Vai trò của Đông kinh nghĩa thục và những nhà nho duy tân trong lĩnh vực văn học ( giai đoạn đầu thế kỷ XX).

VAI TRO CUA DONG KINH NGHI A THUC VA NHUNG NHA NHO DUY TAN

TRONG LiNH VlTC VAN HOC (GIA DOAN DAU THE KY XX)

CAO THI HAO'

1. Budc sang the ky XX ddi vdi Viet Nam

khdng dan gian chi la ghi mdt diiu mdc thdi

gian vao quang dudng phat trien ciia lich sir

ma cdn la re sang mot con dudng khac trong

lich sLi' phat trien dan tdc. Neu tir the ky XIX

ve trudc, Viet Nam va cac nude lang gieng

Ddng A quy tu trong mdt viing van boa rieng

ddc lap va khac biet vdi the gidi thi tir day da

xuiit hien mot mdi lien thdng giUa van boa

viing Ddng A vdi van boa the gidi boa viio

cudc sdng chung va gia nhiip quy dao vim

ddng ciia lich sir the gidi. Vice chuydn doi tir

van hgc trung d;.ii sang van hgc hien dai d

giai doan nay ddng nghia vdi vice thay doi ttr

truyen thdng van boa nay sang mot loiii hinh

van boa khac, tii' nen van boa viing cd ngudn

gdc Han chuyen sang van boa Chau Au

mang ngudn gdc Hi - La cd vi trf chi phdi Cii

van boa the gidi cim hien dai."

Ddi vdi lich sir van boa Viet Nam sir thay

doi nay riit sau siic. Nd bieu hien khdng dan

gian d chd cai nidi thay the cai cii, khdng

phiii hai cai cdng hii, ma thuc chiit la qua

trinh dai boa trdn, nhao nan cai cu va cai mdi

thiim chi la thay doi cdt each cua cai da

thanh truyen thdng dan tdc de thanh mdt Siin

phiim khac. Dieu kien xiiy ra sir doi thay niiy

lii nude ta miit ddc liip, trd thanh thude dia

ciia thuc dan Phap. Va viec thay doi nay

cung xuiit hien trudc hei la d phia thuc dan

Phap. Hg mudn liim cho thude qudc doan

Thac sT. Dai hoc Su pham Tiiai nguyen

tuyet vdi van boa dan tdc, Ii khai vdi anh

hudng CLia Trung Qudc vdn dinh hinh trong

van boa dan tdc Viet Nam tir mudi the ky

nay de t;.io liip mdt nin viin boa cd hdn cdt

van boa phuong Tay. Miit khac ""niejt phen

thay de'ii se/n hid" nhu viiy cung dii la xu the

tiit yeu trong hoan ciinh the gidi hien dai Iiic

dd. Ben canh con dudng Au boa theo thuc

dan cdn cd con dudng Au boa ciia cac nhii

Nho yeu nude. Trong phong trao Ddng kinh

nghia thuc chinh ciic nha Nho yeu nude cung

da van ddng cai each van boa, chii ddng giai

quyei van dd tiep nhim van boa Chau Au de

tu cudng gianh ddc Iiip va hien dai hoa diit

nude.

2. Ndi den Ddng kinh nghia thuc ngudi ta

thudng quan tam den vai trd duy tan ciia

phong trao nay trong ITnh vuc van boa, kinh

te, chinh tri ma ft chii y den ITnh vuc van hgc.

Tuy nhien neu nhin tir gdc do khac - gdc do

van boa, chiing ta se khdng the khdng khiing

dinh vai trd ciia Ddng kinh nghla thuc ddi

vdi van hgc Viet Nam giai doiin daU the ky

XX. Theo chiing tdi, mdt trong nhirng ddng

gdp quan trgng ciia phong trao Ddng kinh

nghia thuc ma ttr trudc den nay chua dugc

nhin nhiin mdt each thiiu dao dd la phong

trao niiy da gdp phiin thay doi ldi tu duy

nhiin thuc ciia ngudi Viet Nam.

Ddng kinh nghia thuc ra ddi da kien nghi

phe bd khoa cir, md trudng di^ii hgc, de xudng

Ciii each phong boa, bd qudc phuc, mac Au

54 NGHIEN Cdu DONG BflC fl. SO 7(89) 7-2008