Vận dụng dạy học dự án vào hoạt động khám phá khoa học cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non.

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA GIÁO DỤC MẦM NON

Đề tài:

VẬN DỤNG DẠY HỌC DỰ ÁN VÀO HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC CHO TRẺ

5-6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON

Giảng viên hướng dẫn : Th.S Đinh Thị Thu Hằng

Sinh viên thực hiện : Vũ Kim Phượng

Lớp : 11SMN2

Đà Nẵng, tháng 05 năm 2015

LỜI CẢM ƠN

Bằng tấm lòng tri ân sâu sắc tôi xin gửi lời cám ơn đến các Thầy Cô

trong khoa Giáo dục Mầm non– Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng,

đặc biệt là cô giáo Đinh Thị Thu Hằng– người đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong

quá trình thực hiện khóa luận.

Qua đây, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới Phòng Thư viện trường Đại

học Sư phạm Đà Nẵng, tập thể giáo viên và các cháu trường mầm non 20/10,

trường mầm non 29/3 đã nhiệt tình giúp đỡ và cung cấp cho tôi những tư liệu

cần thiết và quý giá để chúng tôi có cơ sở nghiên cứu đề tài.

Do bước đầu tìm hiểu nghiên cứu khoa học, nên trong quá tình nghiên

cứu khó tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được những đóng góp ý

kiến quý báu của các thầy cô và các bạn để đề tài của em được hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn!

Đà Nẵng, ngày 06 tháng 05 năm 2015

Sinh viên

Vũ Kim Phượng

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, thực hiện

dưới sự hướng dẫn của Th.S Đinh Thị Thu Hằng. Ngoại trừ những nội dung

đã được tham khảo có kèm theo nguồn trích dẫn, luận văn này không bao

gồm một phần hoặc toàn bộ nội dung của bất kỳ một công trình nào đã được

công bố để nhận một văn bằng hay học vị ở bất kỳ một cơ sở đào tạo nào

khác.

Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về nội dung khoa học của công trình này.

Đà Nẵng, ngày 06 tháng 05 năm 2015

Tác giả

Vũ Kim Phượng

DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ

Bảng 1.1: Nội dung cho trẻ 5- 6 tuổi hoạt động KPKH ................................. 34

Bảng 2.1: Tiêu chí và thang đánh giá thực trạng ........................................... 49

Bảng 2.2: Khả năng nhận thức và thái độ của trẻ khi tham gia hoạt động

KPKH ............................................................................................................. 55

Bảng 3.1: Khả năng nhận thức và thái độ của trẻ khi tham gia hoạt động

KPKH có vận dụng DHDA ............................................................................ 78

Biểu đồ 2.1: Khả năng thiết kế và tổ chức hoạt động KPKH của giáo viên .. 53

Biểu đồ 2.2: Mức độ sử dụng các phương pháp cảu giáo viên trong hoạt động

KPKH ............................................................................................................. 57

DANH MỤC VIẾT TẮT

1. Dạy học dự án : DHDA

2. Khám phá khoa học : KPKH

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................. 1

1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 9

2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................. 11

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................... 11

4. Giả thuyết khoa học ................................................................................... 12

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 12

6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 12

7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 12

8. Cấu trúc của đề tài ...................................................................................... 13

PHẦN NỘI DUNG ....................................................................................... 14

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ............... 14

1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................... 14

1.1. Những công trình nghiên cứu về dạy học dự án ở nước ngoài ............... 14

1.2. Những công trình nghiên cứu về dạy học dự án ở Việt Nam ................. 18

1.3. Những vấn đề lí luận chung về dạy học dự án ........................................ 21

1.3.1. Khái niệm “Dự án” ....................................................................... 21

1.3.2. Khái niệm “Dạy học dự án” ......................................................... 23

1.3.3. Ý nghĩa của việc tổ chức dạy học dự án ...................................... 25

1.3.4. Vai trò của giáo viên và học sinh trong dạy học dự án ................ 28

1.4. Hoạt động khám phá khoa học của trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm non .... 32

1.4.1. Khái niệm “Hoạt động khám phá khoa học” ............................... 32

1.4.2. Nội dung hoạt động khám phá khoa học cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường

mầm non ......................................................................................................... 34

1.4.3. Đặc điểm phát triển nhận thức của trẻ 5-6 tuổi trong hoạt động

khám phá khoa học ở trường mầm non .......................................................... 36

1.4.4. Phương pháp cho trẻ khám phá khoa học .................................... 42

1.4.5. Ý nghĩa của hoạt động khám phá khoa học ................................. 43

1.5. Dạy học dự án trong hoạt động khám phá khoa học của trẻ 5-6 tuổi ..... 44

1.5.1. Sự phù hợp của việc dạy học dự án và dạy học tích hợp trong giáo

dục Mầm non .................................................................................................. 44

1.5.2. Sự phù hợp của việc vận dụng dạy học dự án trong hoạt động

khám phá khoa học cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non ................................ 45

CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG

KHÁM PHÁ KHOA HỌC CHO TRẺ 5-6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM

NON ............................................................................................................... 48

2.1. Mục đích nghiên cứu ............................................................................... 48

2.2. Đối tượng điều tra ................................................................................... 48

2.3. Nội dung điều tra ..................................................................................... 48

2.4. Phân tích kết quả điều tra ........................................................................ 48

2.4.1.Tiêu chí đánh giá và thang đánh giá .............................................. 48

2.4.2. Thang đánh giá ............................................................................. 52

2.5. Kết quả khảo sát đánh giá ....................................................................... 52

2.5.1. Nhận thức của giáo viên về việc tổ chức hoạt động khám phá khoa

học cho trẻ ở trường mầm non ....................................................................... 52

2.5.2. Thực trạng của việc tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ

5-6 tuổi ở trường mầm non ............................................................................ 54

CHƯƠNG III: VẬN DỤNG DẠY HỌC DỰ ÁN VÀO HOẠT ĐỘNG

KHÁM PHÁ KHOA HỌC CHO TRẺ 5-6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM

NON .............................................................................................................. 59

3.1. Vận dụng dạy học dự án vào hoạt động khám phá khoa học cho trẻ 5 – 6

tuổi ở trường mầm non ................................................................................... 59

3.1.1. Các khái niệm công cụ ................................................................. 59

3.1.2. Nguyên tắc vận dụng dạy học dự án ............................................ 59

3.1.3. Điều kiện vận dụng dạy học dự án vào việc tổ chức hoạt động

khám phá khoa học cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non ................................ 61

3.1.4. Các giai đoạn vận dụng dạy học dự án vào hoạt động khám phá

khoa học cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm non .............................................. 61

3.2. Thực nghiệm vận dụng dạy học dự án vào hoạt động khám phá khoa học

cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non ................................................................ 66

3.2.1. Mục đích thực nghiệm .................................................................. 66

3.2.2.Đối tượng thực nghiệm.................................................................. 66

3.2.3. Phạm vi thực nghiệm.................................................................... 66

3.2.4. Phương pháp tiến hành thực nghiệm ............................................ 66

3.2.5. Tiến hành thực nghiệm ................................................................. 66

3.2.6. Kết quả thực nghiệm và phân tích kết quả thực nghiệm .............. 76

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ SƯ PHẠM .................................................. 81

1.Kết luận ....................................................................................................... 81

2. Kiến nghị .................................................................................................... 82

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 84

PHỤ LỤC ...................................................................................................... 85

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Dạy học dự án (DHDA) là một hình thức dạy học mới ở Việt Nam,

nhằm dạy học tích cực hướng vào người học, lấy người học làm trung tâm và

khắc phục nhược điểm của dạy học truyền thống. Theo các nhà giáo dục Mỹ, Bộ giáo dục Singapore hay dự án Việt- Bỉ, dự án Intel, với DHDA, học sinh

có thể tự lựa chọn đề tài và thực hiện các dự án học tập dựa trên sở thích và

khả năng của bản thân, như thế không chỉ giúp các em học tốt mà còn phát

huy trí thông minh, mở rộng ra ngoài phạm vi lớp học theo lối học truyền

thống, giúp các em phát huy hết khả năng vốn có của mình để hoàn thành dự

án, học sinh hoàn toàn có thể tổng hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực học tập và

áp dụng một cách sáng tạo vào thực tiễn cuộc sống, qua đó xây dựng kiến

thức và phát triển khả năng và thái độ học tập tốt nhất.

Hiện nay, ở Việt Nam, DHDA cũng đã được áp dụng gần gũi với

chương trình giáo dục phổ thông và đại học. Từ năm 2006 trở lại đây, rất

nhiều giáo viên các bậc học, nghiên cứu sinh, sinh viên của các trường đại

học, cao đẳng trên cả nước đã quan tâm nghiên cứu và vận dụng DHDA vào

giảng dạy. Tuy nhiên, việc đưa DHDA vào tiếp cận với giáo dục mầm non

vẫn còn là mới lạ, chưa phát triển chính thực ở bậc giáo dục này. Với đối

tượng là trẻ nhỏ, các nhân tố đang ở giai đoạn phát triển về thể chất và trí tuệ

mạnh mẽ, cũng là định hình nhân cách thì DHDA là quá trình có thể giúp trẻ

xây dựng, củng cố các kĩ năng hợp tác, giao tiếp và học tập độc lập, chuẩn bị

hành trang cho việc học phổ thông cùng sự độc lập khi gặp khó khăn cần giải

quyết. Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc

dân, trường mầm non là một môi trường tốt nhất để chăm sóc và giáo dục trẻ

với mục tiêu chính là giúp trẻ phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm

mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ bước

1

vào lớp một; hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng tâm sinh lí,

năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kĩ năng sống phù hợp với

lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng

cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời. Tuy nhiên,

dù chương trình giáo dục mầm non đã có những đóng góp rất lớn trong việc

chăm sóc, giáo dục để hình thành và phát triển toàn diện cho trẻ, nhưng bên

cạnh đó vẫn còn nhiều hạn chế như trẻ chưa thực sự chủ động tiếp thu kiến

thức, chưa được trải nghiệm nhiều trong thực tế và chưa tự tạo ra những sản

phẩm ấn định tính cá nhân cao. Song, với những gì mà chương trình giáo dục

mầm non hiện nay còn thiếu sót thì DHDA đã làm được bởi vai trò của trẻ với

DHDA chính là giữ vai trò trung tâm, trẻ được thỏa sức với những đam mê

của mình. Vì thế, cần đưa DHDA vào giáo dục mầm non.

Thế nhưng, tại sao lại cần vận dụng DHDA vào hoạt động khám phá

khoa học (KPKH)? Phát triển nhận thức, đặc biệt là hình thành thái độ nhận

thức và kĩ năng nhận thức cho trẻ là một nhiệm vụ của giáo dục mầm non

nhằm hình thành nền tảng cho việc học tập của trẻ trong tương lai. Sự phát

triển của trẻ về trí tuệ và sự gia tăng về khối lượng tri thức, sự phong phú đa

dạng của các nhu cầu, hứng thú nhận thức hiện nay đã đặt ra những yêu cầu

mới cho người lớn trong việc nuôi dạy và chăm sóc trẻ. Trẻ luôn muốn biết

mọi thứ và thường đặt ra các câu hỏi để tìm hiểu các sự vật, hiện tượng xung

quanh. Tổ chức hoạt động khám phá khoa học trong trường mầm non nhằm

phát triển nhận thức của trẻ đã trở thành một nội dung quan trọng trong

chương trình giáo dục mầm non của nhiều nước tiên tiến trên thế giới. Thông

qua tổ chức hoạt động KPKH, trẻ có cơ hội được tìm tòi, khám phá, trải

nghiệm. Tổ chức hoạt động khám phá khoa học phù hợp sẽ giúp trẻ tìm ra cái

mới, tiếp cận với những tri thức tiền khoa học, tích cực hoạt động nhận thức.

Với hình thức DHDA trẻ có thể được học qua trải nghiệm và khám phá. Ở

2

tuổi mầm non, trẻ không thể “học suông”, học “lý thuyết” và nhớ những điều

“sách vở” được. Trẻ cần tìm hiểu, ghi nhớ, học hỏi thông qua chính quá trình

tự mình khám phá, trải nghiệm từ đó tạo dựng cho trẻ những kiến thức và kỹ

năng cần thiết. mang đến cho trẻ một lượng kiến thức lớn mỗi ngày, giúp trẻ

ghi nhớ sâu nhưng lại hoàn toàn thoải mái với việc tiếp thu. Cứ thế, trẻ học

mà chơi, rèn luyện kỹ năng thông qua chính những trải nghiệm của mình và

ghi nhớ mọi điều giáo viên hướng dẫn tạo điều kiện cho trẻ học ngoài trời.

Với trẻ nhỏ, không gian bên ngoài là cả một thế giới với bao điều cần khám

phá. Mọi hoạt động ngoài trời như trồng cây, chơi đùa, làm các “thí nghiệm”

phù hợp độ tuổi, chơi thể thao, để bé quan sát và vẽ đều cực kỳ hữu ích cho

trẻ. Chính vì những cơ sở trên, chúng tôi đã chọn đề tài: “Vận dụng dạy

học dự án vào hoạt động khám phá khoa học cho trẻ 5-6 tuổi ở trường

mầm non” để thực hiện bài khóa luận tốt nghiệp cho mình.

2. Mục đích nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lí luận của đề tài. - Điều tra thực trạng tổ chức hoạt động KPKH ở trẻ 5-6 tuổi ở trường

mầm non. - Vận dụng DHDA vào việc tổ chức hoạt động KPKH cho trẻ 5-6 tuổi

ở trường mầm non.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Quá trình tổ chức hoạt động KPKH cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

DHDA trong hoạt động KPKH cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non.

3

4. Giả thuyết khoa học

Nếu vận dụng DHDA vào hoạt động KPKH cho trẻ ở trường mầm non,

áp dụng hình thức dạy mới, với lối đào sâu kiến thức mới cho trẻ: hòa mình

vào thiên nhiên, trực tiếp- chủ động- tự do khám phá, được tự mình tìm kiếm

câu hỏi, đồng thời tự mình giải đáp các thắc mắc nảy sinh trong quá trình

khám phá thì kiến thức của trẻ sẽ ngày càng phong phú hơn, đa dạng hơn, trẻ

chủ động hơn và độc lập hơn, từ đó mà trẻ dần phát triển toàn diện, đặc biệt là

giáo dục nhận thức, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ đạo đức. DHDA mang nhiều

vấn đề thực tế cuộc sống đến với trẻ, giúp trẻ tiếp cận với nhiều cơ hội học

hỏi hơn trong lớp học, và cũng tạo cơ hội cho trẻ phát triển nhiều kĩ năng tự

học hỏi, tự giải quyết vấn đề, hợp tác và tư duy cao hơn, kĩ năng lãnh đạo bản

thân cho trẻ. Đó chính là những gì DHDA có thể mang lại.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Tìm hiểu một số vấn đề lý luận của DHDA.

5.2. Tìm hiểu thực trạng tổ chức hoạt động KPKH cho trẻ 5-6 tuổi ở trường

mầm non.

5.3. Vận dụng tổ chức DHDA trong hoạt động KPKH.

6. Phạm vi nghiên cứu

Chúng tôi tiến hành nghiên cứu thực trạng tổ chức hoạt động KPKH

cho trẻ 5-6 tuổi ở 2 trường mầm non 29/3, 20/10 thuộc quận Hải Châu, Tp.

Đà Nẵng và tổ chức với 3 chủ đề: nghề nghiệp, nước và hiện tượng tự nhiên,

côn trùng.

7. Phương pháp nghiên cứu

Trong quá trình nghiên cứu tôi đã phối hợp các phương pháp nghiên

cứu sau:

7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận

4