Vai trò của các hùng phiên tây nam trong việc lật đổ chính quyền mạc phủ tokuyawa ( nửa sau thế kỷ xix).

VAI TRO CUA CAC HUNG PHIEN TAY NAM TRONG VIEC LAT DO CHINH

QUYEN MAC PHU TOKUGAWA (N^A SAU THE KY XIX)

NGUYIN TI£N LUIC*

HUYNHPHIAJNGANH"

7IT giira the ky XIX, Nhat Ban da phai

ddi mat vdi cuoc khung hoang toan

dien va sau sac. Them vao dd, Nhat Ban

dung trudc nguy ca bi de qudc phuang Tay

thuc dan hda. Trudc tinh canh dd, viec lat dd

che do Mac phii Tokugawa da Idi thdi, thoat

khdi nguy ca roi vao ach nd le ciia cac nude

de qudc va trd thanh mot nude tu ban hien

dai da trd thanh mot nhiem vu cap thiet.

Trong edng cuoc lat dd Mac phii Tokugawa

khdng the khdng ndi den sir ddng gdp ciia 4

han (phien) Idn nhat nam d phia Tay Nam

Nhat Ban bao gdm Satsuma, Choshu, Tosa,

Hizen. Satsuma han (nay la Kagoshima ken)

nam d cue nam ciia diio Kyushu, Choshu han

(nay la Yamaguchi ken) nam d phia nam dao

Honshu, Hizen (nay la Saga ken) nam d gdc

tay nam Kyushu va Tosa (nay la Kochi ken)

nam d dao Shikoku. Tuy vao thdi ky Mac

phu Tokugawa cac han nay bi xep vao loai

han ngoai phien (tozama) nhung day la

nhirng han cd sire manh va uy the rat Idn nen

dugc ggi la cac hiing phien Tay Nam -

Satschodohi (dugc ghep tir nhirng am dau

tien trong ten ggi cua bdn han nay nhu "Sat"

(Satsuma), "Cho" (Choshu), "Do" (Tosa,

dugc bien iim tir to sang do) va "Hi"

(Hizen).

*Tien sT, Giam doc Trung tam Ngiiien ciru Nhat Ban,

Truang dai hoc Khoa hoc Xa hoi & Nhan vSn, Thanh pho

H6 Chi Minh

**Thac sT. Trung tam Nghien ciru Nhat Ban, Truong dai

hoc Khoa hoc Xa hoi & Nhan van, Thanh pho Ho Chi

Minh

Trong bai viet niiy, bang ngudn tu lieu

phong phu ma cung chiing tdi suu tam dugc,

ciing nhu thira ke thanh tuu nghien ciru ciia

cac tac gia trudc, chiing tdi mudn lam sang

td ve vai trd cua the lire Tay Nam ddi vdi

viec lat dd chinh quyen Mac phii Tokugawa

va xay dung quyen Minh Tri vao nira sau the

ky XIX.

L Cac han Tay Nam voi sy hinh thanh

tu- tuong Sonno Tobakn (Ton Vuong dao

Mac)

Viec chinh quyen Mac phii Tokugawa ky

ket cac hiep udc bat binh dang vdi My va

cac nude phuang Tay bap chap sir ddng y

CLia Thien hoang da lam day Ien Ian sdng

phan ddi chinh quyen nay tir khap mgi noi.

Tir dd ndi Ien phong trao dao Mac (lat dd

Mac phu) vdi chii truang lat dd chinh quyen

Tokugawa thanh lap mot chinh quyen mdi

do Thien hoang dirng dau vdi sir lanh dao

cua cac han Tay Nam la Satsuma, Choshu,

Tosa va Hizen.

Trong lich sir, bat ky mot phong trao dau

tranh nao deu phai dua tren mot he tu tudng

dan dudng. He tu tudng nay se vach ra muc

tieu va dudng Idi dau tranh cu the cho phong

trao dd. Phong trao nay bat dau tir tu tudng

Sonno Joi (Ton Vuang nhuang Di) va sau dd

phat trien thanh Sonno Tobaku (Ton Vuang

dao Mac). Qua trinh phat trien tir tu tudng

Ton Vuang nhuang Di den Ton Vuang dao

Mac da dugc trinh bay kha nhieu trong cac

sach viet ve lich sir Nhat Ban. Tuy nhien

nhirng the lire nao hay nhirng nhan vat nao

NGHIEN Ciru DONG BflC fl. SO 9(103) 9-2009 55