Vai trò của vốn trong hoạt động KD tại các NH TM

§Ò tµi: “Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña

chi nh¸nh NHNo & PTNT tØnh L¹ng S¬n”.

Ch ¬ng 1

nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ vèn

cña ng©n hµng th¬ng m¹i

1.1.Kh¸i niÖm vµ vai trß cña vèn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM

1.1.1. Kh¸i niÖm vèn cña NHTM.

Vèn cña NHTM lµ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ do Ng©n hµng t¹o lËp hoÆc huy

®éng ®îc, dïng ®Ó cho vay, ®Çu t hoÆc thùc hiÖn c¸c dÞch vô kinh doanh kh¸c.

Thùc chÊt, vèn cña Ng©n hµng lµ mét bé phËn cña thu nhËp quèc d©n t¹m

thêi nhµn rçi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi vµ tiªu dïng, ngêi chñ së h÷u

cña chóng göi vµo Ng©n hµng víi môc ®Ých thanh to¸n, tiÕt kiÖm hay ®Çu t. Nãi

c¸ch kh¸c, hä chuyÓn nhîng quyÒn dö dông vèn cho Ng©n hµng, ®Ó Ng©n hµng

tr¶ l¹i cho hä mét kho¶n thu nhËp.

Nh vËy, Ng©n hµng ®· thùc hiÖn vai trß tËp trung vèn vµ ph©n phèi l¹i

vèn díi h×nh thøc tiÒn tÖ, lµm t¨ng nhanh qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn, kÝch thÝch

mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ph¸t triÓn. §ång thêi, chÝnh c¸c ho¹t ®éng ®ã l¹i quyÕt

®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng.

1.1.2. Vai trß cña vèn ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n hµng.

1.1.2.1. Vèn gi÷ vai trß quan träng trong viÖc h×nh thµnh NHTM

§èi víi bÊt kú doanh nghiÖp nµo, muèn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh

®îc th× ph¶i cã :C«ng nghÖ - Lao ®éng – TiÒn vèn trong ®ã vèn lµ nh©n tè

quan träng, nã ph¶n ¸nh n¨ng lùc chñ yÕu ®Ó quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng kinh doanh.

Riªng ®èi víi NHTM, vèn l¹i cµng lµ nh©n tè kh«ng thÓ thiÕu trong ho¹t ®éng

kinh doanh cña ng©n hµng. Vèn lµ c¬ së ®Ó NHTM tæ chøc ho¹t ®énh kinh

doanh, ng©n hµng kh«ng thÓ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô kinh doanh nÕu kh«ng cã

vèn. Nh ®· biÕt, ®Æc trng cña ho¹t ®éng ng©n hµng:Vèn kh«ng chØ lµ ph¬ng tiÖn

kinh doanh chÝnh mµ cßn lµ ®èi tîng kinh doanh chñ yÕu cña NHTM. Ng©n

1

§Ò tµi: “Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña

chi nh¸nh NHNo & PTNT tØnh L¹ng S¬n”.

hµng lµ tæ chøc kinh doanh lo¹i hµng hãa ®Æc biÖt trªn thÞ trêng tiÒn tÖ(thÞ trêng

vèn ng¾n h¹n) vµ thÞ trêng chøng kho¸n(thÞ trêng vèn dµi h¹n). Nh÷ng ng©n

hµng trêng vèn lµ ng©n hµng cã nhiÒu thÕ m¹nh trong kinh doanh. H¬n n÷a, vèn

lín lµ lîi thÕ ®Çu tiªn trong viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt tríc hÕt lµ luËt NHTW,

luËt c¸c TCTD, t¹o thÕ m¹nh vµ thuËn lîi trong kinh doanh tiÒn tÖ. ChÝnh v× thÕ,

cã thÓ nãi vèn lµ ®iÓm ®Çu tiªn trong chu kú kinh doanh cña ng©n hµng, lµ kh©u

cèt tö cña ng©n hµng. Do ®ã, ngoµi vèn ban ®Çu cÇn thiÕt, tøc lµ ®ñ vèn ®iÒu lÖ

theo luËt ®Þnh th× ng©n hµng ph¶i thêng xuyªn ch¨m lo tíi viÖc t¨ng trëng vèn

trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh

Tõ ®Æc trng kinh doanh cña Ng©n hµng, vèn võa lµ ph¬ng tiÖn kinh

doanh, võa lµ ®èi tîng kinh doanh. C¸c NHTM thùc hiÖn kinh doanh lo¹i “hµng

ho¸ ®Æc biÖt” – tiÒn tÖ trªn thÞ trêng tiÒn tÖ (thÞ trêng vèn ng¾n h¹n) vµ thÞ tr￾êng chøng kho¸n (thÞ trêng vèn dµi h¹n). V× vËy, ngoµi vèn ban ®Çu khi thµnh

lËp theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt, c¸c Ng©n hµng ph¶i thêng xuyªn t×m mäi biÖn

ph¸p ®Ó t¨ng trëng vèn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh.

1.1.2.2. Vèn quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ n¨ng lùc c¹ch tranh

cña Ng©n hµng:

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trßng, ®Ó tån t¹i vµ ngµy cµng më réng quy m« ho¹t

®éng ®ßi hái c¸c ng©n hµng ph¶i cã uy tÝn lín trªn thÞ trêng lµ ®iÒu träng yÕu.

Uy tÝn ®ã ph¶i ®îc thÓ hiÖn tríc hÕt ë kh¶ n¨ng s½n sµng thanh to¸n, chi tr¶ cho

kh¸ch hµng cña ng©n hµng. Chóng ta ®· biÕt, ®¹i bé phËn vèn cña ng©n hµng lµ

vèn tiÒn göi vµ ®i vay, do vËy ng©n hµng ph¶i tr¶ cho kh¸ch hµng khi hä cã yªu

cÇu rót tiÒn. Víi mét ng©n hµng cã quy m« vèn nhá, khi nhu cÇu vay vèn trªn

thÞ trêng lµ rÊt lín, mét mÆt ng©n hµng kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu vay, mÆt

kh¸c víi quy m« nhá, ng©n hµng nÕu cho vay tèi ®a nguån vèn huy ®éng ®uîc,

dù tr÷ Ýt sÏ dÉn ®Õn mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. Trong khi ®ã, víi mét ng©nh hµng

trêng vèn, hä thùc hiÖn dù tr÷ ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n ®ång thêi vÉn tháa m·n

®îc nhu cÇu vay vèn cña nÒn kinh tÕ, do ®ã sÏ t¹o ®îc uy tÝn ngµy cµng cao.

2

§Ò tµi: “Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña

chi nh¸nh NHNo & PTNT tØnh L¹ng S¬n”.

Kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng cµng cao th× vèn kh¶ dông cña ng©n

hµng cµng lín. V× vËy nÕu lo¹i trõ c¸c nh©n tè kh¸c, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña

ng©n hµng tû lÖ thuËn víi vèn cña ng©n hµng nãi chung vµ víi vèn kh¶ dông cña

ng©n hµng nãi riªng. Víi tiÒm n¨ng vèn lín, ng©n hµng cã thÓ ho¹t ®éng kinh

doanh víi quy m« ngµy cµng më réng, tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng c¹nh tranh cã

hiÖu qu¶ nh»m gi÷ ch÷ tÝn, võa n©ng cao vÞ thÕ cña ng©n hµng.

1.1.2.3. Vèn quyÕt ®Þnh quy m« ho¹t ®éng tÝn dông vµ c¸c ho¹t ®éng

kinh doanh kh¸c cña Ng©n hµng:

Vèn cña Ng©n hµng quyÕt ®Þnh viÖc më réng hay thu hÑp khèi lîng tÝn

dông. Th«ng thêng, c¸c Ng©n hµng nhá ph¹m vi ho¹t ®éng kinh doanh, kho¶n

môc ®Çu t, khèi lîng cho vay Ýt vµ kÐm ®a d¹ng h¬n. Do ®ã, ¶nh hëng ®Õn kh¶

n¨ng thu hót vèn cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ tÇng líp d©n c, thËm chÝ kh«ng ®¸p

øng ®îc nhu cÇu vèn vay cña doanh nhiÖp. Hä sÏ mÊt kh¸ch hµng vµ kh«ng tËn

dông ®îc c¬ héi kinh doanh. NÕu lµ Ng©n hµng lín, nguån vèn dåi dµo ch¾c

ch¾n hä sÏ ®¸p øng ®îc nhu cÇu vÒ vèn, cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng quan hÖ tÝn

dông víi nhiÒu doanh nghiÖp vµ thÞ trêng tÝn dông.

Nguån vèn lín cßn gióp Ng©n hµng ho¹t ®éng kinh doanh víi nhiÒu lo¹i

h×nh kh¸c nhau nh: Liªn doanh liªn kÕt, dÞch vô thuª mua tµi chÝnh, kinh doanh

chøng kho¸n c¸c h×nh thøc kinh doanh nµy nh»m ph©n t¸n rñi ro vµ t¹o thªm …

vèn cho Ng©n hµng. ®ång thêi, n©ng cao uy tÝn vµ t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ

trêng. V× vËy, vèn cã vai trß quyÕt ®Þnh trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n

hµng.

1.1.2.4 Nguån vèn quyÕt ®Þnh n¨ng lùc c¹nh tranh cña ng©n hµng

Thùc tÕ ®· chøng minh: quy m«, tr×nh ®é nghiÖp vô, ph¬ng tiÖn kü thuËt

cña ng©n hµng lµ tiÒn ®Ò cho viÖc thu hót nguån vèn. §ång thêi, kh¶ n¨ng vèn

lín lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®èi víi ng©n hµng trong viÖc më réng quan hÖ tÝn

dông víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ xÐt c¶ vÒ quy m«, khèi lîng tÝn dông, chñ ®éng

vÒ thêi gian, thêi h¹n cho vay, thËm chÝ quyÕt ®Þnh møc l·i suÊt võa ph¶i cho

kh¸ch hµng. §iÒu ®ã sÏ thu hót ngµy cµng nhiÒu kh¸ch hµng, doanh sè ho¹t

3

§Ò tµi: “Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña

chi nh¸nh NHNo & PTNT tØnh L¹ng S¬n”.

®éng cña ng©n hµng sÏ t¨ng lªn nhanh chãng vµ ng©n hµng sÏ cã nhiÒu thuËn lîi

h¬n trong kinh doanh. §©y còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó bæ xung thªm vèn tù cã cña

ng©n hµng, t¨ng cêng c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ quy m« ho¹t ®éng cña ng©n

hµng trªn mäi lÜnh vùc.

§ång thêi vèn cña ng©n hµng lín sÏ t¹o ra thuËn lîi cho viÖc sö dông

tæng hßa c¸c nguån vèn kh¸c. Trªn c¬ së ®ã sÏ gióp ng©n hµng cã ®ñ kh¶ n¨ng

tµi chÝnh ®Ó kinh doanh ®a n¨ng trªn thÞ trêng, kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ cho vay

mµ cßn më réng c¸c h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt, kinh doanh dÞch vô thuª mua

(leasing), mua b¸n nî (phactoring), kinh doanh trªn thÞ trêng chøng kho¸n.

ChÝnh c¸c h×nh thøc kinh doanh ®a n¨ng nµy sÏ gãp phÇn ph©n t¸n rñi ro trong

ho¹t ®éng kinh doanh vµ t¹o thªm vèn cho ng©n hµng ®ång thêi t¨ng søc c¹nh

tranh cña ng©n hµng trªn thÞ trêng.

Ngoµi ra vèn cña ng©n hµng dåi dµo sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho NHNN ®¶m b¶o

kh¶ n¨ng thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, gãp phÇn æn ®Þnh lu th«ng tiÒn tÖ, ®¶m b¶o

c©n ®èi tiÒn – hµng trong nÒn kinh tÕ.

XuÊt ph¸t tõ vai trß cña nguån vèn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n

hµng vµ cña nÒn kinh tÕ nªn nguån vèn nãi chung vµ vèn huy ®éng nãi riªng

ph¶i thêng xuyªn ®îc b¶o toµn vµ kh«ng ngõng më réng quy m«, n©ng cao hiÖu

qu¶ cña vèn lµ tiÒn ®Ò quan träng quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ho¹t

®éng kinh doanh ng©n hµng, ®¸p øng vèn cho nÒn kinh tÕ. V× vËy, n©ng cao

hiÖu qu¶ huy ®éng vèn lµ sù cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña NHTM ë

tÊt c¶ c¸c quèc gia.

1.1.3. Néi dung vµ tÝnh chÊt cña c¸c lo¹i vèn trong NHTM

1.1.3.1. Vèn tù cã:

Vèn tù cã cña NHTM lµ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ do ng©n hµng t¹o lËp ®îc

thuéc vÒ së h÷u cña ng©n hµng. §©y lµ lo¹i vèn ng©n hµng cã thÓ sö dông l©u

dµi ®Ó h×nh thµnh nªn trang thiÕt bÞ, nhµ cöa cho ng©n hµng. Vèn nµy chiÕm tû

lÖ nhá trong tæng nguån vèn cña ng©n hµng song l¹i lµ ®iÒu kiÖn ph¸p lý b¾t

buéc khi thµnh lËp mét ng©n hµng.

4

§Ò tµi: “Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña

chi nh¸nh NHNo & PTNT tØnh L¹ng S¬n”.

Do tÝnh chÊt æn ®Þnh cña nã, Ng©n hµng cã thÓ sö dông vµo c¸c môc ®Ých

kh¸c nhau nh trang bÞ c¬ së vËt chÊt, mua tµi s¶n cè ®Þnh, dïng ®Ó ®Çu t hay gãp

vèn liªn doanh vèn tù cã lµ c¨n cø quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng thanh to¸n khi Ng©n …

hµng gÆp rñi ro. Sù t¨ng trëng cña vèn tù cã sÏ quyÕt ®Þnh n¨ng lùc vµ sù ph¸t

triÓn cña NHTM. Vèn tù cã cña Ng©n hµng ®îc h×nh thµnh c¨n cø vµo h×nh thøc

tæ chøc cña NHTM lµ: NHTM quèc doanh, NHTM cæ phÇn hay NHTM liªn

doanh…

Vèn tù cã gåm c¸c thµnh phÇn: vèn tù cã c¬ b¶n, vèn tù cã bæ sung.

+ Vèn tù cã c¬ b¶n: Lµ vèn ®iÒu lÖ – vèn ph¸p ®Þnh

• Vèn ®iÒu lÖ: do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp vµ ®îc ghi vµo ®iÒu lÖ ho¹t

®éng cña Ng©n hµng, theo quy ®Þnh tèi thiÓu ph¶i b»ng vèn ph¸p ®Þnh.

• Vèn ph¸p ®Þnh: Lµ møc vèn tèi thiÓu ph¶i cã ®Ó thµnh lËp ng©n hµng

do ph¸p luËt quy ®Þnh.

+ Vèn tù cã bæ sung trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ng©n hµng gia t¨ng

vèn cña chñ theo nhiÒu phong thøc kh¸c nhau tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ vµ

c¸c quü nh: Quü dù tr÷ bæ sung vèn ®iÒu lÖ, quü dù tr÷ ®Æc biÖt vµ quü kh¸c.

Nguån néi bé (nguån tõ lîi nhuËn): Trong ®iÒu kiÖn thu nhËp rßng lín

h¬n kh«ng, chñ ng©n hµng cã xu híng gia t¨ng vèn b»ng c¸ch chuyÓn mét phÇn

thu nhËp rßng thµnh vèn ®Çu t. Tû lÖ tÝch lòy tïy thuéc vµo c©n nh¾c cña chñ

ng©n hµng vÒ tÝch lòy tõ lîi nhuËn vµ tiªu dïng. Nh÷ng ng©n hµng l©u n¨m cã

thu nhËp rßng lín, nguån vèn tÝch lòy tõ lîi nhuËn sÏ cao h¬n víi vèn cña chñ

h×nh thµnh ban ®Çu.

Nguån bªn ngoµi: Lµ nguån bæ xung tõ ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu ®Ó më

réng quy m« ho¹t ®éng hoÆc ®Ó ®æim míi trang thiÕt bÞ hay ®Ó ®¸p øng yªu cÇu

vèn cña chñ do ng©n hµng nhµ níc quy ®Þnh.

• NÕu ph¸t hµnh cæ phiÕu thêng ph¶i chia sÎ quyÒn lùc vµ lîi nhuËn

• NÕu ph¸t hµnh cæ phiÕu u ®·i th× kh«ng chia sÎ quyÒn lùc vµ lîi tøc

lµ cè ®Þnh

5

§Ò tµi: “Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña

chi nh¸nh NHNo & PTNT tØnh L¹ng S¬n”.

• NÕu ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi th× kh«ng mÊt quyÒn së h÷u vµ

lîi nhuËn cã thÓ chuyÓn ®æi ra tiÒn tiÕt kiÖm nhng tr¸i phiÕu vÉn lµ mét kho¶n

nî vµ ng©n hµng ph¶i ®Ó mét kho¶n quü ®Ó tr¶ nî.

§Æc ®iÓm cña h×nh thøc huy ®éng nµy lµ kh«ng thuêng xuyªn song gióp

ng©n hµng cã ®îc lîng vèn së h÷u vµo lóc cÇn thiÕt.

C¸c quü:

• Quü dù tr÷ bæ sung vèn ®iÒu lÖ: Lµ quü ®îc dïng víi môc ®Ých t¨ng

cêng vèn tù cã ban ®Çu. Lîi nhuËn hµng n¨m bæ sung vµo quü nµy cho ®Õn khi

®¹t 50% vèn tù cã th× sÏ chuyÓn thµnh vèn tù cã.

• Quü dù tr÷ ®Æc biÖt: Lµ quü dïng ®Ó dù phßng bï ®¾p rñi ro trong qu¸

tr×nh kinh doanh nh»m b¶o toµn vèn.

• C¸c quü kh¸c: Gåm cã lîi nhuËn cha ph©n phèi, quü phóc lîi, quü

khen thëng, quü khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh.

C¸c quü trªn thuéc së h÷u cña ng©n hµng. Nguån h×nh thµnh lµ tõ thu

nhËp cña ng©n hµng th¬ng m¹i mµ cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi thµnh vèn cæ phÇn

cã thÓ ®îc coi lµ mét bé phËn vèn së h÷u cña ng©n hµng (vèn bæ xung) do

nguån nµy cã mét sè ®Æc ®iÓm nh sö dông l©u dµi, cã thÓ ®Çu t vµo nhµ cöa, ®Êt

®ai vµ cã thÓ kh«ng ph¶i hoµn tr¶ khi ®Õn h¹n.

1.1.3.2. Vèn huy ®éng:

Vèn huy ®éng lµ nh÷ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ mµ ng©n hµng huy ®éng ®îc tõ c¸c

tæ chøc kinh tÕ vµ c¸ nh©n trong x· héi, th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô

tÝn dông, thanh to¸n, nghiÖp vô kinh doanh kh¸c vµ ®îc dïng lµm vèn ®Ó kinh

doanh.

Nguån vèn huy ®éng lµ tµi s¶n thuéc c¸c chñ së h÷u kh¸c nhau, Ng©n

hµng chØ cã quyÒn sö dông chø kh«ng cã quyÒn së h÷u vµ cã tr¸ch nhiÖm hoµn

tr¶ ®óng thêi h¹n c¶ gèc vµ l·i khi ®Õn h¹n hoÆc khi hä cã nhu cÇu rót.Vèn huy

®éng ®ãng vai trß rÊt quan träng ®èi víi mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM.

Nguån vèn huy ®éng kh«ng ngõng t¨ng lªn, tû lÖ thuËn víi mäi thµnh

phÇn kinh tÕ trong x· héi. Do ®ã, c¸c NHTM lu«n quan t©m khai th¸c ®Ó më

6