Vai trò của nước trong một số nghi lễ của người Thái

Vai tro¯ cu˚a nˆÙ˘c trong mo‰t so· nghi le„

cu˚a ngˆÙ¯i Tha˘i

NGUYEÃN TH“ THUÿY CHA¬U*

C

uıng nhˆ ca˘c da‚n to‰c kha˘c trong khu

vˆÔc —o‚ng Nam AŸ, vÙ˘i ngˆÙ¯i Tha˘i,

nˆÙ˘c Òaı Òi va¯o ÒÙ¯i so·ng tinh tha‡n tˆ¯ lÙ¯i aÍn,

tie·ng no˘i cho tÙ˘i ca˘c nghi le„ truye‡n tho·ng

tˆ¯ ra·t sÙ˘m. Ca˘c nghi le„ truye‡n tho·ng lie‚n

quan tÙ˘i nˆÙ˘c cu˚a ngˆÙ¯i Tha˘i ÒˆÙÔc chia la¯m

hai loaÔi, Òo˘ la¯ nghi le„ sˆ˚ duÔng do¯ng nˆÙ˘c la¯

tha¯nh pha‡n chÌnh nhˆ le„ Òua thuye‡n, le„

tha˚ Òe¯n hoa ÒaÍngÖ va¯ nghi le„ sˆ˚ duÔng nˆÙ˘c

la¯ tha¯nh pha‡n phuÔ nhˆ ca˘c le„ cu˘ng te·, le„

cˆÙ˘i, le„ tangÖ Trong ba¯i vie·t na¯y ta˘c gia˚ ta‰p

trung tÏm hieÂu quan nie‰m cu˚a ngˆÙ¯i Tha˘i

ve‡ nˆÙ˘c, vai tro¯ cu˚a nˆÙ˘c trong mo‰t so· nghi

le„ vo¯ng ÒÙ¯i cu˚a ngˆÙ¯i Tha˘i nhˆ sinh con,

la¯m nha¯, le„ cˆÙ˘i va¯ le„ tang - nhˆıng nghi le„

co˘ sˆ˚ duÔng nˆÙ˘c la¯ tha¯nh pha‡n phuÔ. Qua

Òo˘, chu˘ng ta seı tha·y roı hÙn vai tro¯ cu˚a nˆÙ˘c

trong ÒÙ¯i so·ng tinh tha‡n cu˚a ngˆÙ¯i Tha˘i.

1. Ca˘c quan nie‰m ve‡ nˆÙ˘c cu˚a ngˆÙ¯i

Tha˘i

NgˆÙ¯i Tha˘i gaÈn bo˘ vÙ˘i do¯ng nˆÙ˘c tˆ¯ ra·t

sÙ˘m bÙ˚i nhˆıng gia˘ trÚ ma¯ no˘ Òem laÔi trong

ÒÙ¯i so·ng va‰t cha·t cuıng nhˆ ÒÙ¯i so·ng tinh

tha‡n. Trong ÒÙ¯i so·ng tinh tha‡n, do¯ng nˆÙ˘c

trÙ˚ tha¯nh bieÂu tˆÙÔng cho tÌnh ca˘ch, lo·i

so·ng cuıng nhˆ phong tuÔc ta‰p qua˘n cu˚a

ngˆÙ¯i Tha˘i, co˘ the toÂng ke·t laÔi nhˆ sau:

Thˆ˘ nha·t, trong cuo‰c so·ng, ngˆÙ¯i Tha˘i

luo‚n coi troÔng ca˘ch ˆ˘ng xˆ˚ me‡m de˚o, ha¯i

ho¯a, linh Òo‰ng, khe˘o le˘o Òe the thÌch nghi

vÙ˘i moÔi hoa¯n ca˚nh. Nhˆıng tÌnh ca˘ch na¯y

gio·ng nhˆ ÒaÎc tÌnh cu˚a nˆÙ˘c. Du¯ nˆÙ˘c ÒˆÙÔc

chˆ˘a trong Òo‡ va‰t me˘o hay tro¯n, cao hay

tha·p, da¯i hay ngaÈn thÏ no˘ va„n co˘ the thay

ÒoÂi hÏnh da˘ng theo Òo‡ va‰t chˆ˘a no˘. Va¯,

nˆÙ˘c luo‚n giˆı ÒˆÙÔc be‡ maÎt pha˙ng laÎng. Cho

du¯ bÚ khua·y Òo‰ng ra sao nhˆng cuo·i cu¯ng

maÎt nˆÙ˘c va„n bÏnh ye‚n trÙ˚ laÔi.

Thˆ˘ hai, nˆÙ˘c mang ÒaÎc ÒieÂm la¯ kho‚ng

the bÚ caÈt rÙ¯i bÙ˚i ca˘c duÔng cuÔ nhˆ dao, ke˘o,

cˆa, ÒuÔcÖ ne‚n ngˆÙ¯i Tha˘i du¯ng do¯ng nˆÙ˘c

la¯m bieÂu tˆÙÔng cho tÏnh ca˚m. Ngoa¯i ra,

do¯ng nˆÙ˘c mang ÒaÎc tÌnh la¯ luo‚n cha˚y tˆ¯

cao xuo·ng tha·p, kho‚ng bao giÙ¯ cha˚y ngˆÙÔc

le‚n tre‚n ne‚n ngˆÙ¯i Tha˘i du¯ng nˆÙ˘c Òe theÂ

hie‰n sˆÔ trung tha¯nh va¯ hˆ˘a heÔn vÙ˘i nhau.

HÙn nˆıa, nˆÙ˘c co¯n co˘ ÒaÎc tÌnh thaÂm tha·u

va¯o cÙ the ngˆÙ¯i va¯ Òo‰ng thˆÔc va‰t to·t hÙn

ca˘c cha·t lo¯ng kha˘c ne‚n ngˆÙ¯i Tha˘i tˆ¯ la‚u

Òaı du¯ng nˆÙ˘c la¯m va‰t trung gian trong ca˘c

le„ the‡ nguye‡n.

Thˆ˘ ba, nˆÙ˘c luo‚n to‡n taÔi Ù˚ the lo˚ng, cho

du¯ bÚ bie·n tha¯nh the raÈn, the hÙi nhˆng

* Ths. Nguye„n ThÚ Thu¯y Cha‚u, Khoa —o‚ng phˆÙng hoÔc, TrˆÙ¯ng —aÔi hoÔc KHXH&NV, —HQG Ha¯ No‰i