Vai trò của chợ hàn đối với du lịch thành phố đà nẵng.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA LỊCH SỬ

*****

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Đề tài:

VAI TRÒ CỦA CHỢ HÀN ĐỐI VỚI DU

LỊCH THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG

Sinh viên thực hiện :Nguyễn Lê Diệu Khanh

Chuyên ngành :Việt Nam học

Lớp : 11CVNH

Người hướng dẫn : ThS. Ngô Thị Hường

Đà Nẵng, tháng 5/2015

1

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp này, tôi đã nhận được sự hướng dẫn,

giúp đỡ và góp ý rất nhiệt tình của các thầy cô, các Ban ngành.

Trước hết, tôi xin gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô trường Đại học Sư phạm –

Đại học Đà Nẵng, đặc biệt là các thầy cô trong khoa Lịch sử đã tận tình dạy bảo tôi

trong suốt thời gian học tập tại trường.

Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến cô Ngô Thị Hường đã dành rất nhiều thời

gian và tâm huyết để hướng dẫn tôi hoàn thành đề tài khóa luận tốt nghiệp này.

Đồng thời, tôi xin gửi lời cảm ơn đến Phòng học liệu khoa Lịch sử, Ban quản

lý chợ Hàn đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong việc thu thập tài liệu để viết khóa

luận. Cảm ơn sự giúp đỡ của gia đình, bạn bè để tôi có những điều kiện tốt nhất

hoàn thành đề tài.

Mặc dù tôi đã cố gắng hoàn thành đề tài khóa luận với cả nhiệt huyết và năng

lực của mình nhưng không thể tránh khỏi sai sót rất mong nhận được sự góp ý quý

báu của thầy cô và các bạn.

Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn!

Đà Nẵng, ngày 3 tháng 5 năm 2015

Sinh viên thực hiện

Nguyễn Lê Diệu Khanh

2

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................................2

3. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................4

4. Nội dung nghiên cứu...............................................................................................4

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................4

6. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................5

7. Đóng góp của đề tài.................................................................................................5

8. Nguồn tư liệu...........................................................................................................5

9. Cấu trúc của đề tài...................................................................................................6

PHẦN NỘI DUNG ....................................................................................................7

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ CHỢ HÀN, ĐÀ NẴNG......................................7

1.1. Tổng quan về chợ truyền thống ........................................................................7

1.1.1. Khái niệm..........................................................................................................7

1.1.2. Đặc trưng của chợ truyền thống………………………………………………8

1.1.3. Phân loại chợ truyền thống…………………………………………………...9

1.1.4. Vài nét về chợ truyền thống Việt Nam ...........................................................12

1.2. Tổng quan về chợ Hàn.....................................................................................14

1.2.1. Lịch sử hình thành và phát triển......................................................................14

1.2.2. Đặc điểm .........................................................................................................16

1.2.2.1. Chợ Hàn là chợ ven sông .............................................................................17

1.2.2.2. Cấu trúc và hàng hóa buôn bán trong chợ....................................................18

1.2.2.3. Quản lý chợ ..................................................................................................20

1.2.2.4. Thành phần buôn bán ở chợ.........................................................................22

1.2.3. Vai trò của chợ Hàn trong đời sống người dân Đà Nẵng................................23

1.2.3.1. Về mặt kinh tế ..............................................................................................24

1.2.3.2. Về vấn đề xã hội...........................................................................................25

1.2.3.3. Trong đời sống văn hóa................................................................................25

Tiểu kết chương 1....................................................................................................27

CHƯƠNG 2. VAI TRÒ CỦA CHỢ HÀN ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH

THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG.......................................................................................28

2.1. Chợ Hàn là tài nguyên du lịch ........................................................................28

2.1.1. Tài nguyên du lịch văn hóa .............................................................................28

2.1.2. Tài nguyên du lịch mua sắm ...........................................................................35

2.1.3. Tài nguyên cho một số loại hình du lịch khác ................................................37

2.2. Chợ Hàn cung cấp sản phẩm cho các đơn vị kinh doanh du lịch................38

2.3. Chợ Hàn góp phần phát triển du lịch bền vững............................................40

2.3.1. Chợ Hàn góp phần tăng trưởng kinh tế...........................................................40

2.3.2. Chợ Hàn góp phần phát triển an sinh xã hội, bảo tồn các giá trị văn hóa.......41

2.3.3. Chợ truyền thống góp phần bảo vệ môi trường du lịch ..................................43

2.4. Những hạn chế của chợ Hàn ảnh hưởng đến du lịch....................................44

2.5. Đánh giá khả năng quay lại của khách du lịch .............................................46

Tiểu kết chương 2…………………………………………………………………48

CHƯƠNG 3. CHỢ HÀN VỚI VẤN ĐỀ BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN............50

3.1. Tác động của du lịch đến chợ Hàn .............................................................5050

3.1.1. Tác động tích cực ........................................................................................5050

3.1.1.1. Về mặt kinh tế ..........................................................................................5050

3.1.1.2. Về mặt xã hội .............................................................................................511

3.1.1.3. Về mặt văn hóa...........................................................................................522

3.1.2. Tác động tiêu cực ..........................................................................................533

3.1.2.1 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế .........................................................................533

3.1.2.2 Về mặt văn hóa – xã hội..............................................................................544

3.2. Chợ Hàn trong cái nhìn đối sánh với các chợ khác ....................................555

3.3. Phương hướng và giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị chợ Hàn đối với phát

triển du lịch..............................................................................................................58

3.3.1. Cơ sở đề ra phương hướng và giải pháp .........................................................58

3.3.1.1 Định hướng, mục tiêu và nhiệm vụ phát triển du lịch tại thành phố Đà Nẵng ....58

3.3.1.2 Thách thức của chợ trong xu hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay.....62

3.3.2 Giải pháp cụ thể ...............................................................................................63

3.3.2.1 Đối với chính quyền thành phố.....................................................................63

3.3.2.2 Đối với Công ty uản lý Hội chợ triển lãm và các chợ Đà Nẵng, an uản

l chợ.........................................................................................................................64

3.3.2.3 Đối với các tiểu thương.................................................................................65

3.3.2.4 Đối với khách du lịch....................................................................................66

Tiểu kết chương 3…………………………………………………………………66

KẾT LUẬN............................................................................................................687

1

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................698

PHỤ LỤC

DANH MỤC BẢNG, BIỂU

Bảng 1.1. Ngành hàng kinh doanh trong chợ Hàn....................................................18

Bảng 1.2. Cơ cấu nhân lực của Ban quản lý chợ Hàn...............................................21

Bảng 2.1. Đánh giá của du khách về kiến trúc chợ Hàn ...........................................30

Bảng 2.2. Đánh giá của du khách về dịch vụ ăn uống tại chợ ..................................33

Bảng 2.3. Đánh giá của du khách về dịch vụ mua sắm tại chợ.................................36

Bảng 2.4. Cơ cấu sản phẩm cung cấp cho nhà hàng, khách sạn ...............................38

Bảng 2.5. Đóng góp của chợ Hàn vào GDP thành phố.............................................41

Bảng 2.6. Đánh giá của du khách đối với vấn đề vệ sinh tại chợ .............................44

Bảng 2.7. Đánh giá khả năng uay lại của du khách trong và ngoài nước ...............47

Bảng 3.1. Doanh thu từ du lịch của Đà Nẵng giai đoạn 2010 - 2013 .......................50

Bảng 3.2. Thành phần khách du lịch đến Đà Nẵng giai đoạn 2010 – 2013..............53

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Ngày nay du lịch luôn có một vai trò quan trọng đối với đời sống con người.

Từ một ngành kinh tế hình thành và phát triển sau, du lịch đã trở thành ngành kinh

tế mũi nhọn, là mục tiêu phát triển bền vững của nhiều quốc gia. Du lịch không

những đem lại lợi ích kinh tế to lớn mà còn là cầu nối hòa bình, hữu nghị, văn hóa

giữa nhiều dân tộc. Con người tìm đến du lịch để nghỉ ngơi, giải trí, tham quan, tìm

hiểu những điều mới lạ, những nét độc đáo của các vùng miền, dân tộc, đặc biệt là

văn hóa truyền thống.

Theo sau quá trình lập làng, tập trung dân cư chợ truyền thống cũng dần ra

đời. Trải qua quá trình phát triển lâu dài chợ ngày càng đóng vai trò thiết yếu trong

đời sống của cư dân Việt xưa. Chợ từ đó hiển nhiên trở thành một nét văn hóa trong

đời sống của con người và trở thành ký ức trong tâm thức của những người vọng cố

hương. Ngày nay, chợ đóng vai trò uan trọng trong việc lưu thông hàng hóa, phát

triển kinh tế, xã hội của địa phương, vùng, uốc gia. Đặc biệt, trong lĩnh vực du

lịch, chợ là nơi cung cấp hầu hết các mặt hàng thiết yếu phục vụ cho du lịch từ

lương thực thực phẩm đến các nhu yếu phẩm cần thiết khác. Ngoài việc thỏa mãn

nhu cầu tham quan, mua sắm của du khách, chợ còn giúp quảng bá hình ảnh con

người, bản sắc văn hóa tại địa phương. Mỗi địa phương sẽ có riêng cho mình một

đặc trưng văn hóa chợ tạo nên nét đặc sắc thu hút khách du lịch. Vì vậy, có thể thấy

vai trò của chợ đối với việc phát triển du lịch là rất quan trọng. Việt Nam với nhiều

tỉnh thành lớn nhỏ khác nhau, mỗi tỉnh thành đều có những ngôi chợ đặc trưng.

Nhắc đến thành phố Hồ Chí Minh thì nghĩ ngay đến chợ Bến Thành, Hà Nội có chợ

Đồng Xuân, cố đô Huế có Đông a và đến với Đà Nẵng du khách không thể bỏ qua

chợ Hàn.

Đà Nẵng có hệ thống chợ đa dạng, phong phú: chợ Cồn, chợ ài Thơ, chợ

Mới… trong đó chợ Hàn là chợ có lịch sử lâu đời nhất, có số lượng sản phẩm hàng

hóa phong phú đồng thời tọa lạc ngay trung tâm thành phố… ên cạnh việc mang

những đặc trưng chung của chợ truyền thống trên cả nước, chợ Hàn vẫn giữ cho

mình những nét riêng, độc đáo của vùng đất và con người Đà Nẵng. Việc nghiên

2

cứu vai trò của chợ Hàn đối với du lịch Đà Nẵng giúp khái uát được đặc điểm

cũng như nhận thức được vai trò, giá trị của chợ truyền thống trong nền kinh tế nói

chung và du lịch nói riêng. Đồng thời có những giải pháp, hành động thiết thực để

giữ gìn và phát huy những giá trị của chợ truyền thống trong thời buổi kinh tế thị

trường mà những giá trị u báu đó có nguy cơ bị mai một và mất đi.

Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Vai trò của chợ Hàn đối với

phát triển du lịch thành phố Đà Nẵng” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Văn hóa truyền thống của Việt Nam, đặc biệt là văn hóa chợ luôn trở thành

đề tài nghiên cứu của nhiều cá nhân, tập thể muốn tìm về hồn Việt xưa. Đã có nhiều

công trình nghiên cứu ra đời, là nguồn tài liệu tham khảo quý giá cho những ai

muốn tìm hiểu, muốn nghiên cứu về văn hóa chợ Việt Nam xưa và nay.

2.1. Hướng nghiên cứu giá trị của chợ truyền thống

Trong cuốn “Mấy vấn đề về Văn hóa làng xã Việt Nam trong lịch sử”

(2004) của giáo sư Phan Đại Doãn đã nhận định: “Làng Việt Nam không phải đóng

kín mà là mở, hoặc ít ra là nửa mở. Chợ làng là thị trường của tổng, của huyện, tạo

ra mối liên làng.” để nói lên giá trị, tính chất của làng xã Việt Nam trong đó có chợ

làng.

Chợ – không gian văn hoá của Thăng Long xưa và Hà Nội nay của tác giả

Trần Thúy Anh đăng trên Kỉ yếu hội thảo chào mừng đại lễ 1000 năm Thăng Long,

Viện Văn hoá Thông tin, 9/2010 đã nhấn mạnh đến vai trò của chợ trong xã hội của

Thăng Long xưa và Hà Nội nay như một không gian hội tụ tất cả các sắc thái văn

hóa đặc trưng và đặc sắc nhất. ua đó nổi bật được tính kết nối văn hóa xưa và nay

của chợ.

Luận văn Thạc sĩ “Chợ trong đời sống người Việt Nam Bộ” (2011) của

Nguyễn Thị Thoa đã khắc họa rõ nét đặc trưng văn hóa chợ tại Nam ộ và vai trò

của nó đối với cư dân. Từ đó đưa ra những giải pháp bảo tồn và phát triển chợ

truyền thống trong uá trình hiện đại hóa hiện nay.

Ngoài ra, trên các trang mạng xã hội cũng có rất nhiều bài viết đề cập đến vai

trò cũng như văn hóa chợ truyền thống hiện nay. Điển hình là bài viết của Thu

3

Trang trên vtv.vn “Chợ - nét văn hóa đặc thù của người Việt” nói về nét truyền

thống xưa cũ tại các chợ ở Việt Nam như chợ ưởi, chợ Kỳ Lừa, chợ Lớn… Trên

trang Doanh nhân Sài Gòn Cuối tuần có một bài viết khá đặc biệt của Drew Taylor

– một người nước ngoài nhưng đã chỉ ra khá rõ nét sự khác nhau giữa chợ truyền

thống và siêu thị hiện đại.

2.2 Hướng nghiên cứu vai trò của chợ trong phát triển kinh tế và di lịch

Nguyễn Thị Phương Dung và ùi Thị Kim Thanh (2010) có bài nghiên cứu

“So sánh hành vi lựa chọn nơi mua sắm của người tiêu dùng đối với các loại hình

siêu thị và chợ truyền thống: trường hợp ngành hàng tiêu dùng tại thành phố Cần

Thơ”. Đề tài này tập trung so sánh hành vi lựa chọn nơi mua sắm của người tiêu

dùng đối với loại hình siêu thị và chợ truyền thống của ngành hàng tiêu dùng ở

thành phố Cần Thơ, ua đó đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu uả hoạt động

của hai loại hình siêu thị và chợ truyền thống.

Cẩm nang du lịch “Chợ Việt độc đáo ba miền” của Trần Đình a là cuốn

cẩm nang cực kỳ hữu ích cho chúng ta cái nhìn toàn cảnh, khái uát về hệ thống chợ

ở Việt Nam. Nội dung được tác giả Trần Đình a khái uát thành uá trình hình

thành, phát triển, những thông tin về định hướng tương lai của các loại chợ đã thể

hiện được đặc thù riêng về sản vật của mỗi địa phương, vùng miền. Có những chợ

chỉ buôn bán một mặt hàng duy nhất hoặc sinh hoạt vào một giờ giấc, một ngày

nhất định; hoặc cả năm chỉ họp một lần như chợ Viềng (Nam Định). Lại có chợ

theo sự phát triển không ngừng của đất nước đã trở thành bộ mặt của tỉnh, thành

phố như chợ Đồng Xuân, chợ Bến Thành, chợ Đông a và những chợ đặc biệt khác

như chợ Âm Dương, chợ Côn trùng Xuân Tô, chợ Cưới Tam Lộng, chợ Rỗi… Điều

đó đã làm nên nét riêng của mỗi địa phương và những nét đặc sắc trong văn hóa

giao thương hàng hóa. Cùng với một số tài liệu khác về đất nước, cuốn sách “Chợ

Việt độc đáo ba miền” là cẩm nang du lịch bổ ích, chứa đựng nhiều thông tin thú vị

dành cho bạn đọc thích tìm hiểu, khám phá.

2.3. Hướng nghiên cứu về chợ Hàn

Cuốn “Lịch sử Đà Nẵng” của Võ Văn Dật đã đề cập khá rõ về lịch sử Đà

Nẵng, quá trình hình thành và phát triển, trong đó cũng có nhắc đến lịch sử hình