Vai Trò Của Người Dân Trong Quản Lý Bảo Vệ Rừng Trên Địa Bàn Huyện Yên Thủy Tỉnh Hòa Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

BÙI THỊ VÂN

VAI TRÒ CỦA NGƯỜI DÂN TRONG QUẢN LÝ, BẢO VỆ RỪNG

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN YÊN THỦY, TỈNH HOÀ BÌNH

CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ SỐ: 8310110

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. PHẠM XUÂN PHƯƠNG

Hà Nội, 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong

bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.

Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng lặp với bất kỳ công trình nghiên

cứu nào đã công bố, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm và tuân thủ kết luận

đánh giá luận văn của Hội đồng khoa học.

Hà Nội , ngày tháng 10 năm 2021

Tác giả

Bùi Thị Vân

ii

LỜI CẢM ƠN

Sau thời gian học tập, nghiên cứu. Để hoàn thành luận văn này tôi xin

bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc tới:

Giảng viên hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Xuân Phương

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự góp ý quý báu của các Thầy, Cô Trường

Đại học Lâm nghiệp đã chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ tận tình trong quá trình

tôi thực hiện và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Hạt Kiểm lâm, Phòng Nông nghiệp và Phát

triển nông thôn, Chi cục Thống kê, UBND huyện Yên Thủy giúp đỡ tôi thu

thập số liệu, thông tin trong quá trình thực hiện luận văn trên địa bàn huyện.

Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ của Lãnh đạo, đồng nghiệp cơ quan và gia

đình, bạn bè đã luôn quan tâm, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong quá

trình thực hiện.

Do thời gian quá trình nghiên cứu có hạn, luận văn của tôi không tránh

khỏi thiếu sót và sơ xuất. Tôi rất mong nhân được sự đóng góp của các quý

thầy, cô giáo để luận văn của tôi được hoàn thiện hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!

Tác giả

Bùi Thị Vân

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN...............................................................................................................ii

MỤC LỤC....................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.....................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG .......................................................................................vii

DANH MỤC CÁC HÌNH ...................................................................................... viii

MỞ ĐẦU........................................................................................................................1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VAI TRÒ CỦA NGƯỜI

DÂN TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ, BẢO VỆ RỪNG .................................5

1.1 Cơ sở lý luận về vai trò của người dân trong công tác quản lý, bảo vệ rừng 5

1.1.1 Khái niệm về rừng, phân loại rừng và quản lý, bảo vệ rừng ................5

1.1.2.Vai trò, vị trí, tầm quan trọng của rừng trong bối cảnh hiện nay...........9

1.1.3. Nội dung công tác quản lý, bảo vệ rừng ................................................12

1.1.4. Vai trò của người dân trong quản lý, bảo vệ rừng................................18

1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của người dân trong quản lý,

bảo vệ rừng ........................................................................................................20

1.2. Cơ sở thực tiễn về vai trò của người dân trong quản lý, bảo vệ rừng .........22

1.2.1 Kinh nghiệm thực tiễn về vai trò của người dân trong quản lý, bảo vệ

rừng của một số địa phương..............................................................................22

1.2.2. Bài học về vai trò của người dân trong quản lý, bảo vệ rừng trên địa

bàn huyện Yên Thủy............................................................................................28

1.3. Tóm tắt các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài..........................29

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....31

2.1 Đặc điểm cơ bản của huyện Yên Thủy, tỉnh Hoà Bình.................................31

2.1.1 Đặc điểm tự nhiên......................................................................................31

2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội.........................................................................34

iv

2.1.3. Đánh giá chung.........................................................................................39

2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................41

2.2.1. Thu thập số liệu thứ cấp...........................................................................41

2.2.2. Thu thập số liệu sơ cấp ............................................................................41

2.2.3. Phương pháp tổng hợp, xử lý và phân tích số liệu...............................42

2.2.4. Hệ thống các chỉ tiêu được sử dụng trong đề tài...................................42

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..................................................................44

3.1. Thực trạng công tác quản lý, bảo vệ rừng tại địa bàn huyện Yên Thủy giai

đoạn 2016-2020 .......................................................................................................44

3.1.1. Thực trạng diễn biến tài nguyên rừng và đất lâm nghiệp trên

địa bàn huyện ....................................................................................................44

3.1.2. Thực trạng công tác phòng cháy, chữa cháy rừng trên địa bàn huyện

Yên Thủy...............................................................................................................45

3.1.3.Tình hình vi phạm pháp luật lâm nghiệp trên diện tích rừng được giao

cho người dân quản lý, bảo vệ rừng..................................................................46

3.1.4. Tình hình trồng mới rừng và khoanh nuôi tái sinh rừng......................48

3.2. Thực trạng sự tham gia và vai trò của người dân trong quản lý, bảo vệ rừng

trên địa bàn huyện Yên Thủy .................................................................................50

3.2.1. Kết quả giao đất, giao rừng cho hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân

cư trên địa bàn huyện .........................................................................................50

3.2.2. Kết quả khoán bảo vệ rừng cho hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân

cư trên địa bàn huyện .........................................................................................53

3.2.3.Sự tham gia vào các hoạt động lâm nghiệp của các hộ gia đình tại địa

phương .................................................................................................................57

3.2.4. Sự tham gia của người dân (hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư)

quản lý, bảo vệ rừng do UBND xã được Nhà nước giao tạm thời quản lý...59

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia và vai trò của người dân trong quản

lý, bảo vệ rừng..........................................................................................................63

v

3.3.1. Chính sách, pháp luật của Nhà nước về quản lý, bảo vệ rừng không

ngừng được hoàn thiện tạo môi trường thuận lợi và khuyến khích người dân

tham gia................................................................................................................63

3.3.2 Sự phối hợp hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước các cấp và đơn

vị chuyên môn với người dân trong công tác quản lý, bảo vệ rừng..............64

3.4 . Đánh giá chung................................................................................................67

3.4.1. Kết quả đạt được ......................................................................................67

3.4.2. Tồn tại, hạn chế và nguyên nhân ............................................................68

3.5. Các giải pháp nhằm nâng cao vai trò của người dân trong quản lý, bảo vệ

rừng trên địa bàn huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình..............................................69

3.5.1. Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế từ rừng........................................69

3.5.2. Đổi mới chính sách, công tác chỉ đạo của cơ quan quản lý nhà nước

các cấp để thu hút người dân tham gia vào quản lý, bảo vệ rừng ................69

3.5.3. Xây dựng đội ngũ và đào tạo nâng cao trình đội chuyên môn, trình độ

quản lý cho đội ngũ cán bộ cơ sở về lĩnh vực quản lý, bảo vệ rừng ..............71

3.5.4. Đào tạo nâng cao năng lực và hỗ trợ người dân quản lý, bảo vệ rừng

...............................................................................................................................72

3.5.5. Thiết lập Quỹ bảo vệ và phát triển rừng cấp xã....................................73

3.6. Kiến nghị...........................................................................................................74

KẾT LUẬN.................................................................................................................76

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................78

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Stt Ký hiệu Nguyên nghĩa

1 BLHS Bộ Luật hình sự

2 BQLBVR Ban quản lý bảo vệ rừng

3 BQLRPH Ban quản lý rừng phòng hộ

4 BV&PTR Bảo vệ và Phát triển rừng

5 BVR Bảo vệ rừng

6 BVR&PCCCR Bảo vệ rừng và Phòng cháy chữa cháy rừng

7 ĐBKK Đặc biệt khó khăn

8 ĐDSH Đa dạng sinh học

9 DTTS Dân tộc thiểu số

10 DVMTR Dịch vụ môi trường rừng

11 GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

12 KT-XH Kinh tế - xã hội

13 NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn

14 NSNN Ngân sách Nhà nước

15 PCCCR Phòng cháy chữa cháy rừng

16 TN&MT Tài nguyên và Môi trường

17 UBND Ủy ban nhân dân

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Biến động sử dụng các loại đất huyện Yên Thủy giai đoạn

2016-2020 ...................................................................................................................33

Bảng 2.2. Dân số huyện Yên Thủy năm 2021 ..........................................................35

Bảng 2.3. Kết quả phát triển các ngành kinh tế huyện Yên Thủy...........................39

Bảng 2.4. Bảng số phiếu điều tra................................................................................41

Bảng 3.1. Diễn biến rừng và đất quy hoạch lâm nghiệp trên địa bàn Huyện Yên

Thủy từ năm 2018 đến năm 2020...............................................................................45

Bảng 3.2. Thống kê các vụ vi phạm Luật bảo vệ và phát triển rừng

2018-2020...................................................................................................................47

Bảng 3.3. Kết quả trồng rừng mới, khoanh nuôi, tái sinh rừng ...............................49

Bảng 3.4. Diện tích rừng và đất lâm nghiệp của huyện phân theo chủ quản lý tại

huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình.................................................................................51

Bảng 3.5. Kết quả diện tích khoán bảo vệ rừng trên địa bàn huyện Yên Thủy năm

2019...............................................................................................................................54

Biểu 3.6. Các hoạt động lâm nghiệp mà hộ gia đình tham gia tại địa phương ......58

Bảng 3.7. Diện tích rừng và đất lâm nghiệp của huyện chưa giao phân theo xã ...59

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Bản đồ hành chính tỉnh Hòa Bình .............................................................31