Tự học Đông Y giới thiệu các liệu pháp phòng bệnh, trị bệnh, dưỡng sinh cổ truyền

BÙI HUY

CK.0000067019

ĐỒNG Y

• LIỆU PHÁP XOA BÓP BẤM HUYỆT

• LIỆU PHÁP GIÁC HƠI

IYÊN

ỆU

GIỚI THIỆU CÁC LIỆU PHÁP PHÒNG BỆNH, • • •

TRỊ BỆNH, DƯỠNG SINH CỔTRUYỂN

BÙI HUY

Tơtige ĐŨNG Y

GIỚI THIỆU CÁC LIỆU PHÁP PHÒNG BỆNH,

TRỊ BỆNH, DƯỠNG SINH cổ TRUYỀN

LỜI NÓI ĐẦU

HỌC ĐÔNG Y THẬT ĐƠN GIẢN

Đông y là kết tinh của kinh nghiệm phòng và chữa bệnh suốt mấy

nghìn năm, ià một môn khoa học đặc biệt nghiên cứu về sinh mệnh.

Nó có nội dung phong phú, nội hàm sâu sắc, có lý luận mang tính

hệ thống, sở hữu kinh nghiệm thực tiễn phong phú và hiệu quả điểu

trị lâm sàng rất xuất sắc. Cùng với chất lượng cuộc sống ngày càng

được nâng cao, dưỡng sinh theo Đông y cũng đã được nâng lên một

tẩm cao mới.

Đông y để cao rất nhiều nguyên tắc dưỡng sinh như âm dương

hòa hợp, thuận theo tự nhiên, sinh hoạt điều độ, điểu hòa tạng phủ,

thông suốt kinh lạc, tiết dục dưỡng tinh, ích khí điểu tức, động tĩnh

thích hợp..., Hài hòa cân bằng chính là tư tưởng hạt nhân của Đông y.

Khi cơ thể một người đạt đến cảnh giới "âm dương cân bằng", tức cân

bằng trong ngoài, đó là lúc mạnh khỏe nhất. Đông y là một liệu pháp

điểu trị tự nhiên không có tác dụng phụ. Ngoài phương diện dưỡng

sinh, Đông y cũng có nhiều điểm độc đáo trong việc điểu trị các căn

bệnh mãn tính.

Cuốn sách này đã lựa chọn phương pháp đổ giải để phân tích về

các lý luận Đông y, giải thích các kiến thức về âm dương ngũ hành,

học thuyết tàng tượng, kinh lạc huyệt vị và Đông dược học. Mỗi phần

phân tích đều có kèm theo hình vẽ minh họa chi tiết, nhằm mục đích

giúp cho những người chưa từng tiếp xúc với Đông y cũng có thể dễ

dàng đọc hiểu.

Chương đầu tiên trong cuốn sách này giới thiệu về lý luận cơ bản

của Đông y, bao gồm lịch sử Đông y và một loạt các lý luận cơ bản

khác như âm dương ngũ hành, học thuyết tàng tượng, các khái niệm

khí, huyết, tân dịch, thể chất, kinh lạc huyệt vị, chẩn đoán bệnh bằng

Đông y... Sau khi đọc xong phần này, độc giả đã nhìn chung đã hiểu

được hệ thống thuật ngữ rất phong phú của Đông y. Chương thứ 2 chủ

yếu giới thiệu về các loại thuốc Đông y. Từ chương thứ 3 đến chương

thứ 6 sẽ giới thiệu về các phương pháp xoa bóp, giác hơi, cứu mồi

ngải, cạo gió... Dựa theo những phương pháp được giới thiệu trong

cuốn sách này, bạn hoàn toàn có thể tự tạo ra một SPA ngay tại nhà.

Trong chương 7 sẽ giới thiệu về các phương pháp đơn giản giúp chữa

bệnh đau đẩu, giúp độc giả tự chữa khỏi bệnh vặt mà không phải tốn

thời gian đi bệnh viện.

M U C L U C • •

Lời nói đầu: Học Đông y thật đơn g iả n ......................................................... 03

Đông y và bí quyết dưỡng sinh bốn mùa:

Dưỡng sinh mùa x u â n ........................................................................ 12-13

Dưỡng sinh mùa h è ............................................................................14-15

Dưỡng sinh mùa t h u .......................................................................... 16-17

Dưỡng sinh mùa đông ...................................................................... 18-19

@ iu iđ n { Ị 1

Bước VÀO THẾ GIỚI ĐÔNG Y

1. Đôi nét vê lịch sử Đông y ...................................................................................... 22

2. Âm dương chi phối sinh m ệnh............................................................................. 24

3. Thân thể là tấm gương của nội tạng:

Học thuyết tàng tượng trong Đông y ..................................................................... 26

4. Khí, huyết tân dịch hợp thành cơ thể .................................................................. 28

5. Cơ thể khỏe mạnh được quyết định bởi thể c h ấ t................................................ 30

6. Kinh mạch là gì? ................................................................................................... 36

7. Giải thích về 14 kinh mạch .................................................................................. 38

8. Huyệt vị và cách lấy huyệt..................................................................................... 42

46

48

50

56

58

62

64

66

68

70

72

74

76

78

80

Tại sao chúng ta lại mắc bệnh?.......................................................

Bệnh tật là cuộc chiến giữa chính khí và tà k h í .............................

Chẩn bệnh không cần máy móc: Thuật vọng chẩn trong Đông y

Ngôi, đứng, nằm có chừng mực:

Những tư thế thường dùng trong điêu trị Đông y ..........................

Bí quyết phòng bệnh trong Đông y ................................................

( ^ lu t đ n í Ị 2

TÌM HIỂU VỀ CÁC VỊ THUỐC ĐÔNG Y

Từ Thần Nông nếm trăm loại cỏ đến "Bản thảo cương mục":

Khởi nguổn và lịch sử phát triển của thuốc Đông y ....................................

Những vị thuốc Đông y khác nhau có cách thu hái khác nhau ................

Bào chế thuốc Đông y cần chú ý hỏa h ầ u ...................................................

Chức vị của thuốc Đông y: Quân, Thần, Tá, Sứ ........................................

Tứ khí ngũ vị trong Đông y:

Thuốc Đông y có năm vị chua ngọt đắng cay m ặ n ...................................

Thuốc ba phần độc: Độc tính của thuốc Đông y ........................................

Cách phân biệt thuốc Đông y thật g iả .........................................................

Những kiêng kỵ khi dùng thuốc Đông y .......................................................

Đông y rất chú trọng đến cách sắc thuốc và dùng thuốc..........................

Những vị thuốc Đông y nên trữ sẵn trong n h à ............................................

P h ư đ n ii 3

PHƯƠNG PHÁP XOA BÓP DƯỠNG SINH

1. Phương pháp xoa bóp đơn giản dễ h ọ c .............................................................. 86

2. Chuẩn bị dụng cụ dùng trong xoa bóp .............................................................. 88

3. Những điều cần chú ý khi tiến hành xoa b ó p ...................................................... 92

4. 16 huyệt vị có tác dụng dưỡng sinh bảo vệ sức khỏe ....................................... 94

5. Phương pháp xoa bóp thư giãn lục phủ ngũ tạng .......................................... 100

» Xoa bóp trộ tim an th ẩ n ................................................................................. 100

» Xoa bóp giúp thanh phế giãn n gự c ............................................................... 101

» Xoa bóp giúp thông gan điểu khỉ ......................................... .......................102

» Xoa bóp giúp thanh vị lợi t ỳ ........................................................................... 103

» Xoa bóp giúp điểu bổ thận dương.................................................................104

» Xoa bóp phần bụng thanh lọc nội tạ n g .........................................................105

(d h i& tu i 4

Tự HỌC PHƯƠNG PHÁP GIÁC HƠI

1. Các loại Ống giác h ơ i.......................................................................................... 108

2. Những phương pháp giác hơi thường d ù n g ..................................................... 110

3. Những vật dụng cẩn chuẩn bị trước khi thực hiện giác hơi ............................ 112

4. Tim đúng vị trí úp ống giác hơi................................................................... 114

5. Cách rút khí trong ống giác hơi ......................................................................... 118

6. Nguyên lý trị bệnh của giác h ơ i......................................................................... 122

7. Giác hơi huyệt vị bảo vệ sức kh ỏe .................................................................... 124

8. Phương pháp giác hơi tăng cường sức k h ỏ e ................................................... 132

» Phương pháp giác hơi nâng cao sức sống.......................................................132

» Phương pháp giác hơi loại trừ tà khí.................................................................133

» Phương pháp giác hơi lưu thông kinh lạ c ........................................................ 134

» Phương pháp giác hơi bổi bổ nguyên khí........................................................ 135

» Phương pháp giác hơi điểu bổ tinh huyết ...................................................... 136

» Phương pháp giác hơi kiện tỳ khai v ị .............................................................. 137

» Phương pháp giác hơỉ dưỡng gan sáng m ắ t.................................................. 138

» Phương pháp giác hơi dưỡng tâm an thần......................................................139

» Phương pháp giác hơi cường gân tráng c ố t....................................................140

» Phương pháp giác hơi dưỡng da làm đẹp .......................................................141

9. Giác hơi phòng bệnh hiệu quả thần kỳ ............................................................. 142

» Giác hơi phòng bệnh tim m ạ c h ....................................................................142

» Dự phòng bệnh về hệ thống hô hấp ............................................................143

» Dự phòng bệnh ỏ đốt sống c ổ ......................................................................144

» Dự phòng bệnh đau nhức xương sống thắt lư n g ........................................ 145

(ề h ư e b ụ i 5

PHƯƠNG PHÁP CHỮA BỆNH ĐƠN GIẢN

TRONG GIA ĐÌNH: cứ u M ồi NGẢI

1. Phương pháp chế tạo ngải c ứ u .......................................................................... 148

2. Giới thiệu về các liệu pháp cứu mỗi ngải thường dùng ................................... 150

3. Huyệt cấm cứu: Tuyệt đối không được cứu ở những huyệt vị n à y .................. 154

4. Các dụng cụ dùng trong cứu mổi n g ả i............................................................... 156

5. Cứu mối ngải cẩn chú trọng đến liéu lượng...................................................... 158

6. Sau khi cứu cắn điéu dưỡng .............................................................................. 160

7. Cảm giác khi cứu: Nhức, tê, sưng, đau ........................................................ .... 162

8. Mười huyệt cứu mổi ngải giúp bảo vệ sức kh ỏ e ............................................. .. 104

» Huyệt trường thọ vô địch: Túc tam l ý ..........................................................1 64

» Huyệt ích khí bổ thận: Thần khuyết...........................................................^65

» Huyệt bồi thận cố bẩn: Quan nguyên .......................................................166

» Huyệt kiện tỳ: Trung h o à n ......................................................................... 767

» Huyệt bổ thận tráng dương: Mệnh m ôn.................................................... 168

» Huyệt cường thân kiện tâm: Dũng tuyển...................................................169

» Huyệt tỉnh não an thẩn: Đại chùy .............................................................170

» Huyệt thanh nhiệt giải độc: Khúc trì...........................................................171

» Huyệt sinh phát dương khí: Khí h ả i...........................................................172

» Sát thủ của bệnh phụ khoa: Tam âm giao..................................................173

9. Tự tiến hành cứu mổi ngải bảo vệ sức khỏe ................................................... 174

» Phương phấp cứu huyệt điều hòa tỳ v ị.......................................................174

» Phương pháp cứu huyệt phòng ngừa cảm m ạo........................................ 175

» Phương pháp cứu huyệt dưỡng tâm an th ẩ n ............................................ 176

» Phương pháp cứu huyệt thông suốt tinh thần .......................................... 177

» Phương pháp cứu huyệt kiện não ích trí ...................................................178

» Phương pháp cứu huyệt bổ thận cường thân............................................ 179

» Phương pháp cứu huyệt giúp sáng mắt bảo vệ sức khỏe ........................180

» Phương pháp cứu huyệt bảo vệ súc khỏe cho trẻ nhỏ..............................181

» Phương pháp cứu huyệt bảo vệ súc khỏe cho người thành n iê n ............. 182

» Phương pháp cứu huyệt bảo vệ sức khỏe cho người trung lão niên ....... 183

(ịh ư tív u i 6

BÍ QUYẾT DƯỠNG SINH TRUYEN THÔNG:

CẠO GIÓ

1. Nên dùng dụng cụ gì để cạo gió ....................................................................... 186

2. Những bệnh thích hợp và không thích hợp với liệu pháp cạo g ió ................... 187

3. Những phương pháp cạo gió đơn giản hiệu q u ả ................................................ 188

4. Cạo gió cân dùng thuốc bôi trơ n .......................................................................... 190

5. Phản ứng sau khi cạo gió ..................................................................................... 191

6. Phương pháp cạo gió đối với từng vị trí trên cơ thể ........................................... 192

7. Cạo gió vừa có thể chẩn bệnh vừa có thể trị bệnh.............................................. 196

» Cạo gió vùng mặt đoán biết tình trạng sức k h ỏ e ........................................ 196

» Cạo gió lòng bàn tay đoán biết tình trạng sức khỏe....................................198

» Cạo gió bàn chân đoán biết tình trạng sức k h ỏ e .......................................... 200

» Cạo gió vùng lưng đoán biết tình trạng sức khỏe.......................................... 202

8. Phương pháp cạo gió theo từng thể c h ấ t.............................................................204

» Phương pháp cạo gió cho thể chất khí h ư .....................................................204

» Phương pháp cạo gió cho thể chất dương h ư .............................................. 206

» Phương pháp cạo gió cho thể chất âm h ư .....................................................208

» Phương pháp cạo gió cho thể chất huyết h ư ................................................ 210

» Phương pháp cạo gió cho thể chất khí u ấ t.....................................................212

» Phương pháp cạo gió cho thể chất huyết ứ ...................................................214

» Phương pháp cạo gió cho thể chất viêm th ấ p ...............................................216

9. Cạo gió bảo vệ ngũ tạ n g .......................................................................................218

» Phương pháp cạo gió an tâm dưõng th ầ n .....................................................218

» Phương pháp cạo gió ích khí dưỡng p h ế ....................................................220

» Phương pháp cạo gió điểu lý tỳ v ị ..............................................................222

» Phương pháp cạo gió khỏe thắt lưng cường thận .....................................224

» Phương pháp cạo gió bình can thông khí ................................................. 226

10. Cạo gió trong bốn mùa, quanh năm mạnh k h ỏ e .............................................. 228

» Cạo gió mùa xuân: Thông suốt khí huyết, giải tỏa mệt m ỏ i...................... 228

» Cạo gió mùa hè: Dưỡng tâm kiện tỳ, mùa hè thư th á i...............................230

» Cạo gió mùa thu: Dưỡng phổi nhuận táo, mùa thu yên tâm .................... 232

» Cạo gió mùa đông: Cường thận cố thể, chống lại giá ré t.......................... 234

(ề h ư tín q , 7

Tự CHỮA ĐAU ĐẦU, NÓNG ĐẦU h i ệ u q u ả

1. Cảm mạo: Chứng bệnh do ngoại tà xâm phạm .............................................. 238

2. Mệt mỏi: Do chính khí không đủ ......................................................................242

3. Say nắng: Mùa hè khí tổn dễ say n ắ n g ........................................................... 246

4. Béo phì: Tỳ vị vận hóa k é m .............................................................................. 249

5. Chứng hàn do khí hư huyết hư ........................................................................ 252

6. Phù thũng: Do thủy dịch tích tụ tạo thành ....................................................... 256

7. Mất ngủ: Do tâm thắn bất a n ............................................................................ 260

8. Đau đầu: Do nếp sống rối loạn tạo thành ....................................................... 265

9. Đau nhức vai: Do khí huyết ứ trệ gây nên ....................................................... 270

10. Hoa mắt: Do vùng đắu tuần hoàn không thông s u ố t...................................... 275

11. Đau thắt lưng: Do cảm lạnh, thận hư gây n ê n ................................................ 280

12. Loạn nhịp tim: Do chức năng tim bất ổn ......................................................... 284

12 I Đông y và b í quyết dưỡng sinh bốn mùa

Múa xuân là khoảng thời gian từ tiết

Lập xuân tới tiết Lập hạ, tức là các

tháng 1,2,3 âm lịch, bao gổm sáu tiết

khi là Lập xuân, Vũ thủy, Kinh trập,

Xuân phân, Thanh minh, Cốc vũ.

Tự HỌC ĐÔNG Y 13

ĐÔNG Y

VÀ BÍ QUYẾT

DƯỠNG SINH BỐN MÙA

DƯỠNG SINH MÙA XUÂN

7 > ơ h $ 4 ư & h $ t í h Á

Dưởng hình. Mùa xuân điều thần, nên thông

qua điều tiết thần chí để giúp dương khí trong

cơ thể được phát triển, hài hòa với thế giới

bên ngoài, v ề sinh hoạt hàng ngày, nên ngủ

muộn dậy sớm, thường xuyên đi bộ, ngắm

cảnh thưởng hoa.

Dứởng thức. Nên lựa chọn những loại đồ ăn

ngọt và ấm, người phương bắc không nên

ôn bổ (bồi bổ bằng thực phẩm tính âm) quá

nhiều. Thông thường có thể chọn long nhãn,

gan lợn, gan dê... hoặc các đồ ăn kiện tỳ như

dậu tương, cá chép...

Dường thuốc. Mùa xuân nên chọn các phương

thuốc ấm, nóng, mát, bình và ích khí, lợi

huyết, dưỡng dương, bổ âm điều dưỡng tạng

phủ. Thông thường người phương bắc nên

chọn các loại thuốc bổ có vị cay, ngọt kết

hợp với thuốc bổ tính ôn, như nhân sâm, thục

địa, đứtìng quy, hoàng k ỳ ...; người phương

nam nên chọn các loại thuốc kiện tỳ lợi thấp

như đảng sâm, vân linh, bạch thuật, ý d ĩ...

Ẩ ẳ thuộc Mộc, ứng với mùa xuân.

r:háng mùa xuân Mộc vượng, là

can khí thịnh vượng, là mùa dễ

't bệnh, nếu không chú ý điêu

ih hợp lý, sẽ dễ mắc các loại

14 I Đỏng y và b í quyẽt dưỡng sinh bốn mùa

DƯỠNG SINH MÙA HÈ

ĨĨỢH$ Ắ íểt» d ư ệ h ị tíhA

Dường hình. Mùa hè nên điều tiết thần chí, giữ

được tâm trạng thanh thản vui vẻ, thần thanh

khí hòa, tối kỵ tức giận. Nếp sinh hoạt trong

mùa hè nên ngủ muộn dậy sớm, ngủ trưa hợp lý

để giữ gùi tinh lực.

Dường thực. Mặc dù mùa hè thời tiết oi bức,

nhưng không nên ăn các loại đồ ăn lạnh và rau

quả sống để tránh nhiễm lạnh. Nên ăn các thức

ăn tính ếm, nhưng không nên quá nóng, kỵ đồ

ăn nhiều dầu mỡ và ôi thiu, biến chất, để tránh

mắc bệnh tật. Thực phẩm dưỡng sinh thường

được sử dụng trong mùa hè là nưỡc mía, sinh tô'

dưa hấu, đậu xanh, củ năng, ô mai, thịt lợn nạc,

bí đao, thịt vịt, hải sâm, hạt sen...

Dưỡng thuốc. Mùa hè có thể lựa chọn một sei loại

thuốc tính hơi mát, có tác dụng thanh nhiệt giải

độc, như hoa cúc, sa sâm, sâm Hoa K ỳ, thạch

trúc...để giúp bể khí dưỡng âm, thanh nhiệt trừ

nhiệt. Người thân hình gầy yếu, có thể dựa theo

tình hình để lựa chọn đảng sâm, hoàng kỳ, sơn

dược... nhưng không nên lựa chọn những ỉoại

thuốc bổ quá nóng, nhiều chất béo.

Mùa hè, dương khí trong giúi

tự nhiên vô cùng mạnh mê.

Một mặt là do mặt trời chiẽu

xuống, một mặt là do nhiệl

dưới mặt đát bóc lên, sự giao

khí giữa trời và đất đã thúc đẩy

vạn vật phát triển phổn vinh.