Vai trò của uỷ ban trong nghị viện ở một số nước trên thế giới và những kinh nghiệm có thể vận dụng ở nước ta

Nhµ n-íc vµ ph¸p luËt n-íc ngoµi

T¹p chÝ luËt häc sè 4/2011 59

TS. Vò Hång Anh *

các nước, nghị viện là cơ quan lập

pháp. Hoạt động lập pháp của nghị viện

dựa trên nguyên tắc thảo luận tập thể, quyết

định theo đa số. Các vấn đề được đưa ra nghị

viện quyết định rất đa dạng bao trùm lên toàn

bộ hoạt động của nhà nước và xã hội. Ngoài

ra, nghị viện còn thực hiện chức năng giám

sát hoạt động của chính phủ - công việc phức

tạp đòi hỏi phải có thời gian, trình độ chuyên

môn, kĩ năng và cơ cấu được tổ chức một

cách hợp lí, khoa học. Thực tế cho thấy để

thực hiện tốt vai trò của mình, nghị viện của

các nước được tổ chức thành cơ quan hoạt

động thường xuyên với các thành viên hoạt

động chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, nghị viện

còn thành lập các uỷ ban phụ trách các lĩnh

vực khác nhau. Trong lịch sử hình thành và

phát triển của nghị viện trên thế giới, các uỷ

ban ngày càng đóng vai trò quan trọng trong

tổ chức và hoạt động của nghị viện.

Quốc hội Việt Nam đang trong quá trình

đổi mới, hoàn thiện. Trong điều kiện Quốc

hội hoạt động không thường xuyên, đa số

các đại biểu hoạt động bán chuyên trách thì

việc đổi mới tổ chức, hoạt động của các uỷ

ban của Quốc hội sẽ góp phần nâng cao chất

lượng và hiệu quả hoạt động của Quốc hội,

bảo đảm cho Quốc hội thực hiện đầy đủ

thẩm quyền hiến định của mình. Việc đổi

mới đó sẽ đạt được yêu cầu và mục tiêu khi

được tiến hành một cách khoa học, có sự

tham khảo kinh nghiệm của các nước.

1. Các loại các uỷ ban trong tổ chức

nghị viện ở các nước

Tổ chức nghị viện của các nước trên thế

giới chia thành hai loại: Nghị viện một viện

và nghị viện hai viện. Đối với những nước

có nghị viện hai viện thì ở cả hai viện đều

thành lập các uỷ ban thường trực. Tuy nhiên,

số lượng uỷ ban ở hạ viện thường nhiều hơn

số lượng uỷ ban ở thượng viện. Ví dụ, ở

Anh, Hạ viện có 35 uỷ ban thường trực được

xếp theo vần chữ cái A, B, C… trong khi đó

Thượng viện có 25 uỷ ban;

(1) Hạ viện Liên

bang Nga (Duma quốc gia) khoá 5 có 32 uỷ

ban, Thượng viện (Hội đồng nhà nước) có

27 uỷ ban(2)

(2); Hạ viện Ba Lan (Viện

Xâyim) có 25 uỷ ban, Thượng viện (viện

Nguyên lão) có 13 uỷ ban;

(3) Hạ viện Mỹ có

21 uỷ ban, Thượng viện có 20 uỷ ban.

(4)

Mỗi uỷ ban phụ trách một lĩnh vực hay

một số lĩnh vực cụ thể. Nghị viện một viện

thường có 2 loại uỷ ban: Uỷ ban thường trực

và uỷ ban lâm thời. Uỷ ban thường trực được

thành lập để hoạt động trong suốt nhiệm kì

của nghị viện, uỷ ban lâm thời được thành

lập để thực hiện một hay một số nhiệm vụ cụ

thể. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ uỷ ban lâm

thời tự giải thể.

Ở

* Viện nghiên cứu lập pháp

Văn phòng Quốc hội