước, cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước

và sắp xếp, áp dụng các hình thức giao bán, khoán cho thuê những doanh

nghiệp nhà nước có quy mô nhỏ. Cổ phần hoá là một chủ trương đúng đắn,

Nắm rõ được tầm quan trọng của nó nên năm 2002, công ty chính thức trở

thành công ty cổ phần nhà nước, căn cứ vào quyết định số 1437/2001/QĐ￾Bộ TM ngày 19 tháng 12 năm 2001 của Bộ Thương Mại về việc chuyển

đổi (cổ phần hoá) Công ty thiết bị xăng dầu Petrolimex thuộc tổng công ty

xăng dầu Việt Nam thành Công ty cổ phần thiết bị xăng dầu Petrolimex.

Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, có rất nhiều doanh nghiệp non

trẻ được thành lập, cùng với sự xuất hiện ồ ạt các loại hình kinh doanh. Hầu

hết các doanh nghiệp này đứng trước những khó khăn, thách thức. Nếu

không biết vườt qua những khó khăn đó thì không thể tồn tại được. Do đó,

cần phải có các định hướng phát triển rõ rệt. Một trong những mục đích,

mà mọi doanh nghiệp hướng tới đó là kết quả sản xuất kinh doanh. Đây là

tiền đề quyết định sự thành công hay thất bại của một doanh nghiệp, đặc

biệt là một doanh nghiệp nhà nước đang được cổ phần hoá như Công ty cổ

phần thiết bị xăng dầu Petrolimex. Công ty là một loại hình doanh nghiệp

được thực hiện theo chế độ hạch toán độc lập và tự chịu trách nhiệm về kết

quả sản xuất kinh doanh của mình. Kết quả mà công ty tạo ra cần phải được

thống kê thường xuyên phân tích đánh giá, từ đó là cơ sở để hoạch định các

chính sách, chiến lược phát triển.

Nhận thức được tầm quan trọng của công tác phân tích thống kê kết

quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường

hiện nay, trong thời gian thực tập tại công ty, được sự gúp đỡ nhiệt tình của

1

thầy PGS-TS Phan Công Nghĩa cùng các cán bộ hướng dẫn của phòng kinh

doanh nên em đã lựa chọn vấn đề “Nghiên cứu thống kê kết quả sản xuất

kinh doanh của Công ty cổ phần thiết bị xăng dầu Petrolimex” làm đề tài

chuyên đề tốt nghiệp của mình.

Ngoài lời nói đầu và phần lời kết nội dung chuyên đề gồm 3 chương:

Chương I: Hệ thống chỉ tiêu thông kê kết quả sản xuất kinh doanh

của Công ty cổ phần thiết bị xăng dầu Petrolimex

Chương II: Các phương pháp thống kê phân tích kết quả sản xuất

kinh doanh của Công ty cổ phần thiết bị xăng dầu Petrolimex

Chương III: Vận dụng tính toán và phân tích hệ thống chỉ tiêu kết

quả sản xuất kinh doanh của Công ty cổ phần thiết bị xăng dầu Petrolimex

Do thời gian và trình độ có hạn cũng như kinh nghiệp thực tế còn ít

nên trong quá trình thực hiện đề tài không tránh khỏi những thiếu sót. Em

rất mong được sự chỉ bảo hơn nữa của thầy giáo cũng như các cán bộ của

Công ty cổ phần thiết bị xăng dầu Petrolimex để đề tài của em được hoàn

thiện hơn.

2

CHƯƠNG I

HỆ THỐNG CHỈ TIÊU THỐNG KÊ KẾT QUẢ SẢN XUẤT

KINH DOANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THIẾT BỊ XĂNG DẦU

PETROLIMEX.

I. Đặc điểm sản xuất kinh doanh của công ty cổ phần thiết bị xăng dầu

Petrolimex có liên quan đến hệ thống chỉ tiêu kết quả sản xuất.

1. Khái quát về ngành xăng dầu.

1.1 Đặc điểm hoạt động của công ty cổ phần

Theo điều 51 của Luật Doanh nghiệp quy định, công ty cổ phần là

doanh nghiệp trong đó:

-Vốn điều lệ của công ty được chia thành các phần bằng nhau gọi là

cổ phần. Người nắm giữ cổ phần gọi là cổ đông.

- Cổ đông có thể là một tổ chức, cá nhân, số lượng cổ đông tối thiểu

là 3 và không hạn chế tối đa.

- Công ty cổ phần có quyền phát hành chứng khoán ra công chúng

theo quy định của pháp luật về chứng khoán.

- Công ty cổ phần có tư cách pháp nhân và là doanh nghiệp chịu

trách nhiệm hữu hạn, cổ đông của công ty chỉ chịu trách nhiệm về nợ và

các nghĩa vụ tài sản của công ty trong phạm vi số vốn đã góp vào công ty.

1.2 Vai trò của sản xuất kinh doanh ngành xăng dầu.

a) Vai trò của ngành xăng dầu nói chung.

Trong giai đoạn nền kinh tế đang phát triển mạnh trên toàn cầu, công

nghiệp xăng dầu đóng vai trò chủ đạo trong quá trình công nghiệp hoá, hiện

đại hoá của nhiều nước. Ngành xăng dầu đã thu hút được nhiều lao động,

phát triển kinh doanh, do đó thu được nhiều lợi nhuận, nâng cao chất lượng

3

cuộc sống và làm tiền đề để các ngành khác phát triển theo, đặc biệt là

ngành sản xuất kinh doanh thiết bị xăng dầu, là ngành cung cấp vật tư thiết

bị cho ngành công nghiệp xăng dầu.

Từ các nước phát triển, đến các nước đang phát triển hàng năm đều

phải tiêu thụ một số lượng lớn mặt hàng này. ở nước ta, ngành xăng dầu

cũng tương đối phát triển. Nhiều doanh nghiệp lớn kinh doanh trong lĩnh

vực xăng dấu lãi như Tổng công ty xăng dầu Việt Nam, Tổng công ty dầu

khí Việt Nam v.v.

b) Vai trò của hoạt động tiêu thụ .

Xét trên giác độ vĩ mô, nền kinh tế quốc dân là một thể thống nhất

theo những cân bằng, những quan hệ tỷ lệ nhất định. Sản phẩm sản xuất ra

được tiêu thụ tức là sản xuất xã hội được diễn ra một cách bình thường, trôi

chảy tránh được mất cân đối, đảm bảo ổn định xã hội.

Tiêu thụ sản phẩm có một vai trò cực kỳ quan trọng trong hoạt động

sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Chỉ sau khi tiêu thụ được sản phẩm,

các doanh nghiệp mới có thể thu hồi vốn để tiếp tục quá trình sản xuất kinh

doanh. Tiêu thụ sản phẩm đảm bảo cho quá trình sản xuất được liên tục, là

điều kiện tồn tại và phát triển của xã hội.

Tiêu thụ sản phẩm là khâu quyết định sự thành bại của doanh nghiệp

trong quá trình sản xuất, kinh doanh. Mục đích của các doanh nghiệp sản

xuất kinh doanh là nhằm thu được lợi nhuận thông qua tiêu thụ. Vì vậy, hoạt

động tiêu thụ là khâu quan trọng nhất, chi phối các khâu nghiệp vụ khác.

Hoạt động kinh doanh ở các doanh nghiệp đòi hỏi phải được diễn ra một

cách liên tục, đều đặn và nhịp nhàng giữa các quá trình kinh doanh này với

các quá trình kinh doanh tiếp theo, giữa các phân xưởng sản xuất và giữa

các ngành trong nội bộ doanh nghiệp.

Tiêu thụ sản phẩm cũng là khâu quan trọng nhất đối với bản thân

doanh nghiệp và đối với toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Có tiêu thụ được

4

hàng hoá mới thu hồi được vốn về, tăng nhanh quá trình tiêu thụ là tăng

vòng quay của vốn, tiết kiệm được vốn và là một trong những yếu tố làm rút

ngắn chu kỳ sản xuất kinh doanh. Sau quá trình tiêu thụ, các doanh nghiệp

không những thu hồi được tổng số tiền liên quan đến việc chế tạo và tiêu

thụ sản phẩm, liên quan đến việc thu mua hàng hoá và chi phí quản lý sản

xuất kinh doanh mà còn thực hiện được giá trị lao động thặng dư thể hiện ở

thu nhập thuần tuý của mình và thu nhập thuần tuý tập chung của cả nước.

Thông qua hoạt động tiêu thụ, lợi nhận của doanh nghiệp được tích góp, bổ

sung vốn lưu động tự có và hình thành nên các quỹ ở doanh nghiệp, kích

thích lợi ích vật chất đối với cán bộ công nhân viên trong doanh nghiệp

nhằm gắn bó trách nhiệm của họ với doanh nghiệp. Tiêu thụ sản phẩm tốt sẽ

đẩy nhanh quá trình tái sản xuất xã hội. Tổ chức tốt tiêu thụ sản phẩm là

chủ động tạo ra nhu cầu, kích thích tiêu dùng, tác động lại quá trình tái sản

xuất tạo ra sản phẩm.

Hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được đánh giá thông

qua khối lượng hàng hoá bán ra trên thị trường và lợi nhuận mà các doanh

nghiệp thu được. Tiêu thụ hàng hoá thực hiện được giá trị sử dụng. Qua tiêu

thụ, hàng hoá chuyển từ trạng thái hiện vật sang hình thái tiền tệ và vòng

chu chuyển của doanh nghiệp được hoàn thành. Đối với doanh nghiệp, hoạt

động tiêu thụ có vị trí quan trọng, quyết định tới toàn bộ hoạt động kinh

doanh. Tiêu thụ bị đình trệ thì mọi hoạt động khác cũng bị đình trệ theo. Sau

khi tiêu thụ doanh nghiệp không những thu được toàn bộ chi phí bỏ ra, mà

còn thu được lợi nhuận tiêu thụ để phát triển sản xuất kinh doanh của doanh

nghiệp.

Trong điều kiện cạnh tranh gay gắt của nền kinh tế thị trường, việc

nâng cao khối lượng hàng hoá tiêu thụ trên thị trường chứng tỏ doanh

nghiệp đã nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường tiêu dùng. Như vậy, tiêu

thụ sản phẩm phản ánh hiệu quả của hoạt động sản xuất kinh doanh, là yếu

5

tố quyết định sự sống còn của doanh nghiệp. Hoạt động tiêu thụ sản phẩm

góp phần cân đối cung cầu trên thị trường, góp phần mở rộng sản xuất, mở

rộng lưu thông, ổn định đời sống làm phát triển thêm nền kinh tế xã hội.

Tiêu thụ sản phẩm tốt còn góp phần củng cố vị trí, uy tín của doanh nghiệp,

từng bước tạo điều kiện cho sản phẩm hàng hoá của doanh nghiệp đang kinh

doanh cạnh tranh được trên thị trường trong nước và quốc tế.

Hoạt động tiêu thụ sản phẩm thể hiện mục tiêu của doanh nghiệp

hướng tới khách hàng. Hoạt động này tạo ra một nhu cầu hay thực chất là

cầu về sản phẩm hàng hoá một cách có hệ thống và tìm cách làm tăng ý thức

về nhu cầu đó. Đây cũng là nghệ thuật lớn trong kinh doanh, chứa nhiều bí

ẩn và đòi hỏi các doanh nghiệp phải có tầm hiểu biết và nhanh nhạy với thị

trường. Tiêu thụ sản phẩm còn là căn cứ quan trọng để doanh nghiệp nắm

bắt được nhu cầu thị trường, am hiểu kỹ lưỡng về thị hiếu khách hàng, từ

đó thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh phát triển.

Lợi nhuận chính là biểu hiện mọi kết quả hoạt động sản xuất kinh

doanh bằng tiền của doanh nghiệp trên cơ sở so sánh giữa thu và chi phí

trong một khoảng thời gian nhất định . Lợi nhuận được xác định bằng công

thức sau: Lợi nhuận = Doanh thu- chi phí- thuế

Như vậy, muốn có lợi nhuận cao, ngoài các biện pháp giảm các chi

phí sản xuất, doanh nghiệp còn đẩy mạnh công tác tiêu thụ sản phẩm, nâng

cao mức chu chuyển, tăng doanh thu tiêu thụ. Đẩy mạnh công tác tiêu thụ

sản phẩm sẽ làm giảm chi phí lưu thông vì sản phẩm bán ra nhiều và nhanh

sẽ làm giảm thời gian dự trữ, tồn kho giảm chi phí vận, chuyển bảo quản,

hao hụt ...tạo điều kiện cho doanh nghiệp hạ giá thành và giá bán sản phẩm

mà vẫn thu được lợi nhuận cao.

1.3 Những thị trường chủ yếu thiết bị xăng dầu

a) Thị trường thế giới nói chung.

6

Thị trường của ngành công nghiệp xăng dầu rất rộng lớn, ở khắp các

nước trên thế giới, đặc biệt là các nước phát triển trên thế giới như Mỹ, Nhật

Bản, Trung Quốc, thị trường EU...

b) Thị trường của công ty cổ phần thiết bị xăng dầu Petrolimex

- Thị trường miền Bắc: Trong những năm gần đây, công ty đã đẩy

mạnh công tác nghiên cứu, khai thác nhu cầu tiêu dùng ở thị trường miền

Bắc (tốc độ tăng của tỷ trọng cầu tiêu dùng thiết bị xăng dầu từ 0,21%-

7,3% của năm sau so với năm trước). Điều này rất phù hợp với tình hình

phát triển kinh tế xã hội nước ta nói chung và miền Bắc nói riêng. Thời kỳ

từ năm 1998 tới nay, đất nước ta vẫn đang trong quá trình chuyển biến

mạnh, nhất là ở miền Bắc: Đô thị hoá phát triển ở thành phố lớn như thành

phố Hà Nội, Hai Phòng, Quảng Ninh và một số vùng lân cận, hàng loạt các

dụ án đầu tư được thực hiện, nhiều khu công nghiệp, nhiều nhà máy, xí

nghiệp mới mọc lên, đặc biệt là dự án xây dựng lại một số trục đường

chính, cầu cảng đã bắt đầu khởi công...Sự phát triển này kéo dài theo nhu

cầu về vật tư ở miền Bắc ngày càng tăng. Cụ thể, các đơn vị có nguồn hàng

(xăng dầu) đầu tư vốn cho các đại lý mở thêm cửa hàng bán xăng dầu, làm

cho nhu cầu sử dụng cột bơm xăng, ống cao su, vân các loại nói riêng,cổ

phần thiết bị xăng dầu Petrolimex noựi chung sẽ tăng lên. Điều này cũng

chứng tỏ công ty phải nắm bắt rất nhanh và kịp thời nhu cầu của thị trường

khu vực để đáp ứng đầy đủ nhu cầu đó ở thị trường này.

- Thị trường miền Trung: Sản lượng bán ra năm 2000 là 7,3%, năm 2001 là

9,1%. Có thể nói, thị trường miền Trung có xu hướng sử dụng vật tư xăng

dầu tăng, nhưng chậm hơn so với thị trường miền Bắc. Nhưng điều này

cũng chứng tỏ sự cố gắng của công ty trong việc mở rộng thị trường.

Nguyên nhân khách quan về số lượng hàng bán thấp ở thị trường miền trung

là do dải đất miền Trung ở xa thành phố lớn, xa các trung tâm công nghiệp,

kinh doanh và du lịch, mức sống ở đây cũng thấp hơn 2 miền Bắc và Nam.

7

Do nhu cầu tiêu thụ xăng dầu ít hơn dẫn đến nhu cầu cột bơm xăng, thiết bị

xăng dầu cũng ít hơn. Vì vậy, việc mở rộng thị trường miền Trung là rất phù

hợp với nhu cầu tiêu dùng ở khu vực này.

- Thị trường miền Nam: Là thị trường có xu hướng sử dụng vật tư xăng

dầu lớn nhất so với các khu vực miền Bắc, miền Trung. Đây cũng là nơi

phát triển kinh tế nhất nước ta. Tuy nhiên đây mới là những thị trường chủ

yếu. Chúng ta cần đi sâu, phân tích thêm tình hình, khai thác các thị trường

mới mở rộng, thị trường trên khắp mọi miền đất nước.

2. Khái quát tình hình nhập khẩu của công ty cổ phần thiết bị xăng

dầu Petrolimex

Nếu như những năm trước đây, mọi mặt hàng của công ty đều là do

Tổng công ty xăng dầu quy định và giao chỉ tiêu nhập khẩu thì đến năm

1998 Công ty cổ phần thiết bị xăng dầu Petrolimex đã được cấp giấy trực

tiếp nhập khẩu hàng hoá, không còn phụ thuộc vào Tổng công ty như trước

nữa. Do đó, vấn đề đặt ra cho công ty là phải nhập khẩu hàng hoá như thế

nào cho phù hợp tránh tình trạng thiếu hàng hoá làm tổn hại đến sản xuất

kinh doanh, hoặc nhập quá nhiều sẽ gây ứ đọng vốn. Điều này càng khẳng

định vị thế của công ty trên thị trường, giúp công ty chủ động hơn trong

hoạt động sản xuất kinh doanh của mình.

Theo bảng tóm tắt kết quả sản xuất kinh doanh năm 2002 của Công

ty cổ phần thiết bị xăng dầu Petrolimex, giá trị nhập khẩu =55,5 tỷ đồng,

đảm bảo an toàn không xẩy ra tranh chấp trong khi thực hiện. Giá trị hợp

đồng đã thực hiện xong là 3.390.000 USD (52 tỷ đồng). Các loại hàng hoá

đã được ký hợp đồng là:

Loại hàng hoá Giá tiền (USD)

Cột bơm 2131000

Ống thép 1137000

Nhựa đường, vải thuỷ tinh 43000

8

Vật tư thiết bị khác 264000

Khối lượng hàng nhập khẩu tăng một cách đáng kể trong nhiều năm gần

đây.

3. Hoạt động sản xuất kinh doanh và kết quả sản xuất kinh doanh của

doanh nghiệp.

3.1 Hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhằm thoả mãn

những nhu cầu của người tiêu dùng không tự làm được và không đủ điều

kiện để làm được những sản phẩm vật chất và dịch vụ mà mình có nhu cầu.

Những hoạt động này sáng tạo ra sản phẩm vật chất hoặc dịch vụ để bán

cho người tiêu dùng nhằm thu được tiền công và lợi nhuận kinh doanh.

Theo khái niệm trên, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh

nghiệp có các đặc điểm:

- Hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp khác với hoạt động sản

xuất tự túc (sản xuất tự sản tự tiêu) ở động cơ hoạt động. Sản xuất sản phẩm

vật chất hay dịch vụ trong kinh doanh không phải để tự tiêu dùng mà làm

cho người khác tiêu dùng. Mục đích và động cơ làm ra sản phẩm để phục vụ

và thu lợi nhuận. Sản xuất tự túc phi kinh doanh nhằm thoả mãn nhu cầu

tiêu dùng của chính người sản xuất hoặc cộng đồng.

- Sản xuất tự túc phi kinh doanh, tuy có bỏ vốn và lao động vào hoạt động,

nhưng không hạch toán chi phí sản xuất, giá trị kết quả sản xuất và hạch

toán được lỗ lãi trong kinh doanh.

- Sản phẩm của hoạt động kinh doanh (dù là sản phẩm vật chất hay là sản

phẩm phi vật chất) có thể cân, đo, đong, đếm được, là sản phẩm hàng hoá để

trao đổi trên thị trường. Người chủ sản xuất luôn có trách nhiệm với sản

phẩm của mình.

9

- Hoạt động kinh doanh phải luôn luôn nắm được các thông tin về sản phẩm

trên thị trường trong đó có thông tin về số lượng, chất lượng, giá cả sản

phẩm, thông tin về xu hướng biến đổi tiêu dùng sản phẩm của thị trường, về

chính sách kinh tế tài chính, pháp luật của nhà nước có quan hệ đến sản

phẩm của doanh nghiệp.

- Hoạt động sản xuất kinh doanh luôn thúc đẩy, mở rộng sản xuất và tiêu

dùng xã hội, tạo điều kiện cho tích luỹ vốn phát triển sản xuất.

- Hoạt động sản xuất kinh doanh phải được tính chi phí nguyên vật liệu, chi

phí lao động, chi phí về công tác quản lý và các chi phí khác cho một đơn vị

sản phẩm. Từ đó, xác định được giá thành toàn bộ của một đơn vị sản phẩm

và hoạch toán được lỗ lãi trong kinh doanh.

2.2 Kết quả sản xuất kinh doanh .

Kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp: Là những kết quả do

doanh nghiệp tạo ra mang lại lợi ích tiêu dùng cho xã hội, được thể hiện là

sản phẩm vật chất hoặc sản phẩm phi vật chất. Kết quả sản xuất (luồng

hàng) nghĩa là ta xét theo quan điểm vật chất. Kết quả kinh doanh (luồng

tiền) ta xét theo quan điểm tài chính. Sản phẩm vật chất do doanh nghiệp

sản xuất tạo ra làm tăng thêm của cải vật chất cho xã hội. Sản phẩm phi

vật chất (sản phẩm dịch vụ) không có hình thái cụ thể, không cân đo đong

đếm được. Sản xuất và tiêu dùng sản phẩm dịch vụ diễn ra đồng thời,

không tích luỹ được. Việc tạo ra sản phẩm dịch vụ góp phần làm cuộc

sống thêm phong phú. Những sản phẩm này phải phù hợp với lợi ích kinh

tế và trình độ văn minh của tiêu dùng xã hội, nó phải được người tiêu

dùng chấp nhận. Kết quả sản xuất do hoạt động sản xuất tạo ra và kết quả

kinh doanh do hoạt động kinh doanh tạo ra. Đối với doanh nghiệp Công ty

cổ phần thiết bị xăng dầu Petrolimex kết quả sản xuất và kinh doanh là tạo

ra các thiết bị có chất lượng cao và đảm bảo các chỉ số về kỹ thuật đáp

ứng được nhu cầu thị trường. Với một hệ thống lưu thông hàng hoá và cơ

10